Met dank aan Ilse Steel voor het schrijven van dit artikel.

Klik op de roze teksten (links) voor meer informatie

Moederdagversjes

De datum van Moederdag

Geschiedenis van Moederdag

Naar Amerikaans voorbeeld wordt deze dag in Nederland sinds ongeveer 1925 gevierd. Daarvoor, in 1916, werd het vieren van Moederdag door het Leger des Heils al geïntroduceerd. Maar Moederdag werd pas een succes toen de Koninklijke Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde met reclamecampagnes de bloemenverkoop hiermee wilde stimuleren.

De achterliggende gedachte van het vieren van Moederdag, in de meest algemene vorm, is dat de moeders, die het hele jaar het gezinsleven draaiend hebben gehouden en het leeuwendeel van de zorgtaken hebben vervuld, op deze ene dag daarvan vrijgesteld zijn en op een voetstuk geplaatst worden. Dit omgekeerde rolpatroon zien we bijvoorbeeld terug in het door de kinderen gemaakte ontbijt op bed. Daarna krijgt moeder een door de kleinere kinderen van tevoren (op school) gemaakte cadeautje. Ook krijgt de moeder vaak een bloemetje of een ander geschenk (met een financiële bijdrage van vader), bijvoorbeeld een zeepje of een nieuw huishoudelijk apparaat!

Op hun beurt gaan volwassenen vaak op bezoek bij hun moeder, soms inmiddels grootmoeder, ook met een kleine attentie.

Tegenwoordig heeft de commercie, niet alleen de bloemensector, de traditie omarmd en wordt Moederdag zo levend gehouden en is het een behoorlijk populair feest.

Herkomst: Amerika

Historisch gezien maakt Moederdag deel uit van een bredere categorie feesten om een bepaald deel van de bevolking feestelijk te eren. Eind achttiende eeuw, ten tijde van de Verlichting, werden al feesten bedacht en, met gering succes, gehouden voor bijvoorbeeld de ouderen of de boerenstand. Te denken valt ook aan de feestelijke beloning van ijverige scholieren.

De oorsprong van de huidige Moederdag ligt dus in Amerika. Daar werd in de Methodist Episcopal Church van Grafton, in West Virginia, op 12 mei 1907 voor het eerst Moederdag gevierd. Het initiatief was genomen door Anna Jarvis (1864-1948, zie foto), dochter van de plaatselijke methodistische predikant.

Haar moeder Ann Reevers Jarvis was actief in het volksontwikkelingswerk en had daarbij geijverd ‘for better mothers, better homes, better men and women’. Om die gedachte kracht bij te zetten leek het haar goed een ‘memorial mother’s day for mothers living and dead’ te houden.

Haar dochter voerde dit plan uiteindelijk uit. Als datum voor deze Moederdag koos zij de tweede zondag in mei, de eerste zondag na het overlijden van haar eigen moeder op 9 mei 1905. Met veel energie zette Anna Jarvis zich in van de introductie van Moederdag een succes te maken. Eerst deed ze dit vooral via zondagsscholen, kerkelijke jeugdverenigingen en sinds 1912 via de door haar opgerichte Mother’s Day.

In datzelfde jaar werd Moederdag een algemene kerkelijke feestdag voor de Methodistische Episcopale Kerk in Amerika. De gedachte om een Moederdag te houden, sloeg zo goed aan dat het vanaf 1914, na aanvaarding van een wet door door het Amerikaanse Congres, ook een officiële burgerlijke feestdag werd.

Bloemen
Vanaf het begin hebben bloemen een belangrijke rol gespeeld in de moederdagviering. Anna Jarvis zag graag dat bloemen, met name anjers, gegeven werden aan moeders die kerkdiensten bijwoonden en gelegd werden op de graven van overleden moeders.

Naarmate Moederdag in steeds bredere kring gevierd werd, verwaterde de bedoelde, min of meer religieuze, inslag van de dag en vermengde deze zich met andere, meer wereldse betekenissen. Vanzelfsprekend bood dit kansen voor de bloemenhandel en die werden in Amerika ook gegrepen.

