Jaren 60 en 70

8. Radio en TV

Geschreven door Ilse Steel

(klik op de plaatjes om ze te vergroten en op de blauwe titel van de liedjes om ze te horen en zien)

(TIP: mocht uw internetverbinding niet snel genoeg zijn, klik dan links onder op II)

(er ontstaat dan een driehoekje met de punt naar rechts)

(laat u het filmpje downloaden en klik dan op het driehoekje)

Het gevoel van bevrijding bracht de onderliggende agressie van de jeugd naar boven.  Er waren regelmatig knokpartijen op hoeken van straten, in cafés en dancings. De Scala, een dancing in Tilburg, provincie  Noord‑Brabant, werd mede door het de kop opstekend vandalisme  zowat met de grond gelijk gemaakt.  Een ruïne was al wat  er van overbleef.

De winkels konden de platenspelers niet aangesleept krijgen en de trotse bezitter van een pic‑up nodigde vrienden en vriendinnen uit om op zijn of haar kamer samen gezellig platen te draaien, waarbij de ouders om de haverklap binnen kwamen lopen om te kijken wat er  gebeurde. Dit werd door de jeugd als zeer storend ervaren, maar ook de oudere generatie had nog veel te leren.  

Het harde en tomeloze muziekgeweld brak overal los en de jeugd genoot. Op de radio probeerde men  nog steeds deze muziekstroming te boycotten, maar de jeugd eiste dat ‘hun’  muziek op de radio werd uitgezonden. Een gedeelte van de jeugd  luisterde vanaf eind jaren vijftig naar de Top 20 uitgezonden op zondagmiddag door Radio Luxemburg, maar verder was er voor  de  jeugd weinig te beleven op radiogebied. 

Nederlandse radio

Hilversum 1 en 2 zenden vanaf 1959 twee  tienerprogramma’s uit, VARA’s “Tijd voor teenagers” met Dick Duster en later  Herman Stok,  en AVRO’s “Tussen 10+ en 20‑” met Skip Voogd en  later Jos Brink.

In april 1960 begint de illegale zeezender Radio Veronica met haar familieprogramma, om later een heuse popzender te worden. De uitzendingen worden steeds meer op Amerikaanse leest geschoeid. Er komt een horizontale programmering – iedere dag op hetzelfde uur hetzelfde programma.

Doordat de overheid deze muziek van de radio bleef weren werden de piratenzenders geboren. Radio Caroline ging in 1964 illegaal uitzenden vanaf een schip. De formule, popmuziek afgewisseld met reclame, sloeg meteen aan bij de jeugd. Radio Mi Amigo was ook populair in die tijd.

Wij kregen Radio Noordzee (Radio Nordsee International 1970) en… Radio Veronica, die hun uitzendingen ook vanaf een schip de ether in stuurden en de jongere generatie was hier heel blij mee.

De  presentatie veranderde en kreeg een heel ander karakter. De diskjockey of d.j. deed zijn intrede. Willem van Kooten, alias Joost den Draaijer, bewees de jeugd een geweldige dienst door zijn presentatie van popmuziek op de radio. Later werd  hij programmaleider  van Radio Veronica.

Men kreeg nu directe feiten en  informatie over de groepen en hun muziek, en een wekelijkse hitparade. Joost den Draaijer begon in 1963 al met een soort hitparade, Het  voorlopig Nederlands Platenelftal. In Amerika werkte men al lang met hitlijsten en Willem van Kooten op studiereis in Amerika, vond dat men dat concept ook hier zou moeten toepassen en wist Bul Verwey (geldschieter en oprichter van Radio Veronica) hiervan te overtuigen.  

Op 2 januari 1965 werd de eerste Veronica top 40 uitgezonden. De top 40 groeide uit tot een nationale gebeurtenis.  Er verschenen voortaan gedrukte exemplaren van de top 40 die men in de platenwinkels gratis kon afhalen.  

De jeugd had  eindelijk een eigen muziekstation. Van ’s morgens vroeg tot ‘s avonds laat stond Radio Veronica op in de Nederlandse huiskamers en werden de harde beatklanken de ether ingestuurd.

Het zoete zachte maakte meer en meer plaats voor de directe harde en eerlijke beat. Na zijn bezoek aan Amerika introduceerde W. Van Kooten “Jingles”, korte herkenningsmelodietjes, en wat we ons ook nog allemaal herinneren zijn de kreten die uit de radio schalden zoals:

“Herinnert u zich deze nog-nog-nog ?”, “Veronica, willen jullie een plaatje voor mij draaien” en “Going back in time with the sound of the nations”, “Veronica’s flashbacks” en “Veronica, het station waar muziek in zit”.

