Waar komt de naam kermis vandaan ?

Kermisattracties

Kermiswafels

Fotogalerij kermis

Kleurplaten kermis

Kermisliedjes

Koning Dagobert

Koning Dagobert geeft, begin 7e eeuw toestemming, om ’ter ere van God en tot glorie van St. Denys’ een jaarmarkt te houden die 10 dagen mag duren. In de 8e eeuw geeft ook Karel de Grote toestemming om zo’n jaarmarkt te houden.

Eind 9e eeuw is in West-Europa een economisch dieptepunt bereikt en is de sociale ontwrichting, die het gevolg is van de aanhoudende overvallen en plunderingen van de Noormannen, maximaal. Maar daarna wordt de situatie beter. De invallen van de Noormannen lopen ten einde en de kerk reorganiseert zich.

Aan het eind van de 11e eeuw breekt voor West-Europa een periode aan van een sterke economisch groei en van sociale veranderingen. De handel herleeft, steden schieten als paddenstoelen uit de grond, en er vormt zich een nieuwe stand van burgers. Kooplieden zwermen uit naar Venetië, de Vlaamse kust en de Baltische landen. Op plaatsen langs de nieuwe handelswegen werken de oude en de nieuwe jaarmarkten in Frankrijk en Vlaanderen zich op tot grote jaarmarkten met veel bedrijvigheid.

Rond de 12e eeuw is zo’n negentig procent van de jaarmarkten in kerkelijke handen. Dit verandert snel wanneer er meer steden komen. De burger-koopman neemt het over van de kerken. De feestviering verwijdert zich van het kerkelijke gebeuren en zo ontstaat de kermis die op eigen kracht vooruit gaat.

Jaarmarkt in de

Middeleeuwen

Reuzin en lilliputter

Het theater nam op de kermis van de 17e en 18e eeuw een belangrijke plaats in. Het zijn vaak rondreizende beroepsspelers die kluchten spelen. Om als beroepstoneelspeler op andere manieren aan geld komen was er haast niet in die tijd. Daarom moest het beroepstoneel het hele jaar door rondreizen en stonden ze op kermissen.

In deze gezelschappen zaten vaak mensen van buitengewoon postuur. Van lilliputter tot reus. Ook hadden ze vaak dieren bij zich, zoals vogels en apen, en waren er ook altijd muzikanten bij. In de 17e eeuw zijn er veel Engelse toneelspelers in Nederland en in de 18e eeuw zijn dat de Franse toneelspelers. Deze waren met name op de Utrechtse kermis vaak te zien zijn.

Rond 1910 verschenen vervolgens de eerste elektrische kermisritjes. Het waren voornamelijk rondritten in Alpenscènes met bergen en nepriviertjes die erg “in” geraakten vlak voor het begin van de Eerste Wereldoorlog. Na de oorlog, rond 1925 konden kermisgangers kennis maken met de “Rups”. Deze frivole attractie kwam overgewaaid uit Amerika. De Rups zou lange tijd een succesnummer blijven. Het originele model van de Green Brothers werd pas in 1980 definitief afgebroken.

Rups

Vroeger werden de beste architecten en kunstenaars ingehuurd om een nieuwe carrousel te maken. Deze moest de rest overtreffen. In de 19e eeuw waren de carrousels versiert met mooi houtsnijwerk in de mooiste kleuren. Ook werden er kralen, spiegels en fluweel in verwerkt. Steeds groter en uitbundiger werd de ombouw van de carrousels. Rond 1865 kwamen de eerste stoomcarrousels in Nederland, die in Engeland gebouwd werden. Tot dan toe waren de carrousels alleen nog maar een soort draaiorgels, maar met de komst van de stoomcarrousel werden het carrousels met daarin een ronddraaiend plateau waar paarden op pronkten die galopperende bewegingen maakten en waar men op kon zitten.

Luchtschommels

Zweefmolen jaren 50

Er was in de 19e eeuw een fabriek in Engeland die niet alleen stoomcarrousels maakte, maar ook allerlei andere attracties bedacht. Het waren de heren Savage en Walker die door allerlei technische snufjes verschillende attracties bedachten. Deze attracties konden diverse bewegingen maken. Ze konden draaien, schudden, stampen, slingeren, zwaaien en zweven. Zij bedachten bijvoorbeeld cakewalks, zweefmolens, reuzenschommels, rupsen, roetsjbanen en reuzenraderen.

Een andere oude bekende uit Amerika, die op de Europese kermissen vlak voor de tweede wereldoorlog verscheen was de Octopus.

Waar komt nou eigenlijk de attractie ‘Kop van Jut’ vandaan? In 1875 bekende Hendrik Jacobus Jut dat hij de dader was van een in december 1872 gepleegde roofmoord op een dame en haar dienstmeid. De kranten presenteerden Hendrik Jut als een koelbloedige, vakkundige moordenaar en als de grootste boef van de eeuw. Een kermisman kwam op het idee om een slagmachine te ontwerpen en deze te vernoemen naar Hendrik Jut en hij noemde zijn attractie dan ook de ‘Kop van Jut. Het publiek kon op die manier zijn afschuw over de dader kwijt. Hendrik Jacobus Jut werd veroordeeld tot levenslang en overgebracht naar de gevangenis in Leeuwarden. Het verhaal gaat dat hij vaak met zijn hoofd tegen de muur van zijn cel beukte. Hij stierf in 1878, twee jaar na zijn gevangenneming.

