Home / Componisten

Componisten

Frédéric Chopin

(door Ilse Steel)

(klik op de plaatjes om ze te vergroten en op de blauwe titel van de muziek om die te horen en zien)

(TIP: mocht uw internetverbinding niet snel genoeg zijn, klik dan links onder op II)

(er ontstaat dan een driehoekje met de punt naar rechts)

(laat u het filmpje downloaden en klik dan op het driehoekje)

Frédéric Chopin werd op 1 maart 1810 geboren in de Poolse plaats Zelazowa Wola als zoon van een Franse vader, Nicolas Chopin, en een Poolse moeder, Tekla Justina Krzyanowska. Chopin genoot een goede opvoeding.

Zijn vader was een intelligente man die zich al spoedig als leraar Frans toegang had verschaft tot de rijkere huishoudens van de Poolse hoofdstad. Daarna ging hij in Warschau lesgeven aan de onderbouw van het lyceum waardoor hij zijn financiële positie zeker stelde.

Chopins persoonlijkheid werd gevormd door het culturele en modieuze leven in het ouderlijk huis. Het huis van de Chopins was altijd vol mensen en muziek.

Frédéric was oplettend en intelligent en wist al op jonge leeftijd dat hij musicus zou worden. Hij bewees dit al met zijn pianospel, onder leiding van zijn zuster, toen hij vier jaar oud was. Later werd hij naar een erkende Boheemse leraar gezonden voor muziekonderricht. Al snel bleek dat hij aanleg had voor componeren en op zevenjarige leeftijd schreef hij zijn eerste compositie: Polonaise in g-klein. Chopins laatste compositie was een Mazurka. Deze twee composities getuigen van zijn liefde voor zijn vaderland. In 1818 geeft Chopin zijn eerste concert in Warschau, hij is dan acht jaar oud !

Geboortehuis Chopin

in Zelazowa Wola

Wojciech

Zywyn

Nadat Chopin zijn pianostudie had voltooid, en een reeks huisconcerten had gegeven bij de aristocratie in en om Warschau, bewees hij in 1821 zijn geweldig componeertalent.

Het werd een afscheidspolonaise (in A), die hij opdroeg aan zijn leraar Wojciech Zywyn, die zei dat hij hem niets meer kon leren. Ze bleven echter goede vrienden.

Van 1823 tot 1826 studeerde Chopin aan het lyceum in Warschau. Dit was een gelukkige tijd voor hem. Chopin werd al op jonge leeftijd geïnspireerd door leden van het vrouwelijk geslacht, onder wie de prinsesjes Elise en Wanda Radziwill.

In 1826 meldde Chopin zich voor het nieuwe Warschause conservatorium, daar studeerde hij drie jaar compositieleer onder de aandachtige leiding van Jozef K. Elsner.

In 1929, nadat hij zijn studie aan het conservatorium had afgesloten, ging hij op reis voor een serie concerten door heel Polen. Op 11 augustus een succesvol debuut in Wenen.

Prins Lichnowsky, bood Chopin voor zijn 2^e concert, de piano aan waarop Beethoven nog had gespeeld. In 1830 keerde Chopin terug in Warschau waar hij in het Nationale Theater uitvoeringen gaf van zijn pianoconcerten 1 en 2.

Jozef

Elsner

Verblijf in Wenen

Titus

Woyciechowski

Op 23 november 1830 kwam Chopin met zijn vriend Titus Woyciechowski in Wenen aan waar zij een appartement huurden aan de Kohlmarkt. Op de 29^ste november hoorden zij dat in Warschau de revolutie was uitgebroken. Het Poolse volk was weer ten strijde getrokken. Titus vertrok uit Wenen om in het Poolse leger dienst te nemen. Chopin probeerde hem achterna te gaan, maar raakte even buiten Wenen het spoor bijster en moest terugkeren. Hij heeft zijn vriend Titus daarna nooit meer terug gezien.