Hoe dierbaar De Selvera’s, The Skymasters etc. de oudere generatie ook waren, de jeugd was blij dat ze niet meer naar dat ‘gezemel’ hoefde te luisteren, maar hun eigen radiostation op konden zetten. Menig hard woord is er gevallen, weer iets erbij waar de burgerij zich druk om kon maken ! De lezers van het maandblad MuziekExpres wezen de Top 40 aan als het populairste muziekprogramma. 

Enkele populaire diskjockeys van Veronica

Willem van Kooten alias Joost den Draaijer komt de eer toe Radio Veronica en de Nederlandse radio te hebben vernieuwd. In het begin van de jaren zestig begonnen als diskjockey werd hij al snel programmaleider bij Veronica en groeide hij uit tot trendsetter in de radiowereld, een woordkunstenaar voor de microfoon en een zakenman in de muziekindustrie. Eind 1968 verlaat W. van Kooten Veronica om naar Hilversum 3 te vertrekken. Al vroeg in de jaren zestig richtte hij zijn eigen muziekuitgeverij op (Dayglow) en alle artiesten die door Willem van Kooten werden gedraaid zaten gegarandeerd in zijn eigen uitgeverij, wat hem een aardige bijverdienste opleverde. Door grote deals in de muziekindustrie en het vergaren van produktie- en uitgavenrechten werd hij al snel miljonair en later zelfs multimiljonair. Niet slecht geboerd voor een diskjockey.
Rob Out werd na het vertrek van W. van Kooten de nieuwe programmaleider bij Veronica. Hij specialiseerde zich in marketing en werd de dynamische menselijke pr-machine van Veronica. Als instigator (instigatie, aansporing) van demonstraties kreeg hij geweldige mensenmassa’s op de been en hij zette zich in om Radio Veronica te behouden. Daarnaast is hij een groot organisator en manager en ook nog een gewiekst uitgever. Van Rob Out is de legendarische kreet: De bijl aan de wortels van het omroepbestel ! Rob Out is op 25 december 2003 gestorven in zijn woonplaats Laren (NH).
Tineke de Nooij werd de eerste vrouwelijke diskjockey in Nederland. Al vanaf het begin bij Radio Veronica betrokken, werd ze mateloos populair met haar programma, “1 2 3 4 5 6 7 8 9…….. Tineke”. Helaas werd Tineke bij het kleinste golfje al zeeziek en was het een uitkomst dat haar programma in de Veronica studio aan wal opgenomen kon worden. Ze groeide uit tot een presentatrice van formaat met kwaliteit hoog in het vaandel. Tineke hoorde bij Veronica en Veronica hoorde bij Tineke, en zo bleef het heel lang.
De populairste diskjockey van Radio Veronica, Ad Bouwman, kwam in november 1965 het team versterken. Deze voormalige technicus was echt gek van muziek. Op zijn zolderkamer was Adje, zoals hij door de luisteraars werd genoemd, druk in de weer met platen,  microfoons en taperecorder. Al snel kreeg hij de bijnaam, De Meester, en terecht, Ad was geknipt voor deze baan, een tovenaar achter zijn mengpaneel. Op een dag, bij wijze van grap, vroeg Lex Harding hem zijn eigen top tien samen te stellen. Adje stelde een top tien samen van niet commerciële muziek, weird sounds (vreemde geluiden) en originele jingles. Wat volgde was onvoorstelbaar, iedereen wilde meer weten van Adje Bouwman, men stuurde hem brieven en pakjes en hij werd zo populair dat hij als enige diskjockey van Veronica  een eigen fanclub kreeg. De “ABTT”,  Adje Bouwman top 10 genoot een ongekende populariteit en bleef bestaan tot het einde van Radio Veronica.
Lex Harding, de radiopionier van de jaren zestig, zeventig en tachtig, kwam in 1967 naar Radio Veronica en maakte Veronica als omroepzuil groot. Hij genoot een grote populariteit en werd de stem van de Veronica Top 40. Rob Out en Lex Harding, (samen een dynamisch duo) wilden de muffe verpolitiekte zelfgenoegzame radio in Nederland veranderen, en leuke programma’s maken voor de mensen. Lex Harding:”Dat is altijd onze drijfveer geweest. Het grote geld begon midden jaren zeventig binnen te stromen, Peter de Jager (het zakelijk genie), Rob Out en ik vormden een driemanschap, Rob en ik hadden de ideeën en Peter bracht er structuur in aan die ook op termijn in financieel opzicht interessant  bleek te zijn.” Ook Lex Harding werd multimiljonair.
In het begin van de jaren zeventig kwam Will Luikinga het team van Veronica versterken. Hij was erg populair om zijn humor en “Harry”,  een soort  machine waartegen de luisteraar moest spelen. Voor hij zijn radiocarrière startte was hij journalist bij een plaatselijke krant en later werd hij columnist voor het Veronica magazine. In 1975 schreef hij voor de Nederlandse groep Teach-In de tekst voor het winnende songfestivallied, Ding-a-dong.
Tom Mulder begon op tweeëntwintigjarige leeftijd als diskjockey bij Veronica. Hij werkte destijds op een reclamebureau, maar de wereld van Veronica trok hem aan. Hij werd aangenomen vooral omdat hij anders was. Mulder was meer geïnspireerd door de Engelse radio waar hij altijd naar luisterde en de d.j.’s daar hadden niet alleen kennis van zaken maar ook een groot gevoel voor humor en understatement en dat sprak hem aan. Hij nam die stijl op zijn eigen wijze over en kreeg bij Veronica de kans om op die manier te werken, en dat viel op.   Voor Tros radio presenteerde Tom Mulder “50 Pop of een envelop”, een razend populair programma waar hij tussen 1977-1987 miljoenen luisteraars mee trok. Bij het spel moeten deelnemers een vraag beantwoorden, is het antwoord goed dan mogen zij kiezen tussen geld (50 POP) of een envelop met een verrassingsprijs.

