Jaren 60 en 70

(klik op de plaatjes om ze te vergroten en op de titel van de liedjes om ze te horen en zien)

Rock & Roll

De wortels van de Rock & Roll liggen in de zwarte muziek. Vooral in de Blues hoort men als het ware het intense verlangen naar vrijheid doorklinken.

De term Rock & Roll is bedacht door Alan Freed in 1951. Hij was diskjockey voor het WSW radiostation in Cleveland en verzorgde later live shows waarin Rock & Roll sterren optraden. 

Chuck Berry zou men min of meer de uitvinder van de popsong zoals we die tegenwoordig kennen kunnen noemen. Hij was een van de eerste tekstschrijvers die rechtstreeks tot de naoorlogse tieners sprak in hun eigen taal en over de dingen die hun bezighielden.

Little Richard was een andere grootheid, van zijn song “Tutti Frutti” werden meer dan 2 miljoen exemplaren verkocht. Hij trad op in ruime hardroze en ruime goudlamé pakken, bewoog zich kronkelend over de vloer en sprong vaak bovenop de piano, fanatiek het  ritme aangevend. 

Bill Haley and his Comets. De song “Rock Around The Clock“, titelsong van de gelijknamige film, werd een wereldhit in 1956,  Bill Haley was toen al 30 jaar en vader van 5 kinderen.

Meisjes, gekleed in strakke truitjes met wijde rok en petticoat, witte korte kousjes en het haar in een paardenstaart, dansten met hun vetkuifvriendjes de nog immer populaire dans:  Rock & Roll,  die sexy en acrobatisch was en een goede timing vereiste van beide dansers.  Dansen werd vrije expressie, het hele lichaam deed mee. 

Met de komst van de nieuwe generatie die de Beatmuziek brengt verdwijnt de Rock & Roll wat naar de achtergrond, maar de invloed van de ‘groten’ van deze muziekstroming is ook in de Beatmuziek te horen. De Engelse invasie van Beatgroepen begint in 1963 in Liverpool, dat aan de rivier de Mersey ligt. Vandaar dat deze stroming ook wel Mersey‑beat werd genoemd. Liverpool wordt de bakermat van deze muzikale revolutie, muziek die aansluit op de belevingswereld van de jonge generatie. 

De tieners vallen in 1963/1964 massaal voor deze nieuwe stroming. De Beatles, de Rolling Stones en andere groepen zijn van grote betekenis voor deze generatie, zowel door hun muziek als door hun manier van leven.  Maar allemaal begonnen ze als Rock & Roll bandjes, die later de Rock & Roll met Beat vermengden. Hun invloed is onvoorstelbaar groot gebleken en aan de  muziek van latere groepen kun je vaak horen wie hun muzikale voorbeeld is geweest. Het leuke is dat ze daarna toch een eigen herkenbare stijl ontwikkelen.  

Symfonische Rock

De Symfonische Rock ontstaat eind jaren zestig. Voor het eerst proberen bands klassieke thema’s in de pop en rockmuziek te verwerken. Procol Harum’s “A Whiter Shade Of Pale“ uit 1967 is hier een goed voorbeeld van. Het nummer vertoont grote overeenkomst met Bach’s “Air“.

Met de introductie van de synthesizer, een toetseninstrument, ontwikkelt de Symfonische Rock zich verder. Door het gebruik van de synthesizer krijgen de muzieknummers een grootser en vaak bombastischer karakter.

In de hoogtijdagen van de Symfonische Rock, begin jaren zeventig, zijn de belangrijkste kenmerken: klassieke thema’s, variaties van thema’s, veelvuldig gebruik van de synthesizer, afwisselende tempo’s en ritme’s in een nummer en ….  lange songs.

Groepen als Genesis,  Moody  Blues, Emerson, Lake and Palmer en Yes maken furore met  dit concept. Integratie tussen popmuziek en een groot symfonieorkest bracht groepen voort als Electric Light Orchestra en Alan Parsons Project, terwijl ook Queen en Supertramp zich op deze weg begeven. Met de komst van de Punk rond 1977 nemen de activiteiten van  de symfonische rockbands af.  Maar deze stroming blijft een aparte plaats in de popmuziek innemen en de Symfonische Rock blijft populair.

