(met dank aan Ilse Steel voor het geleverde materiaal)

De allereerste Werelddierendag vond plaats op 4 oktober 1930. Eerder, in 1864 was in Den Haag de Haagsche Vereniging tot Bescherming van Dieren opgericht in navolging van al bestaande verenigingen elders in Europa, en als eerste van een reeks plaatselijke verenigingen in Nederland. In 1877 werd haar naam veranderd in Landelijke Vereniging tot Bescherming van Dieren en onder die naam sloten de meeste lokale verenigingen zich aan. Ilse Winter, uit Brno in Tsjechië, schreef in mei 1927 een brief aan Margaret Ford in Londen, waarin ze voorstelde om één dag per jaar speciaal aan de dieren te denken. Ford was voorzitster van de wereldvereniging van de dierenbescherming. Tijdens een internationaal congres van verenigingen voor de bescherming van dieren in 1929 in Wenen werd 4 oktober uitgeroepen tot Werelddierendag. De keus viel op 4 oktober omdat het ook de gedenkdag is van Sint Franciscus van Assisi. De heilige die bekend staat om zijn grote respect voor al het leven en dat van dieren in het bijzonder.

Eerste Werelddierendag 4 oktober 1930
In Nederland werden er op die dag beschouwende artikelen geplaatst in kranten over de verhoudingen tussen mens en dier. Dierendag heeft zich vooral sinds de jaren 1960 ontwikkeld van een campagnedag van de Dierenbescherming naar een dag van kleine evenementen. Vooral in de lokale media wordt aan de activiteitenprogramma’s aandacht besteed. Beschouwingen over dieren naar aanleiding van dierendag verschijnen nauwelijks meer in de pers. De groepen die men op dierendag wil bereiken, zijn niet veranderd. Van meet af aan zijn kinderen de belangrijkste groep waartoe men zich richt om hen kennis en liefde voor dieren en de natuur bij te brengen. Van oudsher ook speelt de school overal in het land een primaire rol bij de organisatie van activiteiten. Leerlingen van basisscholen doen bijvoorbeeld mee aan teken – en verkleedwedstrijden, bouwen vogelnestkastjes of bezoeken kinderboerderijen. Sinds 1970 brengen de leerlingen hun huisdieren mee naar school en worden er prijzen uitgereikt voor de beste verzorging.

Franciscus
Franciscus, zoon van een lakenkoopman, had een zorgeloze jeugd. Op latere leeftijd, na heel wat tegenslagen als ziekte en gevangenisstraf te hebben overleefd, besloot hij zich te storten op zijn liefde voor de natuur en dieren. Volgens de legende kon Franciscus met dieren praten. Franciscus van Assisi stichtte in zijn tijd de kloosterorde van de Franciscanen of Minderbroeders. Naast Franciscus’ compassie voor dieren is er de legende dat hij met dieren kan praten. Zo zijn er verhalen over een preek van Franciscus voor een groep vogels. In plaats van weg te vliegen, luisteren ze – volgens het verhaal – aandachtig naar zijn redevoering.Nog beroemder is de legende over een wolf, die de inwoners van het dorp Gubbio voortdurend aanvalt. Franciscus gaat het gesprek aan met de wolf en laat hem beloven, dat hij geen mensen meer zal aanvallen. In ruil hiervoor zullen de bewoners van Gubbio hem iedere dag te eten geven. De wolf gaat akkoord met Franciscus’ voorstel en de wolf en de dorpelingen leven voortaan in vrede met elkaar. Het Zonnelied, ook wel bekend als ‘Cantico delle creature’ (het lied van de dieren), is een gebed dat geschreven is door Franciscus van Assisi. Het bezingt de schepping in al zijn schoonheid. Al in 1228 werd Franciscus door paus Gregorius IX heilig verklaard. Zijn lichaam werd in 1230 overgebracht naar de nieuwgebouwde basiliek van Assisi.