Naar verluid betreurde Anna Jarvis de als maar toenemende commercialisering van haar feest. Ze verzette zich met hand en tand tegen de commercie, die ook in Amerika de Moederdag al snel in haar greep wist te krijgen. Ze klaagde een aantal handelslieden en branches aan, maar zonder succes. Haar gehele kapitaal maakte ze op aan de processen, die ze een voor een verloor.

De bedenkster van Moederdag stierf in 1948 in een armenhuis.

Feestdag in Europa

Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog raakte Moederdag in Europa pas sinds de jaren twintig bekend. Tijdens het naziregime raakte Moederdag in Duitsland besmet doordat de dag werd omgevormd tot een Dag voor de Duitse Moeders. Vrouwen die veel kinderen hadden gekregen, werden dan beloond met speciale medailles. De herinnering hieraan is in Nederland al spoedig vervluchtigd en heeft de opmars van het feest niet gestuit.

Gezien de methodistische oorsprong van het feest is het niet verwonderlijk dat het Leger des Heils als een van de eersten Moederdag in Nederland propageerde (1922), officieel vanaf 1928. Hier deed zich al spoedig dezelfde ontwikkeling als in Amerika voor. Vanaf 1924 hield de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij van Landbouw een gerichte campagne voor de invoering van het feest. Op lagere scholen werden bijvoorbeeld circulaires verspreid met het verzoek aan de onderwijzers die in de klas te bespreken. “De plaats, welke de Moeder als regel inneemt in het huisgezin, is zoo voornaam, dat men werkelijk wel eens nationaal ‘De Moeder’ mag herdenken”, luidde een zin daarin.

Een ander propagandamiddel was de jaarlijkse aanbieding door de banketbakkersschool van een kolossale moederdagtaart aan de koningin. Als geschenk heeft de taart inmiddels aan belang ingeboet.

In Rotterdam werden in 1927 (30.000) tulpen op de scholen uitgedeeld die de kinderen aan hun moeder mochten geven op Moederdag. De publiciteit in de pers rond dergelijke acties maakte Moederdag in nog bredere kring bekend.

Ook de banketbakkers zagen in Moederdag een mogelijkheid om hun afzet te vergroten. In 1938 trokken zij bijvoorbeeld door Amsterdam met hun karren, waarop een groot bord was bevestigd met de tekst: “Viert Moederdag”.

Een bloemetje voor moeder is nog steeds zeer populair, zoals blijkt uit omzetcijfers van de bloemenhandel rond deze dag.

Betekenis en viering
Moederdag gold in de jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw niet alleen als een huiselijk feest.

Op dorpen in bijvoorbeeld Brabant en Limburg werd door de katholieke vrouwenverenigingen en boerinnenbonden Moederdag ook aangegrepen voor de viering van een gezamenlijke gezellige dag, met bijvoorbeeld een koffietafel en een lezing. Eerst werd Moederdag in deze kring gehouden op 11 oktober, de kerkelijke feestdag van Maria Moederschap, maar geleidelijk verplaatste men de datum naar de meer algemene viering in mei.

In de jaren zeventig en tachtig ontmoette Moederdag toenemende kritiek van vrouwen die zich bewust werden van hun wensen tot emancipatie en ontplooiing. Zij bestreden het feest met leuzen als “Wij laten ons niet met een taart in het riet sturen” en betitelden Moederdag als een “zoethoudertje voor het hele jaar”. Deze geluiden zijn inmiddels wat verstomd. Al staan de moeders op Moederdag centraal, het feest is tegenwoordig misschien vooral een feestdag voor jonge kinderen waarop ze zelfstandig en dus spannend, in huis bezig mogen zijn.

Volgens een bericht van het ANP verschuift het traditionele ontbijt op bed voor moeder naar een brunch en zelfs naar een barbecue!

Moederdaggedichten

Moederdagverhaal

Moederdagcadeaus

Kijkt u voor leuke cadeaus voor Moederdag eens op onze pagina Cadeautips.

Moederdagkaarten