Maak uw keuze
Bekijk ook
5. Kernenergie en kernwapens in de jaren 80
Kernenergie roept veel protest op in het begin van de jaren 80. De acties richt zich vooral op het sluiten van de kerncentrale in Dodewaard en kernenergie.
1981
De actiegroep ‘Breek atoomketen in Nederland’ komt op 27 mei met 200 man ’s morgens vroeg naar de kerncentrale in Dodenwaard om te protesteren tegen kernenergie. 9 uur lang wordt de toegangsweg naar de centrale geblokkeerd, daarna maakt een ongewapend peloton van de ME een einde aan de vreedzame demonstratie. Vele en grotere acties zullen nog volgen.
1982
Nederlandse actievoerders tegen kernenergie trekken ook naar Duitsland waar in Kalkar (Niederhein) een zogenaamde snelle kweekreactor wordt gebouwd. Op 2 oktober wordt de in aanbouw zijnde kerncentrale belaagd door zo’n 30.000 demonstranten. De betoging heeft een vreedzaam karakter, wel proberen relschoppers de politie te provoceren door met stenen, verfbommen en dakpannen te gooien. De actie zelf heeft succes. De bouw van de kerncentrale (Schneller Brüter) wordt gestopt! De centrale wordt omgebouwd tot attractiepark met de toepasselijke naam: Wunderland Kalkar.
1987
De actiegroep, ‘Nooit meer Tsjernobyl’ organiseert in het weekeinde van 24, 25 en 26 april een grootscheepse blokkade van de kerncentrale Borssele. Vanaf vrijdagmiddag 24 april wordt een tentenkamp ingericht. In het begin zijn ongeveer 2.500 mensen aanwezig, een aantal dat gestadig oploopt. De leuzen ‘Borssele dicht’ en ‘nooit meer Tsjernobyl’ klinken luid en krachtig. De blokkade is zo effectief dat 80 werknemers van de kerncentrale zich gedwongen zien het hele weekend door te werken. Ook al heeft de actie een vreedzaam karakter moet de ME toch driemaal in actie komen. De orde wordt verstoord door de beruchte actiegroep ‘De Autonomen’. De actie wordt afgesloten met een protestmars waar ongeveer 3000 mensen aan deelnemen
Protesten tegen kernwapens
Stop de neutronenbom
Het verzet tegen de neutronenbom maakt deel uit van een bredere beweging tegen kernbewapening en plaatsing van kruisraketten in Nederland.
Wanneer de regering in 1981 voor de zoveelste keer het plaatsingsbesluit voor zich uitschuift, komt het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) in actie. Ze organiseren een demonstratie tegen kernwapens in Amsterdam. Sinds 2006 is er een samenwerkingsverband met de Nederlandse afdeling Pax Christi, een internationale katholieke vredesbeweging. In 2114 gaan ze verder onder de naam Pax.
Dubbelbesluit van de NAVO
De massademonstraties uit 1981 en 1983 kwamen voort uit het zogenaamde dubbelbesluit van de NAVO op 12 december 1979. Dit besluit hield ten eerste in dat er in vijf West-Europese landen, namelijk (West-Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Italië, Nederland en België) in totaal 572 Amerikaanse middellangeafstandsraketten gestationeerd zouden worden, die het antwoord waren op de SS-20 raketten die in het westen van de Sovjet-Unie waren opgesteld. Ten tweede zou de Sovjet-Unie het aanbod krijgen om te onderhandelen over een beperking van nucleaire wapens.
Het kabinet Van Agt, dat van 1977 tot 1981 regeerde, besloot tot de stationering van 48 kruisraketten op eigen grondgebied. Het daadwerkelijke besluit werd door de twee achtereenvolgende kabinetten Van Agt echter steeds uitgesteld, als gevolg van het grote verzet tegen de kernwapening. De Nederlandse politiek leed aan Hollanditis!
Hollanditis
Ironische benaming voor de terughoudende opstelling van Nederland ten aanzien van de plaatsing van kernwapens door de Amerikanen in de eerste helft van de jaren tachtig. Deze houding werd vergeleken met een besmettelijke ziekte, want dit zou ook andere landen beïnvloeden en de positie van de NAVO aantasten. De term werd in 1981 gelanceerd door de Amerikaan Walker Lacqueur.
Demonstraties
1981 Massademonstratie in Amsterdam
De eerste Nederlandse massademonstratie tegen de kernbewapening vond plaats op 21 november 1981 op het Museumplein in Amsterdam. Leuzen als ‘raketjes zijn niet netjes’ en ‘ban de bom’ kwamen veelvuldig op de spandoeken van de 400.000 demonstranten voorbij.
Tegenstanders van het NAVO besluit zagen de kans op daadwerkelijk gebruik van kernwapens steeds groter worden. Opvallend is de deelname van een groep militairen onder het spandoek ‘NATO soldaten tegen kernwapens´. Ook groepen als ‘Stop de Neutronenbom’ en ‘Vrouwen voor Vrede’ doen mee. Een aantal politieke partijen sloten zich aan bij de vredesbeweging, zo ook de PvdA die op dat moment oppositie voerde tegen het kabinet-Van Agt.
