Jaren 50

15. Tijdschriften (een selectie)

Geschreven door Ilse Steel

(klik op de plaatjes om ze te vergroten)

Weekbladen een selectie

De Katholieke Illustratie, sinds 1867, was tot in de jaren vijftig van de twintigste eeuw het lijfblad voor het katholieke gezin. Het geïllustreerd weekblad voor Katholiek Nederland, verscheen vanaf 1910 te Haarlem bij de katholieke N.V. Drukkerij De Spaarnestad (opgericht in 1906). Het was gedurende 101 jaar (1867-1967) een veelgelezen en alleen daardoor al invloedrijk familieblad en in de hoogtijdagen van de zogeheten verzuiling (tussen 1910 en 1960) een van de grootste tijdschriften van Nederland. Nog in de jaren ’50 – ’60 bezat het blad een ruime redactionele staf en bood het kwalitatief goede journalistieke artikelen en fotoreportages, naast een aantal vaste rubrieken. In de jaren zestig fuseerde De Spaarnestad, ook uitgever van het gezinsweekblad Panorama en het damesweekblad Libelle, met de de NV De Geïllustreerde Pers te Amsterdam, die onder meer het damesweekblad Margriet en het familieweekblad Revue uitgaf. Beide uitgeverijen gingen later op in de VNU (Verenigde Nederlandse Uitgeversbedrijven). Het katholieke karakter van de Katholieke Illustratie was al op de achtergrond geraakt en in 1968 werd het blad opgeheven. Het einde van de katholieke emancipatie was een feit in het jaar waarin de verzuiling in Nederland definitief ten grave werd gedragen. De overgang van Katholieke Illustratie naar Nieuwe Revu was kenmerkend voor het ingrijpende proces van secularisering dat ons land in zijn greep had gekregen.

Tijdschriften voor de vrouw

Voor veel vrouwen is hun vrouwentijdschrift iedere week of maand weer een bron van ontspanning, raadgeving, en vooral een vriendin. Het vrouwentijdschrift is een sterk gevestigd medium. Geen ander tijdschrift wordt zoveel gelezen. De tijdschriftpers en de adverteerders nemen vrouwenbladen heel serieus en er wordt veel geld en energie gestoken in marketing en onderzoek. Vanaf het ontstaan van Margriet en Libelle bieden zij abonneegeschenken aan als theelepeltjes, suikerschepjes en nylons. Beatrijs, katholiek weekblad voor de vrouw, verscheen in 1939 en in is 1967 opgegaan in Libelle.

Libelle

Libelle, tijdschrift voor de vrouw, dat praktische informatie afwisselt met ontspanningsliteratuur. Libelle verscheen voor het eerst op 13 april 1934 tot 15 september 1944. Het blad was meteen een succes. De Nederlandse vrouw las graag over het huishouden, gezin en opvoeding, mode, koken, over de seizoenen en de feestdagen. Brievenrubrieken, reportages, verhalen, feuilletons, puzzels en advertenties vulden de overige pagina’s. Ook artikelen over vorstenhuizen werden populair. Het blad Libelle had geen expliciete religieuze of maatschappelijke signatuur.

Met een oplage van meer dan honderdduizend exemplaren bereikte het blad een groot vrouwelijk lezerspubliek. Dat bracht de adverteerders naar Libelle: de meeste van die vrouwen beheerden immers een huishoudportemonnee. Door papierschaarste en op last van de Duitse bezetter moest Libelle ophouden te verschijnen in september 1944. Tot vreugde van talloze lezeressen lag dit “vakblad voor de vrouw” weer op de deurmat vanaf 8 maart 1946.

Margriet

Rosita

Rosita was een weekblad voor vrouwen, dat verscheen tussen 1958 en 1967. Met een abonnement betaalde je 45 cent per nummer, in de losse verkoop kostte het 55 cent. Het blad bevatte rubrieken zoals ‘Mode’, ‘Praktische rubrieken’, ‘Verhalen en artikelen’ en ‘Verder nog…’. Deze laatste rubriek bevatte een grote hoeveelheid varia: kleine columns, medische adviezen, ‘Vera geeft raad’, puzzels, gymoefeningen en adviezen op het gebied van omgangsvormen.

