Gedurende het 24 uur durend, non stop, afscheid programma van RNWO via BVN Radio en TV realiseerde ik me dat dit programma als een rode draad door mijn leven liep.

Het begon enkele jaren na de tweede wereldoorlog. Mijn Moeder en ik werden dan af en toe uitgenodigd om van Rotterdam naar Hilversum te reizen om aldaar via radio een boodschap aan mijn Vader, die op de ms ‘Alphard’ van Nievelt Goudriaan voer, in te spreken.
Mijn Vader was meestal per reis zo’n 3 tot 4 maanden van huis en ook heel vaak gedurende de kerstdagen. RNWO maakte een radio programma, ‘Het schip van de week’ genaamd, voor zeevarenden en hun familie in Nederland.
In die dagen was een treinreis naar Hilversum nog een hele gebeurtenis dus keek ik daar al weken naar uit.
Eenmaal in de studio aangekomen mocht ik voor een levensgrote microfoon mijn boodschap aan mijn Vader inspreken. Zoals alle andere kinderen begon ik ook altijd met de zelfde zin: “Dag lieve Pappa, hoe gaat het met U? Met ons gaat het goed…..Ik zal blij zijn als u weer thuis komt!”
En dan vervolgde je met een of ander persoonlijk familie verhaal. Alle Moeders, die aanwezig waren, plengden dan een traantje van ontroering. En zo zal het ook wel gegaan zijn als de bemanning aan boord van hun schip de stemmetjes van hun lieverdjes beluisterden ergens ver weg op de aardbol. In die dagen werd mijn liefde voor het hele radio gebeuren geboren. En speciaal de RNWO bewonderde ik als geen andere radiozender.

Toen ik op 19-jarige leeftijd samen met kersverse echtgenoot in 1958 in Nieuw-Zeeland aankwam bloeide deze liefde voor RNWO weer met grote heftigheid op . Iedere avond begon mijn man weer aan de knoppen van de radio te draaien om te luisteren naar het laatste nieuws uit Nederland. Vreselijk gekraak en gepiep was meestal het eerste wat je te horen kreeg. Dus moest er met de antenne gewerkt worden. Mijn man, Nico, speelde met de knoppen en ik hing schrijlings over het balkon met koperdraad als antenne aan mijn grote teen. Dit was niet zomaar een balkon, deze hing aan de buitenkant van een nogal krakkemigge oude villa, die op een randje van een nogal steile heuvel in Wellington gebouwd was.
Nico riep allerlei instructies naar mij terwijl ik met mijn rok verfrommeld tussen de benen (om mijn edele delen te beschermen) over dat balkon hing en mijn leven niet echt zeker was. Menige buur zal in die dagen gedacht hebben wat er nu weer aan de hand was bij die <%^#* dutchies.

Nico: “Steek je been een beetje meer naar links! Nee niet zo snel…. langzaam.”
Yoka: “Ja…..maar, ik ben bang dat ik voorover val….!”
Nico: “Welnee joh……Ja….houden zo!!! Zo gatie goed…..! Ik hoor het nu duidelijk!”
Yoka: “Ja…..maar ik wil het ook wel horen, hoor!”
Nico: “Dat kan nu even niet….ik vertel het je straks allemaal wel. ……O…… nu hoor ik weer niets meer!”
Yoka: “Ja, geen wonder, het koperdraadje is van mijn teen geschoten.”

Dit eindigde meestal in een fikse ruzie over wie wat verkeerd deed. Maar de volgende dag begonnen we weer met nieuwe moed om ‘onze band met Nederland’ toch maar in ere te houden.

Jaren later presenteerde ik samen met een paar andere enthousiaste vrienden een Nederlandstalig radio programma via Access Radio in Wellington. Zeven jaar lang tot de anderen er genoeg van kregen en daarna deed ik het de laatste 3 jaar alleen met de hulp van technicus Jerome Cvitanovich, nu welbekend van het TV programma ‘Country Calendar’. Iedere Vrijdagavond zaten we samen in een knus studiootje ergens in het grote Broadcasting House in centraal Wellington. Trouw ontving ik eens in de veertien dagen een of twee casette bandjes van RNWO met het laatste nieuws en muziek uit Nederland. Hiermede kon ik een behoorlijk ‘up-to-date’ programma in elkaar zetten.