Over een ding zijn alle diskjockeys van het eerste uur het roerend eens: radio maken in die tijd was een spannend  avontuur en keihard werken. En al deze diskjockeys waren pioniers met een grote liefde voor muziek !

Zo gauw men voldoende geld had gespaard, werd er door de jeugd een draagbare transistorradio gekocht, en deze werd overal mee naar toe genomen, want de jeugd kon niet meer buiten hun muziek ! In enkele jaren tijd groeide Veronica uit tot de best beluisterde muziekzender en werd het symbool van vrijheid, blijheid !

Met lede ogen zagen politiek Den Haag en Hilversum de aanhang van de zeepiraat onder de jongeren groeien. Radio Veronica zou een serieuze bedreiging gaan vormen voor het publiek omroepbestel. In 1965 bedraagt de luisterdichtheid van de zeezender Veronica 8,8% tegen 12,4% voor de beide Hilversumse zenders.

Omroepverenigingen en de regering gaan in de aanval en in 1965 gaat Hilversum 3 de lucht in, een zender die in tegenstelling tot de twee andere Hilversumse zenders geen volledig programma brengt, maar uitsluitend lichte muziek.

Op 2 April 1973 raakte tijdens een zware storm het zendschip van Veronica, Norderney, op drift en liep op het strand, de kranten suggereerden dat het een publiciteitsstunt was. De volgende dag zag het zwart van de mensen die de kans waarnamen om het zendschip van dichtbij te zien. 

Een ander dieptepunt was de (bom)aanslag op concurrent Radio Noordzee op 15 mei 1971, gepleegd door drie duikers in opdracht van B. Verwey, die werd veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf. Tot op de dag van vandaag houdt hij vol het daar nooit op aangestuurd te hebben. “Het was de afspraak dat ze het schip van zijn anker zouden halen, maar ze vonden het teveel werk om die kettingen door te zagen. Op eigeninitiatief hebben ze er toen maar een bom onder gelegd.”

Helaas legde de overheid in 1974 de piratenzenders Radio Noordzee en Radio Veronica het zwijgen op ! Peter Koelewijn had een hit met het nummer, “Veronica Sorry !” dat hij in 1974 uitbracht. Kijk naar de laatste 30 seconden.

Het belang van Radio Veronica

In 1973 werd tijdens een hoorzitting in de tweede kamer ten behoeve van de zogenaamde anti‑Veronica wet uitspraken gedaan door “Het  artiesten  en managers comité” en vertegenwoordigers van de platenindustrie. Deze uitspraken onderstreepten duidelijk het  belang van Radio Veronica: “13  jaar  geleden  bestond  er  nauwelijks  belangstelling  voor popmuziek van Nederlandse bodem. Nu, in 1973, 13 jaar later zijn er naar schatting zo’n 400 professionele groepen, die elk gemiddeld zo’n 60.000 gulden investeerden in instrumenten en geluidsapparatuur.”

De tiendaagse Veronica revival in 1999 lokte tienduizenden mensen naar studio Veronica. Ze bezochten de studio in Hilversum waar Radio Veronica ruim een kwart eeuw geleden zijn programma’s opnam. 