Romance

Op 4 oktober 1958 verscheen het eerste nummer van Romance, een blad voor mensen met een ‘hart, dat hunkert naar wat ontspanning en romantiek in deze tijd van atoom en techniek.’ Dat het voor deze doelgroep bestemd was kon niet missen: de omslag vertoonde de eerste jaren steevast een romantisch paartje. Romance maakte zijn belofte om wekelijks voor ontspanning te zorgen waar. Zo waren er liefdesverhalen in de vorm van fotoromans, tekeningen en cartoons.

Ook reportages over de wereld van de filmsterren,  zangers en zangeressen van toen. De wekelijkse rubrieken ‘Vraag het mij vertrouwelijk’, ‘Wees mooi als een filmster’ en ‘Wat doe jij morgen aan ?’ konden rekenen op enthousiaste lezeressen. Vanaf 1963 liet de uitgever, De Geïllustreerde Pers, het blad doelbewust evolueren naar een maandelijks kwaliteitsblad. Daardoor kon in november 1965 Romance naadloos overgaan in het eerste nummer van Avenue.

Tijdschriften voor het gezin

De Spiegel

De Spiegel verscheen op A3-formaat met op de omslag een full coverfoto: Winston Churchill die zijn hond aait, een pastoor met zijn ezeltje in Kreta, een driejarige Prins Charles en twee geiten die tegen elkaar zeggen: “Had jij gedacht, vrouw, dat we samen nog eens op de voorplaat van de Spiegel zouden staan ?”

Panorama

Welnu, dat is gelukt, want Panorama bestaat nog steeds. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verscheen de Panorama tot om de veertien dagen. Op welke onderwerpen het blad zich tegenwoordig richt, en met welke middelen, zal de uitgever zich in zijn stoutste dromen niet hebben kunnen voorstellen.

Revue

Tijdschriften voor mannen

Elsevier

Het eerste nummer van Elsevier verscheen op 27 oktober 1945 en vier jaar later had het blad al een oplage van 120.000 exemplaren. Een blad dat niet zo gezapig en kleurloos was als de bestaande tijdschriften. De redacteuren genoten bijna allemaal aanzien in literaire en journalistieke kring. Zoals de bekende schrijvers Godfried Bomans, Anton van Duinkerken, J.W.F Werumeus Buning en Piet Bakker. Het blad maakte indruk door zijn allure, zijn fraaie papier en zijn grote variëteit aan reportages, verhalen en illustraties.

De autokampioen

De Lach

De ontwikkeling tot erotisch ‘mannenblad’, vóór de oorlog al begonnen, zet zich onder invloed van de concurrentie van de opkomende ‘blootbladen’ versneld voort. In 1968 wordt de naam gewijzigd in Lach 69, desondanks daalt de oplage, totdat in 1972 besloten wordt de verschijning stop te zetten.

Het Beste

De Leesmap of Leesportefeuille

De leesportefeuille is een typisch Nederlands fenomeen dat eind jaren vijftig begin jaren zestig van de vorige eeuw in de markt werd gezet. Vanaf midden jaren vijftig was er in veel huishoudens de leesmap te vinden. Het was elke week weer feest als de man van de leesmap aan de deur kwam, om de oude map voor de nieuwe om te ruilen. Afrekenen aan de deur.

De inhoud van de Leesmap: bv. Libelle of Margriet, Donald Duck en Panorama, damesromannetjes, de Piccollo en De Lach (die ook vaak uit de leesmap werd verwijderd door vader) en ………Lord Lister. Als een jong paartje ging trouwen kreeg het vaak De Leesmap als huwelijkscadeau.

Elke week een tijdschrift in huis was in de jaren vijftig nog een luxe waar het hele gezin naar uitkeek. Als het salaris het toeliet viel er zelfs een weekblad voor vader én moeder in de bus ! En de kinderen waren blij met de Donald Duck, de Robbedoes of Kuifje. Wat een verschil met nu, we worden overvoerd met weekbladen die elkaar beconcurreren in: mooier, beter en spectaculairder. En lezen we ze helemaal uit ? Deze tijd bestaat volgens mij uit veel bladeren ! De generatie die opgroeide in de jaren vijftig las alles van a tot z en genoot met volle teugen.

Bronnen:

Koninklijke Bibliotheek

Het Geïllustreerd Tijdschrift in Nederland

Vrouwentijdschriften.nl

Dossier Libelle

Wikipedia

Eigen boekenkast

Terug naar het overzicht van de Jaren 50