In 1990 verhuisde ik van Wellington naar Christchurch. Over de jaren heen had ik natuurlijk ook Theo Boekel (Echo Radio) ontmoet vanwege het contact dat we samen hadden met de Federation Of NZ Netherlands Societies. Dus het duurde niet lang na mijn aankomst in Christchurch dat ik in Theo’s, met kartonnen eierdozen behangen, studio in Fisher Avenue belandde. Daar hebben we heel wat afgepraat en plannen gemaakt over het uitbreiden van Echo Radio. Ook Theo ontving de bekende RNWO cassette bandjes. Hij had zelfs een hele bibliotheek met die dingen aangelegd.

Theo verhuisde naar het meer landelijk stekkie Irwell in Canterbury en toen bood RNWO Echo Radio zomaar een levensgrote sateliet schotel (3meter in omvang) aan. Met een groot feest werd de schotel onthuld. Vele bekenden van de Nederlandse gemeenschap in NZ waren daarbij aanwezig: Don Quested, de toenmalige Consul in Christchurch; Karel Adriaens en Adriaan Tasman, de veelvuldig financieële bijstand verleners in de eerste jaren van Echo Radio; Harry Duinhoven, toen minister in het Nieuw-Zeelandse kabinet en nu burgemeester van New Plymouth, om maar enkele aanwezigen te noemen. Echo Radio in Nieuw-Zeeland werd nu officieel ‘partner station’ van RNWO genoemd.
Iedere week werd het RNWO materiaal vanuit Nederland gebruikt door Echo Radio om uit te zenden via de 9 radio-stations door geheel Nieuw-Zeeland.

Om het radio programma te maken reden Martin van Urk en ik vele jaartjes iedere Woensdag naar Courtenay, waar Theo nu woont. Daar verbouwde hij een zee-container om tot een mooie, lichte radio studio.(Ja, dit gebeurde al heel lang voordat de aardbevingen de bewoners van Christchurch er toe dwongen om gebruik te maken van containers voor alles en nog wat! En…..nu geen kartonnen eierdozen meer aan de muur).

Op een goede dag vonden Martin en ik toch de trip naar Courtenay iedere week wat veel worden en werd er besloten om Studio 2 te starten. Ach, een mooie naam voor onze huiskamer want dat is wat het is. Ik zit weer achter de microfoon, Martin doet de technische stuntjes en zo wordt het ‘Klein Nederlands Nieuws’ opgenomen en via internet naar Theo gestuurd. De opname moet soms nog al eens herhaald worden als onze hondjes het in hun hoofd krijgen om plotseling te gaan blaffen. Ach, dat hoort erbij, nietwaar?

Maar nu is er plotseling een einde gekomen aan het aanvoeren van materiaal van RNWO vanuit Nederland naar Nieuw-Zeeland na ongeveer 30 jaar. Ook de geliefde radio programmas zoals Klare Taal met Arie Bras, Expat On Air; Nieuwslijn en Wereldnet zijn voorgoed verdwenen.
Dit grote radio gebeuren, dat zo lang de ijzersterke band met alle Nederlanders over de gehele wereld onderhield, is niet meer! Het wordt moeilijk voor Echo Radio om een nieuwe bron van ‘programma klare’ informatie te vinden…..maar we geven het nog niet op!

Vanuit een heel ver verleden hoor ik me zelf weer in die heel grote microfoon zeggen: “Dag lieve Pappa, wanneer kom je weer terug?”
 

Yoka Saris
21 mei 2012

En nu jaren later heeft mijn kleine stiefdochter nog steeds de macht om mij,  zonder morren, m’n bed aan haar te laten afstaan. Ja echt, zonder morren ! Ik bood het zelfs aan, ik zei dat ik er niets meer over horen wilde  Zij moest in mijn bed slapen of ze wilde of niet !