Chopin kreeg een brief van zijn vader, die hem vroeg om geen overhaaste besluiten te nemen maar enkel aan zijn carrière te denken !

Chopin bleef acht maanden in Wenen, ondanks dat Haslinger weigerde zijn muziek te kopen en de vrolijke walsen van Strauss, de walsen van Chopin die vol heimwee en bitterheid klonken, overstemden. Plotseling benauwde Wenen hem en hij verliet de stad met een visum voor Londen in zijn paspoort.

Op 8 september 1831 vernam Chopin in Stuttgart dat Warschau in Russische handen was gevallen. Dit nieuws inspireerde hem tot het componeren van de Etudes opus 10. De laatste hiervan nr. 12, de z.g. Revolutie etude, schreef hij in één ruk op. Een waar meesterwerk ! De geest van het geketende Poolse volk werd in de hele wereld gevoeld.

Chopin

Chopin droeg geen wapens, maar voor zijn landgenoten was hij de stem van een volk dat zich nooit door zijn onderdrukkers klein zou laten krijgen !

Via München reisde Chopin naar Parijs. Na de Poolse revolutie en de bezetting van Polen door Rusland (1831) keerde hij niet meer naar zijn vaderland terug. Hij was dermate onder de indruk van het buitengewoon bloeiende en stimulerende muziekleven in de Franse hoofdstad, dat hij besloot er te blijven. De cultureel goed ontwikkelde, welgemanierde jonge componist met zijn bleke gelaatskleur en melancholische aard werd onmiddellijk in de armen gesloten door de Parijse society . Hoewel hij in Parijs langzaam wegkwijnde van heimwee naar zijn vaderland, was juist dit heimwee, zijn voornaamste bron van inspiratie ! Zonder een handvol Poolse aarde in een zilveren beker, en portretten van hen die hij had achtergelaten, kon hij het in Frankrijk niet uithouden.

Tijdens zijn 1^ste concert, op 26 februari 1832 in Salle Pleyel, speelde hij het pianoconcert nr. 1, variaties op een thema van Mozart en naast ander korte stukken een Grand Polonaise voor zes pianos van Kalkbrenner, die bij deze gelegenheid uitgevoerd werd door de componist zelf, Mendelsshon, Chopin en andere pianisten. Een van de aanwezige critici gaf een geringschattend commentaar op het spel van Chopin. Hij vond zijn aanslag te licht voor uitvoeringen in grote zalen. Het resultaat was dat Chopin nooit de erkenning verwierf die hij als virtuoos pianist verdiende !

Salle Pleyel

Piano van Chopin, een Pleyel

James de Rothschild

Dus speelde Chopin nog wel op liefdadigheidconcerten of op uitvoeringen die waren georganiseerd door andere musici. Bij een van deze concerten had hij het geluk de baron de Rothschild te ontmoeten. Ze raakten al spoedig bevriend en de edelman opende voor de jonge componist de deuren van de hoogste kringen in Parijs. Al zeer snel werd hem gevraagd muzieklessen te geven, waarvoor hij royaal werd betaald. De gastvrouwen uit de society deden erg hun best om hem binnen te halen in hun salons waar hij met zijn sprankelende conversatie en prachtig spel iedereen wist te veroveren. Eindelijk had Chopin een publiek gevonden dat hem waardeerde.

Chopin raakte in Parijs bevriend met beroemdheden als Liszt, Heine, Balzac en Ferdinand Hiller, met wie hij in 1834 naar Aken reisde. Daarnaast ontmoette hij Mendelssohn en leerde Robert en Clara Schumann kennen die hem met hun gebruikelijke enthousiasme ‘Chopin de geweldige’ noemden. In de periode 1833/1834 componeerde Chopin zeer veel werken.