Na de door het IKV georganiseerde vredesdemonstratie van 21 november 1981 werd in 1982 het Komitee Kruisraketten Nee opgericht. Het Komitee bestond uit onder andere het IKV, de FNV, Pax Christi, Stop de Neutronenbom, de Vereniging van Dienstplichtige Militairen en de politieke partijen PvdA, D’66, CPN, PPR en PSP. Voorzitter van het KKN werd Sienie Strikwerda, gesecondeerd door onder meer Mient Jan Faber en Maarten van Traa.
Het Komitee Kruisraketten Nee was een Nederlandse protestorganisatie tegen de plaatsing van 48 Tomahawk-kruisraketten met kernkoppen in Woensdrecht. Strikwerda was aangezocht om de diverse en vaak botsende groeperingen achter één spandoek te krijgen. ‘Ze was voorgedragen door de vrouwenbeweging, de mannen vochten elkaar de tent uit. Ze was geknipt voor die rol’, zei Mient Jan Faber, die met haar in het bestuur van het comité zat.
1983 Demonstratie in Den Haag
Na de demonstratie in Amsterdam volgde op 29 oktober 1983, op het Malieveld in Den Haag, de grootste demonstratie ooit. Deze keer verzamelden 550.000 mensen zich om te demonstreren tegen het NAVO dubbelbesluit. Enkele leuzen: Ik ga liever gewoon dood, Ontmantel de waanzin, Nederland is al plat genoeg en Liever een Rus in bed, dan een kruisraket! Joop den Uyl, in het verleden uitgescholden voor, ‘Joop Atoom’ houdt een gloedvolle rede, zo ook KKN voorzitter Sienie Strikwerda en de alom aanwezige Mient Jan Faber.
1984 Orkestdemonstratie in Woensdrecht
Op 1 juni 1984 neemt het kabinet Lubbers het besluit tot een voorwaardelijke plaatsing van kruisraketten. De kernkoppen komen op de luchtbasis Woensdrecht. Daarop organiseren demonstranten een muzikale omsingeling van de vliegbasis in Woensdrecht, aangemoedigd door de Fanfare van de eeuwigdurende Bijstand, die als een soort huisorkest van de vredesbeweging optreedt. Deze muzikale actie gaat de geschiedenis in als ‘het grootste orkest aller tijden’ De drie etmalen durende blokkade van Woensdrecht wordt op 3 juni opgeheven.
1985 Slotmanifestatie Den Haag
Op 26 oktober 1985 vindt een grote slotmanifestatie plaats in de met tienduizenden betogers gevulde Houtrusthallen in Den Haag. De 3,7 miljoen opgehaalde handtekeningen worden aan premier Lubbers overhandigd. Ondanks de grootschalige demonstraties en de petitie ging het kabinet-Lubbers akkoord met het NAVO Dubbelbesluit en de plaatsing van de kruisraketten op de vliegbasis in Woensdrecht. Het kabinet Lubbers 1 stemde, mede onder invloed van de protesten, uiteindelijk slechts voorwaardelijk, en met twee jaar uitstel, in met het NAVO-dubbelbesluit. Nederland zou kruisraketten plaatsen indien de Sovjet-Unie op 1 november 1985 meer dan 378 SS-20 kernraketten zou hebben gestationeerd.
Afloop
Op 1 november, een paar dagen na de slotmanifestatie, maakt premier Lubbers bekend dat het kabinet definitief heeft besloten om 48 Tomakawk-kruisraketten in Woensdrecht te plaatsen. De vredesbeweging raakt verdeeld nu er politiek gezien niets meer te bereiken valt. De harde kern blijft actie voeren maar het IKV, FNV en politieke partijen voelen niets meer voor buitenparlementaire acties. Dat de kruisraketten er uiteindelijk niet komen heeft te maken met de nieuwe leider van de Sovjet-Unie, Michael Gorbatsjov, die bereid is om de internationale wapenwedloop te stoppen!
In 1987 wordt in de onderhandelingen tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie een doorbraak bereikt. Op 8 december 1987 wordt door de Amerikaanse president Ronald Reagan en Michail Gorbatsjov het INF-verdrag getekend. Als gevolg hiervan wordt Nederland van de vijf beoogde plaatsingslanden het enige land waar geen kruisraketten zijn geplaatst!
Samengesteld door Ilse Steel.
Bronnen:
Eigen bibliotheek:
Het jaren 80 boek
Rupet Matthews Ooggetuigen van de jaren 80
Het aanzien van 1987
Andere bronnen:
Isgeschiedenis
Geschiedenismagazine 2010 nr. 7
Historieknet
Mediadumpert
686
4. Buitenlandse politiek...
SeniorPlaza.nl
Menu
Interactie
Populair
Nieuwsbrief
Aanmelden voor SeniorPlaza algemene maandelijkse nieuwsbrief
Copyright © 2024
We gebruiken cookies om er zeker van te zijn dat u onze website zo goed mogelijk beleeft. Als u deze website blijft gebruiken gaan we ervan uit dat u dat goed vindt. Meer informatie
Wij gebruiken cookies om ervoor te zorgen dat onze website voor de bezoeker beter werkt. Daarnaast gebruiken wij o.a. cookies voor onze webstatistieken.