Hoe kan een mens zich toch zo laten gaan denkt u waarschijnlijk. Dat zal ik dan even haarfijn uitleggen. Gisteren kwam onze Taniwha even op bezoek vanuit Nelson omdat ze me iets heel belangrijks te vertellen had. Ik voelde me meteen al nerveus worden. Eerst nam ze me mee uit naar de bioscoop en daarna gingen we uit dineren.  We babbelden, lachten en roddelden over mensen, die wij beide kennen en op het eind van de avond pakte ze m’n hand en zei: “Yoka, jij bent de eerste die het weten mag omdat je m’n allerbeste, bovenstebeste en liefste stiefmoeder bent al zo veel jaren lang. In september krijg ik een kindje en jij mag ‘stief-oma’ zijn !!!” 

Yoka Saris

3 juli 2010

Allen deuren staan tegen elkaar open omdat het erg warm is. Het is half drie in middag en ik sta in de keuken met me zelf te overleggen wat ik voor het avondmaal zal klaar maken. Opeens krijg ik een gevoel of er iemand naar me kijkt. Ik draai me om en zie een klein hoofdje met  twee pientere oogjes, die om het hoekje van de keukendeur me aanstaren.

“Hallooooo,” zeg ik  “wie ben jij ?”

 “Ik heet Adrian Nigel Graig Evans-Latham.” antwoordt het kleine kereltje (ik schat hem op een jaar of vier).

 “Dat is een mond vol voor zo’n klein manneke !” zeg ik. “Mag ik je Adrian noemen ?”

“Ben jij een vriendin van mij ?” is zijn wedervraag.

 “Nog niet, maar ik zou het wel erg leuk vinden als ik een vriendin van jou mocht zijn.”

“Goed,” zegt hij nonchalant  “en dan mag jij me Angel noemen want zo noemen al mijn familieleden en vrienden me.”

“Dank je wel, Angel en mijn naam is Yoka.”

“Heb jij ook een dubbele achternaam ?” vraagt Angel.

“Nee, die heb ik net opgegeven.” antwoord ik naar waarheid.

“Waren jou vader en moeder ook niet getrouwd ?” vraagt hij weer.

“Jawel, maar daar ik had zelf voor gekozen maar nu heb ik er ineens geen zin meer in dus noem ik me zelf weer bij mijn meisjesnaam.”

“Mijn Vader heeft gezegd dat als ik later geen dubbele naam meer wil hebben dat ik dan mag kiezen of mamma’s of pappa’s naam. Voorlopig vind ik het wel goed zo” vervolgt hij vol overtuiging.

“Waar kom je eigenlijk vandaan?” vraag ik.

“O, hier in het laantje….” klinkt het vaag.

“Woon je hier of ben je op visite ?”

“Dat weet ik eigenlijk niet. Jij vraagt wel een hoop vragen hoor.” Zo, daar kan mijn nieuwsgierigheid het dan even mee doen.

Ik probeer een andere tactiek : “Maar zullen ze je niet missen ? Je vader of je moeder ? Misschien zijn ze wel ongerust als ze je niet zien.”

“Nee hoor, ze hebben het veel te druk, er is wijn en er zijn hapjes. En de tuin is erg groot, ze missen me vast niet. Heb jij een sapje voor me ? En een lekker koekje of zo ?”

Wat moet ik doen ? Het is tegenwoordig niet meer zo eenvoudig een vreemd klein jongetje in je huis te hebben en eten en drinken te geven.

“Angel, ik weet niet of jouw ouders het wel goed vinden dat ik jou wat te eten en te drinken geef, ik ken ze niet eens.” zeg ik terwijl ik me een beetje stom voel.

Gelukkig loopt hij de keuken al weer uit en speelt even met Sam, mijn hond, die Angel eens goed besnuffelt. Hij schaterlacht als Sam hem een lik over zijn snuitje geeft. “Heeft hij een naam ?” vraagt Angel op Sam wijzend. Ik vertel het hem.

“Ja, maar heeft hij ook een dubbele achternaam zo als ik ?”

“Nee.” zeg ik.

“Zijn zijn vader en moeder dan wel getrouwd ?”

“Ik weet het echt niet, ik ken ze niet zo goed.”