Omdat het in 1999 vijfentwintig jaar geleden was dat Veronica uit de ether verdween wilde men dit herdenken door nog één keer uitzendingen te verzorgen. M. Bakker (directeur van radio Gooiland) bedacht het plan en kreeg toestemming om tien dagen lang radioprogramma’s uit de jaren zestig en zeventig van de legendarische zeezender Radio Veronica te herhalen. 

Er werd uitgezonden op de middengolffrequentie 1224, waar normaal Q-radio uitzendt. Sommige uren werden live gevuld door coryfeeën van toen zoals: Tineke de Nooy, Eddy Becker, Adje Bouwmans, Will Luikinga en Joost den Draaijer. De frequentie 1224 is uitsluitend in Midden-Nederland te ontvangen en daarom boekten veel mensen kamers in hotels die in de buurt van de studio lagen om de hele dag naar de programma’s te kunnen luisteren en ze op te nemen.

De veertigers en vijftigers kunnen alle jingles nog dromen, de aantrekkingskracht van Veronica was enorm. Ook alle reclames uit die tijd werden herhaald. De wereld was toen nog overzichtelijk, we reden Puch of Tomos, kauwden op Stimerol gum (“de smaak is raak”), droegen verlovingsringen van Desiree en rookten Caballero (“anders dan anderen”).

Dat er nog zoveel oud materiaal bewaard is gebleven is te danken aan Adje Bouwman, de veelgeprezen technicus van het zendschip.

Op 28 december 1975 debuteerde Veronica als legale landzender op Hilversum 4, onder het motto “Je bent jong en je wilt wat !” Weer een kreet van Rob Out, die ze verzon waar je bij stond. Dankzij de enorme aanhang werd schoorvoetend de C status verleend aan Veronica, eindelijk erkenning voor al het pionierswerk van deze piratenzender !

Radio Noordzee

Eind 1969 kopen de Zwitserse radiotechnicus Edwin Boller en Erwin Meister een trawler, die ze opknappen en Mebo II dopen. Vanaf januari 1970 wordt op initiatief van Muziekuitgeversgroep Strengholt Basart, vanaf de Mebo II begonnen met een proefuitzending van Radio North Sea International ook wel Radio Noordzee Internationaal genoemd.

Tony Berk praatte als tweeëntwintigjarige de plaatjes aan elkaar bij Radio Noordzee en deed een van de eerste spelletjes op de radio: Prijsbewust, wat zeer populair werd. Nu dertig jaar later is hij platenproducer en directeur van platenmaatschappij Dino. Over vroeger: “Het waren fantastische jaren, als Noordzee diskjockeys waren we allemaal beroemd. Iedereen luisterde naar ons of naar Veronica, ik denk dat Radio Noordzee gemiddeld tegen de 2 miljoen luisteraars had.”
Ferry Maat werkte als diskjockey in de Hilversumse discotheek Scaramouche toen hij werd benaderd om een stemtest te doen voor Radio Noordzee. De test viel goed uit en niet lang daarna schalde Ferry’s stem uit de radio. Zijn vrouw die bij Veronica werkte, werd daar op staande voet ontslagen omdat Ferry bij Radio Noordzee werkte.
Leo van der Goot kwam in 1971 als eenentwintigjarige bij Radio Noordzee terecht. Daar leerde hij wat het maken van commerciële radio betekende. “We wilden niet alleen een breed publiek bereiken maar het vooral naar onze zin hebben.” De piraten-diskjockeys draaiden wat ze zelf leuk vonden en hielden miljoenen mensen aan het toestel gekluisterd.
John de Mol Sr. werd als achtendertigjarige aangesteld als directeur van Radio Noordzee en vond het een avontuurlijke tijd. De weergoden zorgden op het Noordzeeschip soms voor hachelijke avonturen en één keer is het schip van zijn ankers afgeslagen en waren we bang dat we met schip en al het strand op zouden gaan, maar gelukkig liep het goed af. Op 31 augustus 1974 verdwijnt Radio Noordzee internationaal definitief uit de ether !

Na een lange stilte radiostilte ging Radio Noordzee, maar nu nationaal, op 13 juli 1992 weer van start. Dit was mogelijk omdat de mediawet zo gewijzigd werd dat commerciële radio vanaf de Nederlandse bodem mogelijk werd (de wetswijziging werd op 9 juli 1992 van kracht). De wens van moedermaatschappij Strengholt was een commerciële zender op te zetten die zich voornamelijk zou richten op muziek van Nederlandse bodem. Het werd een groot succes ondanks de mening van vele zogenaamde deskundigen dat er die periode (1992) weinig aandacht voor muziek van eigen bodem zou zijn.