Glamour Rock

Overdadigen make‑up, plateauzolen en vooral veel glitter. Een hysterisch teenybobber publiek gaat bij optredens volledig uit hun dak. De Glamour Rock ontstaat als reactie op de zeer serieuze zwarte Freak muziek. Het wordt  vooral gebaseerd op ouderwetse Rock & Roll,  Bubblegum (Amerikaanse tienersound van de jaren vijftig en zestig) waarin uiting werd gegeven aan ouderhaat, sensatiezucht en verlangen naar seks.

De  bloeitijd van deze periode ligt in het begin van de jaren zeventig met groepen als The Osmonds, Mud en Sweet, die als vrij  ‘onbenullig‘ werden  beschouwd. Terwijl Lou Reed en  David Bowie als de ‘intelligente’  vertegenwoordigers van de Glamour Rock de geschiedenis in gaan. De groep Kiss springt er uit door een spectaculaire wervelende stage‑show te brengen, met rookbommen, confettikanonnen en rokende gitaren. Van de bizar geschminkte Kiss-leden vormde de vuurspuwende en met zijn lange tong rollende zanger Gene Simmons het onbetwiste  middelpunt. Hun teksten zijn agressief en seksueel getint.

De extravagante rocker  Little Richard legde met zijn nichterige verschijning, (roze en goudlamé pakken) en macho Rock & Roll de basis voor deze  glitterrock, ook wel nichtenrock genoemd.

Disco

In het midden van de jaren zeventig verandert het gezicht van de popmuziek drastisch. In de grote steden van Europa en Amerika zoeken groepen jonge mensen van tussen de twintig en dertig jaar naar een eigen nieuwe levensstijl. Men vindt deze in de discotheek waar de diskjockey en zijn platenkeus de centrale figuur is. Hij groeit in de disco‑jaren uit tot bijna een echte ster en wordt meer en meer een entertainer die het publiek vermaakt.

De eerste disco‑hits zijn in 1974 te beluisteren,  “Rock The Boat” van The Hues Corporation en “Rock Your Baby” van George McCrae dat in 53 landen op de eerste plaats in de hitparade terechtkomt. De basis van disco is Funk.

De discomuziek heeft een strak ritme en men gebruikt synthesizers en drumcomputers, een nieuwe technologie die veel gebruikt zal gaan worden. De disco‑muziek is typische stadsmuziek passend bij het modieuze  snelle leven in de grote steden. Een ander belangrijk kenmerk van de discomuziek is een stevige erotische ondertoon zowel  in tekst als muziek.  Dit komt mede doordat in de jaren zeventig meer openheid op seksueel gebied  is.

Groepen als: Boney  M., Tavares en de Ritchie Family brengen de disco onder de aandacht  van  het grote publiek.  Donna Summer met haar grote erotische uitstraling, hijgerig en zwoel gezang, zorgt voor de echte doorbraak. Ze heeft vier hits in een jaar !

De vernieuwde discotheken  lopen weer vol, mede door de gestroomlijnde muziek waar iedereen op kan dansen en het gebruik van lichteffecten waardoor de disco een fantasiewereld wordt. Vaak wordt er gedanst tot men er letterlijk bij neer valt. Overal in en rond de grote steden schieten de disco’s als paddenstoelen uit de grond. In 1975 zijn er in New York bijna 300 discotheken die allemaal druk bezocht worden.

Een nieuwe trend in de disco is  het cocaïnegebruik. De ‘nog hoge prijs’ weerhoudt de jonge mensen om te gaan experimenteren met deze drug die past bij de snelle extravagante  levensstijl van deze groep jonge mensen.

Disco wordt popmuziek waar iedereen van geniet. Vrijblijvende eentonige nummers worden grote hits.  Platenmaatschappijen laten deze kans niet onbenut om nieuwe groepen te lanceren en oude bekende artiesten disco nummers te laten opnemen.