Het jaar daarop reisde hij naar Dresden om zijn ouders te ontmoeten en tevens ontmoet hij er zijn eerste pianoleerlinge, Maria Wodzinska, die zijn geheime verloofde wordt, voor haar componeerde hij de “Afscheidswals”. In de winter van 1835 is Chopin erg ziek, zijn zwakke gezondheid speelt hem parten.

Nicolaas 1

In december 1836, ontmoet Chopin via zijn vriend Liszt voor de eerste maal George Sand, een vrouw die het verdere verloop van zijn leven zou bepalen. In 1837 sloeg Chopin een uitnodiging af van de ’tiran uit het noorden’, Tsaar Nicolaas1, om hofpianist te worden. Ondanks alle voordelen bleef hij liever een émigré in Parijs dan dat hij met zijn muziek genoegen moest verschaffen aan hen die in 1831 de revolutie in Polen op zo bloedige wijze hadden neergeslagen !

In 1841 geeft hij in de Salle Pleyel nogmaals een concert, deze keer als solist. Liszt schrijft een enthousiaste kritiek.

Intussen gaat Chopins gezondheid steeds verder achteruit, niettemin blijkt dit voor hem een periode van grote inspiratie. Het jaar 1844 is een droevig jaar voor Chopin, zijn vader overlijdt.

In 1848 gaf hij zijn laatste concert in Parijs, maar de inspanning verzwakte hem in hoge mate. Hij was ziek en zoals hij in een brief optekende: “ik schijn slechter dan ooit te spelen”. Het publiek, dat voornamelijk bestond uit vrienden en bewonderaars, bemerkte al snel dat hij niet meer over de aanslag van vroeger beschikte. Dit zou zijn laatste concert in Frankrijk blijken te zijn en tevens zijn afscheid van Parijs.

Op aandringen van Jane Stirling, een van zijn bewonderaarsters, steekt Chopin het kanaal over en komt op 21 april in Londen aan.

Het was niet verstandig het Kanaal over te steken, met het oog op de dikke Londense mist en Chopins zwakke gezondheid. Maar hij wilde weg uit Parijs na de breuk met zijn geliefde, George Sand. Bovendien moest hij concerten geven om zijn financiële positie weer op peil te brengen

Londen beleefde een Parijs seizoen. Chopin trof er Kalkbrenner, Osborne, Thalberg en madame Viardot Garcia, die enkele van zijn mazurkas in Covent Garden zong.

Viardot

Garcia

Covent Garden

Chopin maakte kennis met o.a. Charles Dickens en Walter Scott die grote bewondering hadden voor de Poolse componist. De dames beijverden zich om het hem naar de zin te maken. Dat was echter de buitenkant. “Als ik maar eens kon ophouden met bloed te spuwen, als ik maar niet zon last van heimwee had. Ik kwijn weg en wacht geduldig het einde af. “

Na Londen ging Chopin naar Schotland. In Calderhouse, vlak bij Edinburgh was een ruime kamer voor Chopin ingericht. Jane Stirling zond een Pleyel-piano die in de aangrenzende kamer stond. s Avonds speelde hij oude Schotse volksliederen voor de heer des huizes, Lord Thorpichen. Ondanks zijn vriendelijke gastheer kwijnde Chopin er weg en werd steeds neerslachtiger. Na amper drie weken verliet Chopin Calder House. De tournee die daarop volgde werd hem fataal. Hij speelde in Manchester en Glasgow. In de herfst vertrok hij uit Schotland en keerde naar Londen terug waar hij nauwelijks het bed verliet. Chopin verliet op 23 november 1848 Londen en keerde terug naar zijn geliefde Parijs. Hij was opgehouden met componeren en had noch de kracht of de lust om achter de piano plaats te nemen. Het instrument waaraan hij het grootste gedeelte van zijn leven had gewijd kon hem niet meer bekoren.

Chopin was een gecompliceerd man, heen en weer geslingerd tussen vreugde en wanhoop. Maar, Chopins muziek bewijst zeker ook dat een getormenteerde ziel schoonheid kan creëren ! Zijn leven was een voortdurend reizen door zijn herinneringen, en een voortdurend zoeken in het verleden.