Hendrik Jut

Aan de basis van de eerste mechanische vermaakzaak op de kermis heeft ontegenzeggelijk de draaimolen gestaan. Op haar principe berusten de meest moderne attracties van nu. De grote evolutie die de draaimolen heeft doorgemaakt, is waard om nader bekeken te worden. Aangenomen wordt dat de carrousel ontstaan is uit de tol. Samen met de schommel was dit speeltuig de enige vorm van vermaak bij onze voorvaderen. In speeltuinen uit die tijd waren draaiende tollen bijzonder populair. De omvorming van tol naar draaimolen bleek mogelijk door middel van enkele kruisbalken, waaraan touwen zaten en waardoor het genot van een carrousel binnen handbereik lag. De draaimolen, zij het erg primitief, was geboren. Vier liefhebbers van dit vermaak pakten touwen beet, liepen snel in het rond totdat zij in de lucht zweefden. Door de mast later te overkruisen met meerdere balken trad een verbetering van de eerste amusementsinrichting in.

Toen door de toeloop der “clientèle”, verandering dringend noodzakelijk werd en de bezoekers minder krachtinspanning eisten, was het logisch dat aan de afhangende touwen een vloer werd vastgemaakt. Later liet men paarden deze volgeladen molen (de bezoekers stonden toen nog op de vloer) in beweging brengen door een balk te duwen. Omstreeks 1700 waren vele van deze draaimolens in gebruik. In de 19e eeuw ontstonden steeds mooiere draaimolens met prachtig decorwerk

Oude draaimolen

Nieuwe draaimolen

Bokstent 1963

Beloning een tientje

Lang voor de tijd van Rups en Octopus, waren het de shows die veel volk lokten naar de kermis. Begin 19de eeuw stonden er voornamelijk circussen, freakshows, gevechten met wilde dieren, bokswedstrijden, tentoonstellingshows, theatervoorstellingen en peepshows op het programma.

Een spiegeltent is een ronde kiosktent met een bijzondere façade waarachter zich een danssalon bevindt met een houten dansvloer, omringd door intieme nisjes waar men kan zitten. Rondom zijn de steunpilaren bedekt met spiegels. Deze spiegelpilaren rond de dansvloer geven de tent zijn naam. Naast de ingang is een bar, waar men een goed biertje tapt. Het danssalon was de kermisattractie waar gedanst werd op het draaiorgel dat achter in de tent bespeeld werd. De meeste spiegeltenten raakten na de oorlog in verval door de opkomst van de disco in de jaren ’50. Slechts enkele zijn bewaard gebleven.

Draaiorgel ca. 1900

Draaiorgel Crescendo

Draaiorgel De Arabier

Draaiorgel Harmonica

Kermiswafels

Maak een gistbeslag maken van:

250 gram bloem

1 pakje vanillesuiker
1 theelepel zout
2 eieren
100 gram gesmolten, afgekoelde, nog vloeibare boter
4 dl lauwwarme melk, waarvan een deel gebruikt om 20 gram gist tot een papje aan te maken
0,5 dl brandewijn

Beslag 1 uur laten rijzen. Wafelijzer heet maken, invetten met ongezouten boter of margarine, in de ene helft van het ijzer beslag scheppen, ijzer dichtklappen en wafel ongeveer 3 minuten bakken. Gesmolten boter erover en rijkelijk poedersuiker.

Bron: Mariannes web

Kermiswafels Zwitserse

Ingrediënten:

2 eieren

30 gr basterdsuiker

60 ml. slagroom

250 gr gezeefde tarwebloem

snufje zout

fijngeraspte schil van een citroen

2 eetl. vanillesuiker

olie om te frituren

3 eetl. poedersuiker.

Klop de eieren met de suiker tot een dikke bleke en romige massa, klop er geleidelijk de slagroom door. Zeef de bloem samen met het zout. schep er de helft van het eimengsel door. Voeg de citroenrasp en vanillesuiker toe. Doe de rest van de bloem erbij en meng het geheel tot een zacht deeg. Als het nog steeds kleverig is voegt u een klein beetje extra bloem toe.

Kneed het deeg kort op een licht met bloem bestoven oppervlak tot het glad is, wikkel het in folie en laat het 1 uur afkoelen. Verdeel het deeg in 20 gelijke stukken vorm van elk stuk een bal en rol die op een licht bestoven werkvlak uit tot wafeldunne schijven. van ong. 12 borstel het bloem eraf. Verhit de olie in een frituur of grote pan, tot 180 gr. Doe de schijven 1 voor 1 in de hete olie, en bak ze 15 sec. of zolang tot ze opgeblazen krokant en goudbruin zijn. Keer ze om en laat ze nog eens 5 sec. bakken. Schep ze met een schuimspaan uit de pan en laat ze uitlekken.

Bestuif ze flink met poedersuiker als ze zijn afgekoeld.