Disco muziek is muziek voor leeghoofden, stelt niets voor vinden vele muziekdeskundigen. Maar de disco muziek heeft toch ook  het gezicht van de popmuziek mede veranderd en laten horen dat er nog steeds vernieuwing mogelijk is. 

Latin Sound

Punk

Rond 1976/1977 ontstaat de Punk. Een reactie op de gelikte disco‑stijl. De punkers hullen zich in zwart leer, spijkerbroeken en T-shirts met zelfgemaakte scheuren erin en dragen sadomasochistisch sierraden. Het haar is kort en stekelig, het hanekam‑kapsel vindt veel navolging onder de jonge punkers. Vaak wordt het haar met spuitbussen in verschillende felle kleuren bespoten.

Punk is zowel een muzikaal als sociaal verschijnsel. Met name in Engeland, geteisterd door  traditioneel klassenbewustzijn en economische teruggang, uit de jeugd dit in de muziek. Rock & Roll in de meeste simpele vorm diende  wederom als voorbeeld.

De punkmuziek is opwindend,  ruw, energiek en met teksten die zich afzetten tegen alles wat met gezag en onderdrukking te maken heeft. Dit kennen we uit de jaren zestig, er is echter een verschil, het is nu ook gericht tegen het  pop‑establishment.

Er is een grote doe het zelf mentaliteit aanwezig die zich uit in alternatieve clubs en onafhankelijke platenlabels. Het unieke functioneren als een onafhankelijk volledig self‑supporting alternatief voor de gevestigde popbusiness is het bindend element binnen de Punk‑beweging. Het is dit aspect van de Punk‑beweging dat van werkelijke en blijvende invloed  zal blijken te zijn, omdat het een gedeelte van de macht terugbrengt bij de artiesten, het de creativiteit stimuleert en de decentralisatie van de muziekindustrie in gang zet.

In  Engeland krijgen de meeste zalen geen vergunning in verband met het te verwachten geweld. Schandalen zijn er aan de lopende band. De eerste single, “Anarchy  in the UK“, valt slecht bij EMI. De werkneemsters in de perserijen weigeren de plaat in te pakken.

De tweede single, “God Save The Queen“, die uitkomt in de week dat de Engelse koningin haar vijfentwintigjarig regeringsjubileum viert wordt geboycot door de radiostations, de BBC voorop, en de grote warenhuizen. De eerste bladen weigeren advertenties van de groep op te nemen.  De single wordt wel een nummer 1 hit. Men is het er over eens dat de Sex Pistols een van de belangrijkste groepen sinds de Beatles is.

Het  einde voor de Sex Pistols komt halverwege een  hectisch tournee door de Verenigde Staten eind januari 1978.  De druk op de jongens wordt zo groot dat de groep na een serie  rommelige concerten, waarbij het agressieve gedrag van groepslid Sid Vicios sterk opvalt, uit elkaar spat.

In 1979 doen Cook en Jones nog een vergeefse poging de Sex Pistols nieuw leven in  te  blazen,  het blijft bij een poging en het doek valt definitief.

Inmiddels zijn er zoveel punkbandjes, die de Sex Pistols als hun grote voorbeeld hadden, opgericht dat de punkmuziek een plaats in de popmuziek zou blijven innemen.

Door de commercie en de industrie werd het fenomeen Punk gladgestreken en verkoopbaar gemaakt.  En daardoor werden de pioniers van het eerste uur de martelaren van een beweging die zich grotendeels ondergronds zou ontwikkelen tot een subcultuur en waarbinnen  verschillende interpretaties van het begrip Punk,  zowel muzikaal als inhoudelijk, naast elkaar konden blijven bestaan.

Enkele sub genres

Anarcho‑ punk

Sterk politiek getinte stroming, de muziek is hard, monotoon en compromisloos. Beton‑punk, Macho scene. Leer, tatoeages, hanekam. Kruising tussen standaard punk en de vroege jaren 80 metal.