“Wanneer krijgt Sam zijn eten ?”

“Vanavond om 5 uur.”

“Geef jij hem te eten ?”

“Ja, natuurlijk.”

“Dat mag niet hoor.” zegt de kleine  parmantig.

“Waarom dan niet ?” vraag ik verbaasd.

“Omdat je zijn ouders niet kent !” flapt de wijsneus er uit.

Hij kijkt mij aan met een grijns op zijn wijze smoeltje en slaat dan plotseling zijn kleine armpjes om mijn middel en zegt: “Ik ga er weer vandoor hoor. Mamma kan me wel eens nodig hebben met de hapjes en de wijn te serveren. Het was gezellig hier en ik vind Sam een leuke hond. Misschien kom ik nog wel eens een keertje terug, maar dat weet ik nog niet helemaal zeker. Dag Yoka Metmaaréénnaam !”

Angel huppelt naar buiten en ik voel me ineens een beetje eenzaam.

Yoka Saris

1 mei 2010

Van goede vrienden kreeg ik een boek te leen getiteld “Het Wrede Paradijs” geschreven door Hylke Speerstra.

Speerstra zwierf over alle continenten om verhalen van Nederlandse emigranten te verzamelen. Op een paar na zijn het de levensgeschiedenissen van mensen uit Friesland. Deze landverhuizers hebben zich gevestigd in vele landen rond de aardbol en vertelden hem over hoe zij hun vertrek uit Nederland ervoeren en wat voor gevolg deze stap op hun verdere leven gehad had.

Hij beschrijft de moeilijkheden die men moest overwinnen om een plaatsje in zo’n nieuw, vreemd land te veroveren, de heimwee waar zovelen mee hadden te kampen.

En het uit elkaar spatten als zeepbellen van de toekomstdromen die ze hadden, maar bovenal het koppig doorvechten om dat beetje vrijheid en geluk en om maar niet een mislukte emigrant te worden. Een ontroerend boek waar wij, als emigranten, ons zelf steeds weer in herkennen.

Voor mij werd dit boek een inspiratie om u het levensverhaal te vertellen van een emigrant met een zelfde doorzettingsvermogen, die ik heb leren kennen. Ik heb de naam hier veranderd, maar ik kan u verzekeren dat ze wel degelijk bestaat !

Ria werd in Rotterdam geboren in een gezin van 4 broers, die in de jaren vijftig allemaal naar Nieuw-Zeeland vertrokken. Haar vader en moeder gingen op een gegeven moment hun zoons achterna, maar Ria’s man wilde niet emigreren. Na een lange ernstige ziekte overleed haar man. Ze was 38 jaar oud en had 3 kleine kinderen. Haar ouders zeiden: “Kom toch naar Nieuw-Zeeland dan is de familie weer compleet.”

Zo gezegd, zo gedaan. Haar oudste zoon en dochter deden het goed op school in Nieuw-Zeeland. Zij gingen beiden naar de universiteit. Ria kreeg een weduwepensioen uit Nederland om het gezin in leven te houden. Maar haar jongste zoon had moeilijkheden, hij bleek te lijden aan schizofrenie. Deze moeilijkheden werden steeds groter toen hij ouder werd. Maar Ria voelde zich verantwoordelijk voor hem dus hij bleef thuis met alle moeilijkheden van dien.

Anton is 38 jaar oud. Ook heeft Ria haar moeder, die intussen 96 is geworden, al meer dan 20 jaar bij zich in huis. Zij is incontinent  en dementeert.

Ria gaat nooit uit, behalve dan af en toe even een paar boodschappen doen, als haar broer op oma komt passen. Oma wil niemand anders bij zich hebben en Ria prakkiseert er niet over om haar in een tehuis te stoppen.

Nadat Ria aan haar schouder geopereerd moest worden omdat ze zich vertild had aan oma kreeg zij eindelijk hulp met het wassen en aankleden van de oude dame.