De Top Veertig

Het begon bij Veronica, dat in 1965 de eerste top 40 uitzond. Toen in 1974 piraten bij de wet verboden werden, werd door Rob Out en Lex Harding een stichting in het leven geroepen om het voortbestaan van de top 40 veilig te stellen, de Stichting Nederlandse Top 40.

In 1974 werd de uitzending van de Top 40 tijdelijk overgenomen door de Tros. Toen in 1975 Veronica werd toegelaten tot het omroepbestel begonnen de Veronica diskjockeys weer zelf met het uitzenden van de Top 40. Het bestaansrecht van de top 40 berust op betrouwbaarheid en al lang geleden zijn de lijsten door de handel en platenindustrie volledig geaccepteerd.

Willem van Kooten hierover: “Het vergde maanden van voorbereiding om een systeem uit te dokteren in overleg met de platenmaatschappijen, daar kwam niets van terecht dus ben ik het maar gewoon zelf gaan doen.”

Hij begon met het benaderen van de belangrijkste verkooppunten van platen om te vragen of ze mee wilden doen. De respons was redelijk goed en met deze door de handelaren ingevulde lijsten van de 15 best verkochte platen konden ze aan de slag. Later werd dit systeem scherp aangevallen. De reden hiervoor was dat de platenhandelaar moeilijk gecontroleerd kon worden op een correcte opgave. Het omkopen van zo’n handelaar door artiesten en zelfs ook vanuit de platenindustrie om een nieuwe plaat geforceerd in de hitparade te krijgen gebeurde regelmatig.

Het nieuwe systeem werd een combinatie van cijfers van de industrie en de detailhandel. Op een later tijdstip werd de Top 40 door de NVGD officieel erkend en werd het een instituut in de platenwereld en werd zelfs belangrijk voor de export.

De komst van de Top 40 was van enorm belang voor het Nederlands muziektalent. Dankzij deze hitlijsten en samen met de sympathie die Veronica altijd al had voor de Nederlandse popmuziek werd de Nederpop snel volwassen.

Ten aanzien van de Veronica Top 40 is er sprake van een instrument met internationale werking: in alle belangrijke muziekbladen ter wereld fungeerde deze hitlijst als officiële afspiegeling van de populariteit van platen op de Nederlandse markt. Een goed voorbeeld hiervan is het Amerikaanse blad Billboard met een wereldwijde verspreiding in de jaren zestig en zeventig.

 1e top 40 1965 / alle nummer 1 hits

Op 25 september 1968 werd de eerste Top Honderd aller tijden uitgezonden door Radio Veronica.  

Een nieuwe hitparade

Enkele kopstukken uit de platenindustrie vormden een werkgroep die als doel had tot de Stichting Nationale Hitparade te komen. Deze werkgroep zou een wekelijkse nationale hitlijst moeten samenstellen die, als de Veronica lijst zou verdwijnen, het gat moest opvullen. De eenheid in de platenmaatschappij was ver te zoeken maar inmiddels had de werkgroep Bumra Stemra (auteursrechtenorganisatie) bereid gevonden om zo’n nieuwe nationale hitlijst samen te stellen. Op 1 juli 1974 ging de Nationale Hitparade van start. Toch zou de Top 40 lijst als de meest gezaghebbende de geschiedenis ingaan en nog belangrijker… overleven !

De Tipparade/ Alarmschijf

Ingesteld op 1 november 1969, een programma dat na de Top 40 uitgezonden werd met kanshebbers voor de hitparade. Een soort tipparade dus die langzamerhand uitgroeide tot een lijst van dertig platen die een goede kans maakten om een hit te worden. De nummer 1 uit die lijst werd de Alarmschijf, die elk uur na het nieuws gedraaid werd. Als Alarmschijf werd een opname gekozen met de meeste hitkansen of een plaat waarvan de diskjockeys van Veronica vonden dat hij een kans moest krijgen.

 Later zou blijken dat de Tipparade niet alleen een hobbylijstje van de diskjockeys was, maar dat de meeste platen uit deze lijst ook in de echte Hitparade terechtkwamen. Dit werd na enkele jaren zo’n vast patroon dat de handelaren hun inkoopbeleid gingen baseren op de noteringen in de Tipparade. De Tipparade van Veronica was uniek, nergens op de wereld bestond een dergelijke lijst !

Wat er verder nog te beluisteren viel op de Nederlandse radio

In de jaren vijftig kon men luisteren naar de Bonte Dinsdagavondtrein, een programma met Nederlandse lichte muziek en kleine conferences van cabaretiers (o.a. Toon Hermans).