De Dierenbescherming en haar doelstellingen

Het streven om dieren te beschermen tegen onwaardige behandelingen van mensen. Het werk van de dierenbescherming omvat onder meer: het voorkomen en vervolgen van dierenmishandeling in het dagelijks leven; het aandringen bij de wetgevende macht op voorschriften en wettelijke bepalingen en de inrichting van asielen en poliklinieken. De Landelijke Dierenbescherming, komt op voor de belangen van alle dieren: gezelschapsdieren, landbouwdieren, dieren in het wild en proefdieren. De Dierenbescherming werkt samen met erkende en gelieerde asielen. Die worden ondersteund met promotie en voorlichting, organisatorisch advies, nieuw- en verbouw, opleiding en training. Tips van de Dierenbescherming hoe je rond dierendag nog iets extra’s voor dieren kunt doen.

Dierenasiel
Een dierenasiel is een (tijdelijk) onderkomen voor huisdieren die door omstandigheden geen vast onderkomen hebben. Dieren die bijvoorbeeld worden gevonden of zijn achtergelaten worden in een asiel opgevangen. In 1972 werd voor het eerst een open asieldag gehouden in Zutphen. Sinds enkele jaren houden alle bij de dierenbescherming aangesloten asiels jaarlijks open huis om het publiek kennis te laten maken met hun werk en in de hoop nieuwe bazen voor de asieldieren te vinden. De opvang van dieren beperkt zich echter niet alleen tot honden en katten. Jaarlijks moeten ook talloze exotische dieren, vogels, en alle mogelijke zoogdieren uit het wild worden opgevangen. Deze vaak zeer specialistische vorm van dierenopvang is in handen van particuliere organisaties, die met weinig geld en veel liefde voor dieren hun belangrijke werk doen.

Hoeveel zwerfkatten er precies leven in ons land is niet bekend, maar het loopt in de tienduizenden. En het aantal groeit! Meestal gaat het om ‘ongewenste’ huiskatten. Mensen laten te nestjes komen, maar weten er geen raad mee en dumpen de diertjes. Vervolgens verwilderen deze, worden steeds schuwer en vermenigvuldigen zich enorm snel. Dit leidt tot veel dierenleed: ziektes, honger, verwondingen, vergiftiging. Om de populatie enigszins onder controle te houden, is de katten vangen, castreren en steriliseren noodzakelijk, zodat de katten zich niet meer vermenigvuldigen. Vervolgens zet men de dieren weer terug in de natuur. Verwilderde zwerfkatten leven doorgaans in groepen. Ze huizen op plekken waar voedsel te vinden is, zoals woonwijken, campings, restaurants of industrieterreinen. Behalve het feit dat ze een bestaan vol ontberingen en ellende leiden, worden deze dieren met het oog op overlast ook nog eens overal verjaagd en naar het leven gestaan. In het asiel worden veel zwerfkatten opgevangen, ze krijgen aandacht en medische verzorging. Asielen hebben speciale programma’s om de dieren weer geschikt te maken voor een leven als huiskat.

Dierenmishandeling

Dierenmishandeling is een beladen onderwerp. Wie van dieren houdt, kan zich niet voorstellen dat iemand een dier zou mishandelen. Maar mishandeling komt niet alleen voort uit kwaadwillendheid, soms wordt ook uit onwetendheid het welzijn van een huisdier aangetast. Een dier voelt zich het best als het zich kan gedragen op een manier die van nature bij hem hoort en waarbij het geen chronische stress, pijn of angst heeft. De mate van welzijn van een dier wordt beoordeeld aan de hand van de ‘Vijf Vrijheden’.
Een dier moet vrij zijn:
1. van dorst, honger en onjuiste voeding;
2. van lichamelijk ongemak;
3. van pijn, verwondingen en ziektes;
4. van angst en aanhoudende stress;
5. om zich natuurlijk te gedragen.

Hoe meer men dieren in deze vijf vrijheden beperkt, hoe meer men kan spreken van mishandeling of verwaarlozing. De Landelijke Inspectiedienst Dierenbescherming (LID), de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) en de politie treden op tegen dierenmishandeling.