Maar voordat zij in het ziekenhuis werd opgenomen liet ze haar zoon beloven haar elke dag te bezoeken, daar had ze zo haar redenen voor. Hij weigerde namelijk nogal eens zijn medicijnen te slikken. Elke dag als Anton zijn moeder bezocht bood ze hem een frisdrankje aan waar ze heimelijk z’n medicatie in deed.

En zo zorgt ze dus al vele jaren voor haar gezinnetje, zonder vakantie maar wel met liefde en volledige toewijding.

Oma houdt van Nederlandse kinderliedjes zingen. Laatst kwam ik onverwacht bij Ria op bezoek terwijl ze samen met oma uit volle borst “Daar Was Laatst Een Meisje Loos” zong. En weet u wat ze zei nadat we met z’n drietjes het lied van het ‘Loze Meisje’ hadden beëindigd? “Als Oma één dezer dagen overlijdt en Anton een beetje beter wordt dan ga ik lekker reizen. Ik trek de hele wereld door. Niet met een zware koffer. Nee, met een rugzakje op mijn rug. Ga je ook met me mee, Yoka?”

 “Maar voor ik vertrek,” grapte ze verder, “ga ik een lekker bakkie koffie voor je maken. Wat gezellig dat je er weer eens bent.”

En terwijl oma in een makkelijke stoel zit te dutten en Anton met een koptelefoon op naar z’n muziek luistert praten we een poosje over koetjes en kalfjes. Even is het heel vredig in het knusse, kleine huisje.

Ria is nu 68 jaar oud en oma kan nog wel 4 of 5 jaar mee zegt de dokter en Anton is ook een jonge, sterke vent en hij wordt nooit meer beter.

Als de koffie op de tafel staat en als ze me een lekker stukje eigen gebakken cake aanbiedt dan zegt ze met een vrolijke lach op haar gezicht: “Wat hebben we het toch goed he?”

Kunt u zich voorstellen dat ik door het vuur ga voor zo’n dapper wijfie?

Yoka Saris

22 april 2010

Ze zit  in de keuken op de kokosmat, die prikkelt aan haar knieën en kijkt in het kastje, waar vier rode emaille pannen keurig op een rijtje staan. In de loop der jaren zijn er hier en daar stukken emaille van de pannen gebroken. Het is alsof er grote en kleine zwarte vlekken op zitten.

Het rijtje loopt van groot naar klein. Ze noemt de grootste pan Pappa, de volgende Mamma, dan Joop en als laatste Anton. Ze is beetje verdrietig want ze had graag nog een vijfde pannetje gezien, die zij dan naar zichzelf zou kunnen noemen. Terwijl ze zo zit te dromen komt haar broer Anton binnen en vraagt wat ze in de kast doet. Ze legt het hem uit en vertelt ook dat het fijn zou zijn als er een vijfde pan was. Als hij een beetje verwonderd naar haar kijkt legt ze uit waarom ze dat zo graag wil.

Anton is acht jaar ouder dan zijn zusje en weet overal raad op. “Wacht maar.” zegt hij en pakt van achter de pannen een klein rood schaaltje. Het is nog helemaal gaaf omdat het niet erg veel gebruikt wordt. “Dit,” zegt hij, “is een turke petje en dit kan dienen als een vijfde pannetje.” “Waarom heet het een turke petje ?” vraagt ze. Hij legt uit dat het zo heet omdat de Turken zulke hoofddeksels dragen. “Dat noemen ze een fez maar hier in Rotterdam noemen we dat een turke petje.”

Ze begrijpt het nog niet helemaal. Daarom zoekt Anton even in de keukenla en er komt een kwastje en een bandje uit, die hij om het schaaltje bindt. Hij zet het schaaltje op zijn hoofd en begint een beetje met zijn hoofd te wiebelen, hij loopt met rare stappen op en neer door de keuken en zingt er een raar liedje bij. Ze lacht heel hard om haar malle broer, vooral als ze het kwastje voor zijn ogen ziet bengelen.

De deur gaat open en daar staat haar moeder. “Wat zijn jullie in vredesnaam aan het doen ?” vraagt ze. “O, Mamma, Anton is een Turk en hij heeft een turke petje op zijn hoofd,” giert het kleine meisje. De moeder lacht ook om het spektakel, maar zegt dan: “Laat het nou niet vallen want dan vliegt er ook een stuk emaille af en dit is het laatste wat nog ongeschonden is.”