Théophile

Gautier

Op 17 oktober 1849 overlijdt Chopin in Parijs aan tuberculose, slechts 39 jaar oud, bijgestaan door zijn zus Louise en gravin

Delphine Potocka. Volgens Chopins laatste wilsbeschikking wordt zijn hart in een gouden urn naar Polen overgebracht en zijn stoffelijk overschot wordt op zijn verzoek op het kerkhof Père Lachaise begraven naast Bellini. Volgens de wens van Chopin werd in de Parijse Madeleinekerk het Requiem van Mozart gezongen door madame Viardot Garcia en Lablache.

Bij zijn begrafenis waren circa 3.000 mensen aanwezig, onder wie prominenten uit de muzikale en literaire wereld en de Engelse en Franse pers. Théophile Gautier sprak bij de begrafenis van Chopin enige diep bewogen woorden. Een handvol Poolse aarde ging mee in het graf.

De zusjes van Chopin

Louise Chopin

Isabella Chopin

Emily Chopin

Louise, Isabella en Emily Chopin hadden veel invloed op hun beroemde broer, die sterk aan hen gehecht was. Louise was de oudste, zij bracht Frédéric de eerste beginselen van de muziek en de Franse taal bij. In zijn brieven aan haar stortte hij vaak zijn hart uit. Samen met Isabella publiceerde Louise enkele romans voor de jeugd.

Emily was een zeer begaafd meisje, dat helaas op veertienjarige leeftijd aan tbc overleed. Samen met haar richtte Chopin het ‘Genootschap voor Letterkundig Genot’ op.

De liefdes van Chopin

Constance Gladkowska

Delphine Potocka

Maria Wodzinski

George Sand

In 1830 ontmoette Chopin zijn eerste liefde, Constance Gladkowska, een operazangeres. Na Chopins vertrek uit Polen trouwde zij met de rijke Joseph Gabrowski. Constance werd spoedig blind en was verre van gelukkig. Zij overleefde Chopin veertig jaar.

Chopins eerste liefde in Parijs was Delphine Potocka. Ze had een inkomen van rond honderdduizend francs en een snel wisselende lijst van bewonderaars. Ze was zeer muzikaal, had een prachtige stem en speelde verdienstelijk piano. Het was een buitengewoon prettige verhouding. Chopin was jong en zelfverzekerd en vormde een goede partij voor de beroemde schoonheid. Delphines levenspad was niet over rozen gegaan. Vijf van haar kinderen waren gestorven en ze had een moeilijke echtgenoot van wie ze gescheiden leefde. Chopin bewonderde de gravin om haar onverzettelijke geest. Ze werd zijn inspirerende muze.

In 1835 bracht hij in Karlsbad drie weken door met zijn ouders, een gelukkige tijd die de lange scheiding enigszins vergoedde. Op de terugreis naar Parijs bracht Chopin nog een tijdje in Dresden door, op uitnodiging van Teresa Wodzinski. Hij was met haar zoons op school geweest. Plotseling voelde Chopin zich weer in de Poolse atmosfeer opgenomen. Iedereen was even hartelijk tegen hem. Maria, de zestienjarige dochter van de Wodzinski´s, was een zeer aantrekkelijk meisje. Ze speelde goed piano, schreef verzen en schilderde. De idylle tussen Maria en Chopin hield een jaar stand. Ze waren in het geheim verloofd, een voorwaarde die Teresa Wodzinski had gesteld. In 1836 vraagt Chopin de hand van Maria Wodzinski. Via haar moeder krijgt hij een verkapte afwijzing van het meisje. De reden van de afwijzing is de bezorgdheid van Maria´s ouders voor de gebrekkige gezondheid van Chopin. Chopin droeg zijn afscheidswals aan haar op.