Punk‑pop

Samenzang en melodieën in een ruige punk of hardcore jasje. De groep, Bad Religion bijvoorbeeld.

Grindcore

Hardcore bastaardvorm. Kenmerk: onwaarschijnlijk hoge snelheden,  loodzware gitaarpartijen en rochelende zang. Een duidelijke politieke instelling.

Easy Listening

James Last

Al snel bedenkt men de term ‘Easy Listening’ voor deze stroming. James Last zoekt de harmonie en mijdt het conflict in de muziek.

Meer dan 200 gouden en platina platen ! Last veroorzaakt geen revolutie binnen de muziek maar hij wordt er wel razend populair mee in de jaren zestig en zeventig.

New Age

New Age is niet direct een muziekstroming als wel een bepaalde houding ten opzichte van de muziek, met bijbehorende levensstijl. Er worden talrijke New Age winkels geopend eind jaren zeventig waar de liefhebber terecht kan voor Boeddhistische en Hindoeïstische voorwerpen, klankschalen, handgemaakte Birmese, Nepalese of Indiase sierraden, gebedsmolens, handgeweven stoffen, uit hout gesneden wanddecoraties, didgeridoo’s maar ook vele boeken over meditatietechnieken, gebruiken en rituelen zijn er te koop, evenals boeken over het boeddhisme en boeken van en over de Daila Lama.

Carlos Castenada, een van de grondleggers van de New Age beweging, werd beroemd door een serie boeken over Don Juan Matus, een Yaqui-Indiaan die zijn meester zou worden. Hij zou deze Indiaanse sjamaan in 1960 in de woestijn van Arizona hebben ontmoet. Zijn eerste boek, de leer van Don Juan: de weg van de Yaqui naar wijsheid, werd meteen na verschijning in 1968 een bestseller. Castenada vertelt daarin hoe hij werd ingewijd in de mystieke leer van de Indianen. De beschrijvingen van zijn paranormale en psychedelische ervaringen maakten hem vooral populair bij hippies en New Age volgelingen. Wetenschappers verdenken hem er echter er van het personage Don Juan te hebben verzonnen. Van zijn werk zijn miljoenen boeken verkocht.  

Wierook en Boeddha’s behoren tot de standaarduitrusting van de New Age winkels. In de jaren negentig breidt het aantal winkels zich nog meer uit (New Age zit in de lift) en achter de toonbank geen zweverige types maar personeel dat verstand heeft van wat er wordt verkocht. Het assortiment wordt steeds gevarieerder en steeds meer mensen vinden hun weg naar deze van oorsprong alternatieve winkel.

New Age staat voor schoonheid en harmonie en vindt zijn oorsprong eind jaren zeventig in de Verenigde Staten bij de oude hippiegeneratie van vooral dertigers. De muziek is vrijwel altijd ter ontspanning, een auditieve drug ! In eerste instantie moet de muziek het hebben van verkoop via universiteitswinkels en postorderbedrijven met als enige vorm van promotie de mond tot mond reclame. Geleidelijk aan ontwikkelt zich een trend waarbij mensen naar niet-commerciële muziek gaan vragen. De platenhandelaren ontdekken al snel het nieuwe gat in de markt en spelen daar handig op in. In de platenbakken wordt ruimte gemaakt voor New Age muziek.

New Age muziek kent bijdragen uit verschillende muzikale richtingen, zoals: klassiek, volksmuziek, jazz, pop, avant-garde (jonge vooruitstrevende muzikanten) etc. Alles komt neer op de melodie en de (rustgevende) uitwerking van diverse klankkleuren. Tijdloos en niet aan een bepaald publiek gebonden.

In de loop van de jaren tachtig eist de New Age muziek een eigen plaats in de geschiedenis van de moderne muziek op en is het vooroordeel dat deze muziek alleen gekocht wordt door alternatievelingen de wereld uit geholpen.

De New Age muziek heeft de popmuziek weer verbreed en dat is een goede bijdrage.