Dit radioprogramma was zeer populair en velen bleven er voor thuis. Zo ook voor het radioprogramma Negen heit de klok waar Alexander Pola samen met Jan de Cler 299 afleveringen van verzorgde. Ook de belevenissen van de  familie Doorsnee,  met o.a.  Ko van Dijk, werden op de voet gevolgd.

De hoorspelen die uitgezonden werden waren zeer geliefd en ‘s avonds zat de hele familie rondom de radio geschaard te luisteren naar Paul Vlaanderen en zijn avonturen als inspecteur van politie. Paul Vlaanderen werd razend populair en tot omstreeks 1966 hield hij de luisteraars in zijn ban. (Lees meer over Paul Vlaanderen, klik hier).

Ook Sprong in het heelal (een science fiction verhaal), naar een boek van Charles Chilton, werd ademloos gevolgd. Als kind dat op tijd naar bed moest maar dit niet wilde missen, luisterde ik gezeten op de trap met een glas aan mijn oor, en de andere kant van het glas tegen de muur gedrukt, naar dit hoorspel, om na afloop met steenkoude voeten en rillend van de opgeroepen spanning, in het donker weer snel naar mijn bed te verdwijnen voordat mijn vader of moeder mij betrapte.

Deze methode werkte perfect en veel kinderen hebben hierdoor naar hoorspelen kunnen luisteren waar ze volgens hun ouders nog te jong voor waren. Ze genoten er met volle teugen van en later toen ze wel mochten luisteren dachten ze vaak terug aan deze momenten van verboden luisterplezier ! 

In 1978 zond Adje Bouwman een Nederlandse vertaling uit van The War of the Worlds (hoorspel) naar het boek van H.G. Wells uit 1898, zonder een telefoonnummer voor nazorg open te stellen ! In 1938 ging dit wel anders.

Orson Welles had als nieuwslezer -met zijn diepe expressieve stem- die beelden bij die luisteraars opgeroepen en daarmee het beruchte voorbeeld geleverd van de onvoorspelbare macht van het medium radio.

Mr. G.B.J. Hilterman hield ons vanaf 1956 wekelijks op de hoogte van de toestand in de wereld (radiocommentaar op de wereldpolitiek) en Meyer Sluiser gaf commentaar op het nieuws. De groenteman vertelde ons wat we moesten eten, Moeders wil was wet, en de arbeidsvitaminen vrolijkte menigeen op.

Half Nederland was ‘s morgens vroeg uit de veren om onder pianobegeleiding ochtendgymnastiek te doen, vooral bij de dames was dit programma erg populair.

De walsen van Johan Strauss streelden regelmatig onze oren en de liefhebbers van opera en operette kwamen niets tekort, ook het Nederlandse Metropool orkest onder leiding van Dolf van der Linden was zeer geliefd bij de luisteraars die genoten van deze lichte muziek.

In 1962 begon de AVRO met het uitzenden van het programma Muziek Mozaïek. Willem Duys presenteerde dit programma, dat legendarisch werd, en hij zou dit zevenendertig jaar blijven doen. Men noemde het een ‘heilige mis voor uitslapers’ dat de luisteraars het echte zondagochtend gevoel gaf. Willem Duys en zijn programma Muziek Mozaïek genoten een zeer grote populariteit. Dit programma is voor zover bekent het langst lopende radioprogramma dat Nederland ooit heeft gekend. Geen radioman heeft meer voor de lichte en klassieke muziek gedaan in ons land dan Willem Duys.

Vrouwenprogramma’s op de radio

Het feminisme en de emancipatie van de vrouw in de jaren zestig en zeventig werd ook merkbaar op de radio. De programma’s werden serieuzer en beter op de vrouw afgestemd. Het gevolg was een gemoderniseerde versie van Moeders wil is wet van de KRO en de NCRV zond Plein Publiek uit (een thema programma).

De Tros kwam met Week in Week uit, een informatief programma rondom thuis, Radio-Weekblad en muziek was het programma van de VARA met informatie en muziek, Rondom twaalf, een avenue-achtig programma, waarin soms nuttige informatie werd verzorgd door de AVRO,  de VPRO met het programma D Collete en de NOS met OT hoe zit het nou met Sien, dit alles zorgde voor een breder aanbod voor de moderne jonge vrouw.

Radio voor kind en jeugd

Kinderkoren waren eind jaren vijftig razend populair en konden deze populariteit vasthouden tot in het begin van de jaren zestig.  We luisterden naar de Karekieten, de Leidse Sleuteltjes en zongen luidkeels “Peter is mijn ideaal” mee met het meisjeskoor Sweet Sixteen.