Van die dag af is het turke petje heel speciaal voor het meisje. Ze mag er soms soep uit eten of een puddinkje. Het staat nu ook heel parmantig aan het einde van de rij pannen in het kastje.

De tijden zijn slecht, want er heerst al jaren oorlog. Er is bijna geen eten meer en Anton en zijn zusje gaan naar de zogenaamde gaarkeuken om wat bijgevoed te worden.

Op een dag zijn ze weer op weg voor hun middageten. Zij draagt een tas van touw gehaakt met daarin twee schaaltjes en twee lepels, die nodig zijn om de maaltijd mee te nuttigen.

Plotseling zien ze in de verte uit de winkel van C. Jamin mannen wegrennen. Er wordt gegild en ze rennen beiden naar de winkel en kijken naar binnen. In de ingang liggen twee Duitse soldaten op een bizarre manier over elkaar heen gedrapeerd. Vanonder hun lichaam loopt een dikke stroom bloed over de stoep, naar het trottoir en vandaar druipt het langzaam in de goot. Ze staart met haar kinderlijke nieuwsgierigheid onbegrijpend naar dit tafereel tot haar broer haar weg trekt en roept: “Vlug wegwezen, ze hebben twee moffen kapot geschoten, rennen !!!”

Twee weken later zal ze alleen naar de gaarkeuken moeten omdat Anton ergens aan het hout sprokkelen is. Ze huilt een beetje en zegt tegen haar moeder dat ze niet alleen wil gaan. Haar moeder probeert haar op allerlei manieren van gedachten te veranderen. Als het kind voet bij stuk houdt dat ze beslist niet wil gaan vindt haar moeder een oplossing en komt uit de keuken met het turke petje en zegt: “Je mag dit mee nemen om uit te eten als je een grote meid bent, die zonder mopperen alleen gaat.” Het kind straalt alweer en gaat zonder verder te morren op stap.

In de gaarkeuken krijgt ze bietjessoep, een waterige rode massa, die ze, ondanks de honger die ze heeft, toch bijna niet door haar keel kan krijgen. Ze treuzelt heel erg en gaat hierdoor als laatste de zaal uit op weg naar huis.

Onderweg komt ze langs een groot stuk braak liggend land. Er staan wel honderd mensen in een halve cirkel naar iets te kijken. Ze loopt er op af en duwt tussen de mensen door naar voren om te zien wat er aan de hand is.

Ze ziet een rij met twintig mannen en jongens staan. Tegenover hen staan Duitse soldaten met geweren in de aanslag. De menigte er omheen dringt naar voren alsof te proberen het noodlot, wat hier staat te gebeuren, te verhinderen. Als de menigte te dicht bij de Duitse soldaten komt draaien zij zich plotseling om en sommigen slaan in het wilde weg met de kolven van hun geweer naar de woedende maar ook angstige mensen.

Het kleine meisje staat voorop en als iedereen probeert weg te vluchten voor de dreigende soldaten voelt ze de zware kolf op haar rug komen. En dan wordt het zwart om haar heen……

Als ze eindelijk haar ogen weer opslaat ziet ze een zee van gezichten, die zich over haar heen buigt. Ze ligt op de grond in een lampenwinkel. De mensen  praten allemaal tegelijk, wrijven haar koude handen en wikkelen haar in een deken. Een grote man in een lange jas en een hoed op pakt haar op en draagt haar naar huis. Geholpen door de man legt haar moeder haar in het kinderbedje. Ze valt bijna onmiddellijk in een diepe slaap.

Als ze wakker wordt ziet ze door de spijltjes van haar kinderledikantje haar moeder staan met de tas van touw gehaakt over haar arm en het kleine rode schaaltje, het turke petje, in haar handen. De moeder huilt als ze de deuk in het schaaltje ziet en zegt zachtjes voor zich heen: “Nu is dit kleintje ook nog beschadigd net als de rest.” 

Yoka Saris

1 april 2010