Wat betekende Maria eigenlijk voor hem? Ze was min of meer een kindvrouwtje en wist niet hoe ze Chopin moest beminnen. Voor Chopin was zij de belichaming van een ideaal uit het aristocratische leven. Maria bleek echter geen inspirerende muze voor hem te zijn. Ze schreef hem zelfs nooit brieven, maar krabbelde een paar regeltjes onder de brieven van haar familieleden. Maar naarmate de tijd verstreek kwamen er steeds minder brieven en al spoedig bleven ze helemaal uit. Chopin deed de schriftelijke herinneringen aan zijn verloving met Maria met een verwelkte roos in een envelop, waarop hij in het Pools schreef: Moïa biëda’ mijn verdriet. Daarmee was de romance uit !

George Sand. Haar echte naam was, Aurore Dupin, ze werd in 1804 in Parijs geboren. George was geestelijk hoog ontwikkeld, verfijnd, impulsief en temperamentvol. Ze werd door haar grootmoeder van vaderszijde opgevoed, studeerde Grieks en Latijn, kon harp spelen en had zelfs een cursus anatomie gevolgd. George werd haastig uit het klooster gehaald toen ze na een crisis dreigde non te zullen worden. Om geld te besparen begon ze mannenkleren te dragen, toen ze pas in Parijs was en een gelukkig, maar arm leven leidde met Jules Sandeau. Ze werd een voorvechtster voor vrouwenemancipatie, en schrijfster.

George Sand benaderde de zes jaar jongere Chopin zeer omzichtig. In al haar beroemd geworden korte verhoudingen èn in haar huwelijk met de alcoholist baron de Duvenat (het huwelijk werd ontbonden) was George geestelijk zeer eenzaam gebleven, dit overkwam Chopin ook.

Gedurende de zomer van 1838 bleef George, tegen haar gewoonte in Parijs en schreef een nieuwe roman, “Spiridion”. Chopin ging evenmin de stad uit. Het geluk kwam toen ze samen de vrienden verwelkomden die voordien de vaste kring van gasten in Chopins salon hadden gevormd.

Chopin en Sand

Met George Sand bracht Chopin de winter door in hun landhuis in Valdmosa op Mallorca. Hij componeerde daar nieuwe meesterwerken. Het leek ideaal voor hun prille romance, en het weer was schitterend. Maar het getij keerde, op het eiland brak de regentijd aan en daar waren ze niet op voorbereid. Ze moesten de villa uit en met veel moeite vonden ze onderdak in een verlaten klooster. Chopin ondervond nadelige gevolgen van zijn verblijf, hij begon te hoesten en bloed op te geven.

Na Mallorca verbleef Chopin in Nohant, het huis van George Sand. Dit betekende voor Chopin het begin van genezing. Nu zijn vrienden om hem heen waren, voelde hij zich elke dag beter worden. Hij gaf les aan de dochter van George, Solange, op wie hij zeer gesteld was. Chopin werkte buitensporig hard, en na een hele dag hard werken stortte Chopin vaak zijn hart uit bij George, die uitstekend kon luisteren. Ook was George getuige van Chopins creatieve kwellingen. In 1848 komt het tot een breuk tussen deze twee temperamentvolle en creatieve persoonlijkheden.

Na zijn breuk met George Sand ontmoette Chopin in datzelfde jaar Jane Stirling, een bewonderaarster. Op aandringen van Jane steekt hij het kanaal over en geeft zijn laatste concerten in Londen en andere steden in Engeland en Schotland. Er gingen al geruchten dat hij in het huwelijk zou treden met deze erfgename, die de rol van George Sand de Tweede ambieerde, maar er niet geschikt voor was. Ze was te zorgzaam, te rijk; ze had niet genoeg temperament.

Jane Stirling kon Chopin geen geestkracht geven; integendeel, zij zocht die bij hem. De romance die geen romance was, althans niet voor Chopin, eindigde al voordat hij begon !