De kleintjes konden op zondagmiddag luisteren naar Radio Prentenboek en door de week werden er hoorspelen uitgezonden, waaronder Paulus de boskabouter, Ernst-Jan en Schnabbeltje en de avonturen van de tweeling Saskia en Jeroen.

Na schooltijd rende we naar huis om met een lekker kopje thee en een boterham dicht bij de radio te kruipen om maar niets te missen. En… natuurlijk, op het spannendste moment was het afgelopen en moesten we weer een paar dagen wachten. Maar elke keer was het weer een feest en als kind verheugde je je de hele dag op het moment dat de radio weer aanging en het avontuur weer verder ging.  

Televisie in de jaren vijftig, zestig en zeventig

Wie midden jaren vijftig in het bezit was van een televisie kon rekenen op veel bezoek. In 1958 waren er 500.000 gezinnen met een tv toestel in Nederland.

Het begon met één zender en een programma, elke avond om acht uur werd er uitgezonden tot ongeveer half elf, en toen was men er tevreden mee.

Op de woensdagmiddag zaten alle kinderen van een straat met verheerlijkte gezichtjes in de huiskamer gepropt van een vriendje of vriendinnetje waarvan de ouders in het bezit waren van een tv toestel.

Luidkeels werd het lied van Pipo de clown, (gestalte gegeven door Cor Witsche) en zijn Mammaloe (een rol van o.a. Christel Adelaar) meegezongen. De circusdirecteur, de Dikke Deur (vertolkt door Wil Ruys) in zijn deftige pak maakte grote indruk op de kinderen en de komische Indiaan Klukkluk (gespeeld door Herbert Joeks) deed met zijn kromme uitspraken, “mij zijn van de vlugge”, de kinderen  schateren van het lachen.

En niet te vergeten de twee boeven Snuf (Rudi Falkenhage) en Snuitje (Will Spoor) en Petra, het dochtertje van Pipo en Mammaloe (Petra Bernard, later Belinda Meuldijk). Met zijn woonwagen getrokken door het ezeltje reisde Pipo naar vele al dan niet bestaande landen en beleefde spannende avonturen. (Lees meer over Pipo de clown, klik hier.)

Ook Dappere Dodo (een poppenkastspel) was razend populair, tussen 1955 en 1965, 75 afleveringen lang, was Dappere Dodo de pionier op het gebied van poppenseries. Avonturen voerden Dappere Dodo door Amerika, Afrika etc. Na de eerste vijf jaar kwam de serie op veler verzoek in 1962 weer terug om tot 1965 weer op de tv te verschijnen. (Lees meer over Dappere Dodo, klik hier.)

De avonturen van Mik en Mak, met o.a. Donald Jones, de uitvinder Okkie Trooy (Jaap van Marleveld), met zijn koffer vol met krentenbollen, en natuurlijk Swiebertje (Joop Doderer), die vanaf 1958 een vaste gast in de Nederlandse huiskamers werd.

De huishoudster van de burgemeester, Saartje (Riek Schagen), onthaalde hem vaak op zelfgebakken koekjes (lekkere koekjensss) en veldwachter Bromsnor (Lou Geels), probeerde Swiebertje keer op keer in de kraag te grijpen als hij weer eens een ondeugende streek had uitgehaald.

Pandjesbaas Malle Pietje (Piet Ekel), die in 1968 aan de serie werd toegevoegd,  kwam Swiebertje regelmatig te hulp en bracht wat rust in het leven van de zwerver. In 1975 vertrok Swiebertje naar Canada en hoorden of zagen we niets meer van hem. Deze serie werd een van de beste bekeken jeugdseries uit de Nederlandse televisiegeschiedenis. (Lees meer over Swiebertje, klik hier.)

Een van de eerste echte jeugdseries werd geschreven door Mies Bouhuys, Morgen gebeurt het, een ruimteavontuur waarin de Aarde een invasie van de planeet Hyperion te wachten staat. Kan professor Plano (Ton Lensink), de Aarde redden ? Hij had er 19 afleveringen de tijd voor. (Lees meer over Morgen gebeurt het, klik hier.)

Dit alles bezorgden de kinderen heel wat heerlijke middagen, zelfs de grootste raddraaiers hielden hun mond.

Na afloop van het kinderprogramma zwaaide Tante Hannie, de omroepster, door alle kinderen aanbeden, naar ons en alle kinderen zwaaiden terug. De huiskamer  werd weer op orde gebracht en de kinderen stormden naar buiten om te spelen en kattekwaad uit te halen. Alle programma’s werden in zwart wit uitgezonden.