Tekstschrijvers

Doordat artiesten niet tevreden waren over de aangeboden nummers van een tekstschrijver, begonnen ze zelf met het schrijven van nummers. Daar ze de muziek ook zelf componeerde werd het één geheel, het een paste bij het ander en dit leverde prachtige songs en mooie muziek op. Vooral in de jaren zestig waren de teksten to the point, scherp, confronterend en direct. In de zeventiger jaren waren de scherpste kantjes er af en werden de teksten weer wat romantischer. De tekstschrijvers van die tijd rekenden ook af met taboes, ze schreven frank en vrij hun teksten zonder rekening te houden met wat wel en wat niet kon. Dit werd ze niet altijd in dank afgenomen. Ondanks de kritiek en de tegenstand waren zij de winnaars, en maakten ze de weg vrij voor de volgende generatie tekstschrijvers. De jaren zestig en zeventig leverde een stroom van uitstekende tekstschrijvers af.

Enkele voorbeelden:

In de jaren zestig duikt regelmatig de naam Burt Bacharach op. Een virtuoze componist, orkestleider, arrangeur en producer. Als hij gaat samenwerken met tekstschrijver Hal David wordt hij nog beroemder. Samen schrijven ze tientallen hits voor Dionne Warwick.

Met “Raindrops keep falling on my head” scoort Bacharach in 1969 voor de laatste keer een enorme hit. Graag had hij gezien dat Bob Dylan dit nummer zou zingen, maar die weigerde. Het nummer werd uiteindelijk opgenomen door B.J. Thomas die er een nummer 1 hit mee scoorde. De song was gecomponeerd voor de film: Butch Cassidy and the Sundance Kid.

Jeff Barry en Ellie Greenwich, een echtpaar, schreven beide goede songs. Alle grote hits van de Shangrilas zijn van hun hand en ze schrijven ook de eerste echte top-hits van Neil Diamond. Samen met Phil Spector en Jack Nitzsche schrijven ze de klassieker “River Deep, Mountain High“, dat door Tina en Ike Turner tot de grootste hit van de jaren zestig gemaakt wordt.

John Lennon en Paul McCartney schreven juweeltjes, de romantische aard van Paul en het cynisme van John vonden elkaar in prachtige teksten. Vele klassiekers vloeiden uit hun pen en hun nummers werden door veel artiesten gezongen.  Ze schreven ook veel nummers voor anderen o.a. Peter en Gordon, Freddie en de Dreamers en Mary Hopkin.

Keith Richard en Mick Jagger schreven samen talloze hits met scherpe kantjes, maar waren ook in staat om prachtige gevoelige ballades te schrijven zoals: “As tears go by”  en “Angie”. Vaak dubbelzinnige teksten die hen nogal eens in de problemen brachten. Samen schreven ze nummers voor o.a. Gene Pitney, Cliff Richard en de Searchers. 

Ray Davis (Kinks) schreef voor Dave Berry, “This strange effect“, wat een geweldige hit werd. “Dandy“, van Herman Hermits was ook van zijn hand. Ray Davis hanteerde een zeer venijnige pen, spottend, ironisch en soms hard, maar het leverde de groep een stroom van hits op. 

Roger Miller schreef en zong “King of the road” in 1965, het nummer werd een geweldige hit.  

Nog een paar beroemde tekstschrijvers: Dozier/Holland/Dozier, Leiber en Stoller, Chip Taylor, Kris Kristofferson, Randy Newman en Lee Hazelwood. 

De nieuwe muziekstromingen, de teksten waar je echt naar wilde luisteren, maakte het kopen van een plaat tot een spannend avontuur. Het was genieten geblazen, het was wel jammer dat je zakgeld in die tijd niet toereikend was om alle platen te kopen die je mooi vond. Maar……, die schade haalde je later in en zo kon je blijven genieten en breidde  je platencollectie zich steeds meer uit.

Ga terug naar het overzicht Jaren 60 en 70

Ga terug naar de vorige pagina van dit hoofdstuk (Muziekstromingen en tekstschrijvers)