Dieren in het circus
ATHENE – Griekenland verbiedt het gebruik van dieren in circussen. Het land is daarmee een voorloper in Europa. Het totaalverbod is verankerd in een nieuwe Griekse wet op de dierenbescherming, meldden Griekse media vrijdag. In Nederland is het bij wet niet mogelijk om dieren uit circussen te weren, maar sommige gemeenten houden er wel een eigen beleid op na. Dat is onder meer in Amsterdam, Groningen en Den Haag het geval. In België en Duitsland gaan ook stemmen op om geen leeuwen, olifanten en andere wilde dieren kunstjes te laten vertonen in de rondreizende circustenten.
[Bron: Dagblad van het Noorden]

In Nederland worden veel (exotische) dieren gebruikt in circussen en dolfinaria, ondanks de toenemende protesten hiertegen. De circusacts vormen doorgaans een grove aantasting van het dierenwelzijn en negeren de eigen waarde van het dier. De dieren kunnen hun normale gedragspatroon niet uitvoeren.

Circussen zonder dieren hebben de toekomst. Steeds meer mensen kiezen daarvoor: denk aan het zeer populaire Cirque du Soleil of het Chinees Staatscircus, waarin acrobatiek en entertainment door mensen centraal staan. Voor de Dierenbescherming is het duidelijk: het vertonen van dieren die kunstjes doen is niet meer van deze tijd. Het is vernederend en respectloos voor deze dieren.

Voor circusdieren gelden de regels uit de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren (GWWD). Hierin is het verbod op mishandeling en verwaarlozing van dieren opgenomen. Ook moeten circussen zich houden aan Europese regels over transport en de Flora en Faunawet.

Circusdieren voor en tegen
Vereniging Wilde Dieren de Tent Uit zet zich in Nederland in voor een verbod op wilde dieren in circussen. De Vereniging Nederlandse Circusondernemingen (VNCO) zet zich samen met de European Circus Association juist in voor het behoudt van circusdieren en het klassiek circusprogramma. Argumenten hiervoor zijn dat circusdieren een educatieve waarde hebben en bijdragen tot een groter respect voor dieren. Ook claimt de vereniging dat de trainingsmethodes gebaseerd zijn op wederzijds vertrouwen tussen trainer en dier. Daarnaast zou het gedrag van de dieren in de acts natuurlijk gedrag zijn.In Nederland is er nog geen specifieke wetgeving voor circusdieren. De stand van zaken in juli 2013. Op 29 oktober 2012 is het regeerakkoord gepresenteerd waarin staat vermeldt: “Er komt een verbod op het gebruik van wilde dieren in circussen”. Het regeerakkoord is een document waarin de regeerafspraken van de VVD en de PvdA staan. In de huidige regeerperiode zal de regering deze beloften gaan uitvoeren. Staatssecretaris Sharon Dijksma (PvdA) is hiervoor verantwoordelijk.Circus Herman Renz reist in 2013 zonder ‘wilde’ dieren. De directie van Circus Herman Renz hecht grote waarde aan de correcte behandeling van dieren in het circus. Een gespecialiseerd team van verzorgers zorgt er voor dat de dieren niets tekort komen. Vierentwintig uur per dag staan ze in het middelpunt van de belangstelling en ze zijn verzekerd van een uitstekende behandeling. Diervriendelijke dressuur staat hoog op de prioriteitenlijst en in steden waarvoor daar de mogelijkheid is organiseren we dan ook repetities met uitleg.

De acts die u in de piste ziet zijn bovendien gebaseerd op het natuurlijke gedrag en dwingen respect af voor de intelligentie en het prestatievermogen van de dieren. De dierenverblijven aan de achterzijde van het circus zijn, met uitzondering van opbouw -en afbouwdagen, dagelijks vrij te bezichtigen. Extra zorg – Naast de aanwezigheid van vakbekwaam personeel dat waakt over onze dieren, is er een aantal malen per jaar controle van een vaste dierenarts. Het Veterinair Adviesbureau Bijzondere Dieren controleert de dieren standaard vier maal per jaar en daarnaast op oproepbasis.

Tevens informeert de Commissie Klassiek Circus publiek en politiek over dieren in het circus. Op haar website www.klassiekcircus.nl is daarover meer te lezen.

De dierenambulance is opgericht op 1 oktober 1988 met als doel eerste hulp te verlenen aan gewonde en zieke dieren.

Landelijk telefoonnummer dierenambulance 0900-0245.

Ilse Steel

Bronnen:
Geïllustreerde encyclopedie Spectrum
Home page Dierenbescherming
Dierenbescherming Rijmond
Meerten Instituut
www.renz.nl
Het circusweb
Ron Mikkenie
www.piepvandaag.nl

Terug naar startpagina Dierendag