Op zaterdagmiddag vanaf 1968 werd het jeugdprogramma Oebele uitgezonden. Men zag een pleintje, een kinderkoor (o.l.v. Henk van der Velde) en veel acteurs  o.a. Rob de Nijs, Willem Nijholt, Ab Hofstede en Wieteke van Dort. Velen zullen zich de titel nog herinneren en anders zeker dit: Oebele is hupsakee, Oebele is hupfalderiere, Oebele is jippiejee, driemaal in de rondte-olé.

Rutger Hauer in de rol van de jonge ridder Floris bezorgde de wat oudere kinderen in 1969 menig spannend uurtje, en toen al werd buiten op straat in praktijk gebracht wat men op de tv gezien had.

In 1968 schreef Leen Valkenier de Fabeltjeskrant en met enkele onderbrekingen zijn er tot in 1988 in totaal 1650 afleveringen uitgezonden, populair bij jong en oud. Soms verwerkte hij de actualiteit in de fabels, maar nooit op een manier dat het storend zou zijn.

Bijvoorbeeld, als in Nederland verkiezingen voor de Tweede Kamer werden gehouden dan werden er in het grote dierenbos ook verkiezingen gehouden. Mijnheer de Uil, de gebroeders Ed en Willem Bever, Bor de wolf, Truus mier, Zoef de haas, Stoffel de schildpad,  juffrouw Ooievaar en de andere dieren werden zeer geliefd, niemand sloeg een uitzending over en met veel plezier werd er naar gekeken. De schrijver en bedenker van de Fabeltjeskrant Leen Valkenier overleed in 1996 op Ibiza, waar hij de laatste jaren woonde. Hij werd 71 jaar.

Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink schreven vanaf 1966 twee jaar lang tv-geschiedenis met 20 afleveringen van de serie Ja zuster, Nee zuster. Het programma groeide uit tot een regelrechte kijkhit. Er werden zelfs afspraken verzet, vergaderingen afgelast en sportwedstrijden verplaatst als er weer een aflevering werd uitgezonden.

Heel Nederland leefde mee met de lotgevallen van de bewoners van het Rusthuis geleid door zuster Klivia, meesterlijk vertolkt door Hetty Blok. De serie leverde een reeks van inmiddels grijsgedraaide hits op zoals: “In een rijtuigie“, “De ouwe Jacob“, “Op de step” en “Wil u een stekkie van de fuchsia“.

Aanvankelijk bedoeld voor kinderen trok de serie veel volwassen kijkers door de voor die tijd pikante grappen en grollen van Annie M.G.Schmidt die er een eer in stelde de Hilversumse preutsheid te omzeilen.

Van de buitenlandse tv series voor de jeugd waren de Flinstones, met Fred en Wilma, (Wilma open de deur) Zorro, Ivanhoe, Batman, Dennis en Catweazle enorm populair.

In de jaren zestig bedacht de Engelsman Gerry Anderson de cult-hit Thunderbirds, een tv serie met marionetpoppen. De serie werd gevolg door twee films: “Thunderbirds Are Go” (1966) en “Thunderbirds Six” (1968). De serie is opgebouwd rondom de Familie Tracy, het hoofdkwartier is op Tracy-eiland. Thunderbird is een geheime organisatie (International Rescue) die de regering helpt bij het oplossen van moeilijke en gevaarlijke situaties.  

Om zich snel te kunnen verplaatsen maakten ze gebruik van zeer snelle voertuigen en de machines, die ze nodig hadden om een moeilijke opdracht uit te voeren, blonken uit door de technische snufjes, allemaal met de later zo nostalgische space-look dat typerend was voor de jaren zestig.  Alle zonen van Jeff Tracy hadden hun eigen voertuig, Thunderbird genoemd.

De serie was enorm populair, erg leuk door de technische snufjes en reuze spannend, als je in het verhaal zat dan had je na een tijdje niet eens meer in de gaten dat je naar een poppenserie zat te kijken. Later in kleur werd het helemaal een feest om naar de Thunderbirds te kijken. Een onvergetelijke serie die bij de uitgezonden herhaling hetzelfde enorme aantal kijkers trok, met recht een hit!

In 1971 kwam Te Land, ter zee en in de lucht op televisie bij TROS, een idee van Rene Stokvis. Met zelfgemaakte voertuigen probeerden kandidaten een stuk te vliegen of balanceerden ze op een balk boven het water.

Ga naar het vervolg van dit hoofdstuk (Radio en TV)

Ga terug naar het overzicht Jaren 60 en 70