IJsheiligen



Met dank aan Ilse Steel voor het schrijven van dit artikel.

11, 12, 13 en 14 mei

Het is een algemeen bekend gegeven dat je pas na IJsheiligen kunt beginnen met het planten in de volle grond. Omstreeks deze tijd komt in West-Europa nogal eens een schade brengende nachtvorst voor. Hij begint meestal rond 7 mei met een koude noordenwind. Na deze dagen komt er in onze streek (Midden en Noord-Europa) geen nachtvorst meer voor.

Niet winterharde planten kunnen doorgaans dan ook pas na IJsheiligen buiten staan in Nederland. Hoewel het weer wel aan het veranderen is, geldt dit vaak nog wel.

ijsbloem ijs
ijs bloem
ijskristallen bloem
ijs bloem

Katholieke heiligen

Mamertus 11 mei

Pancratius 12 mei

Servatius 13 mei

Bonifatius 14 mei

Sommige landen, waaronder Duitsland, Hongarije en Zwitserland, rekenden in het verleden ook 15 mei (ook wel aangeduid als boze Sophie) nog tot de IJsheiligen. Dat dateert uit de elfde eeuw, toen Sophie beschermheilige van de vorst was. In het Alpengebied werden indertijd op die dagen vuren ontstoken ter bescherming tegen de vorst.

Drie is het heiliggetal en daarom rekent men er in de meeste landen maar drie tot de IJsheiligen. In sommige landen wordt St. Mamertus niet meegeteld, in andere landen hoort St. Bonifatius er niet bij.

De dagen worden nog maar in kleine kring gevierd en er wordt over het algemeen volstaan met het aansteken van een kaars voor de betreffende heilige.

Mamertus

Mamertus werd aan het begin van de vijfde eeuw in Vienne in Frankrijk geboren. Over zijn jeugdjaren is zo goed als niets bekend. Wel weten we dat hij de broer was van de beroemde dichter filosoof Claudianus Mamertus. Hij was een gelovig man die graag priester wilde worden.

In het jaar 461 werd hij tot bisschop van zijn geboortestad Vienne gekozen. Tijdens zijn ambtelijke periode kwam hij in aanvaring met paus Hilarius (nov 461 – feb 468) vanwege een conflict omtrent zijn aangrenzend bisdom. De juiste toedracht is niet bekend. Er wordt gesproken over de aanstelling van een bisschop maar ook over de samenvoeging van bisdommen. Wel is zeker dat hij door de paus tot de orde werd geroepen.

Mamertus
Mamertus (rechts) met Apollinaris von Valence (links) en Avitus von Vienne (midden)

Toen Mamertus bisschop was werd de stad door veel plagen overvallen. In een korte periode werd zij verwoest door vuur en een aardbeving. Ziekten en oorlogen (de Goten die het Romeinse Imperium vernietigden), waren voor de stad een zware beproeving.

In het jaar 470 kondigde Mamertus de zogenaamde Kruisprocessie aan ter voorkoming van verder onheil. Drie dagen voor ’s Heren Hemelvaart trok er een bidprocessie door de straten van de stad. Voor Goddelijke hulp en afwending van de vele rampen. Deze processie zou zich later over geheel Europa uitbreiden. Ook nu nog kent men het gebruik van deze processie. Op 11 mei 475, na een vruchtbare periode als bisschop, stierf Mamertus in zijn stad. Hij wordt als schutspatroon van de Herders en Brandweer gezien en wordt vaak aangeroepen bij droogte, koortsaanvallen en bij ziektes van de borst.

Sint Mamertus valt jaarlijks op 11 mei.

Pancratius

Pancratius (290-304) was een christelijke heilige. De legende wil dat Pancratius een jongen uit Phrygië was, die op 14-jarige leeftijd in Rome martelaar werd. In een uiterste poging om het christendom voorgoed te vernietigen eisten de keizers Diocletianus en Maximianus dat iedereen verplicht was om te offeren aan de Romeinse goden, bij weigering hiervan volgde de doodstraf. Pancratius weigerde.

Paus Symmachus bouwde een kerk over het graf van deze martelaar: de San Pancrazio. Een eed, afgelegd in deze kerk, gold als bijzonder heilig in de Middeleeuwen.

Pancratius genoot in de Middeleeuwen over heel Europa bijzondere verering. Hij is een van de vier ijsheiligen,.

Zijn naamdag is 12 mei.

Marcellus Bisschop Pancratius Philagrius
Marcellus Bisschop van Sicily, Pancratius Bisschop van Taormina en Philagrius Bisschop van Cyprus

Servatius

Servatius van Maastricht of Servaas (ook gespeld als Servaes) was bisschop van Tongeren, Atuatuca Tongrorum in het Latijn, de hoofdstad van de stam van de Tungri.

Servatius zou in de 4e eeuw zijn geboren in Armenië en joodse ouders hebben en maakte als diplomaat veel reizen en woonde veel synodes bij.

Legende
Legendes stapelden zich in de Middeleeuwen op rondom de historische figuur van Servatius, vaak verweven met historische feiten. Hendrik van Veldeke heeft rond 1170 een levensbeschrijving, een vita, geschreven, een van de eerste literaire geschriften in een vroegere vorm van de Nederlandse taal. Twee vitae vermelden dat Servatius in Armenië geboren zou zijn als verre verwant van Johannes de Doper en Jezus Christus, via zijn moeder die nu Memelia genoemd wordt. Later in zijn leven vluchtte hij naar Maastricht, waar hij de eerste bisschop werd. Zodoende is Servaas te beschouwen als de grondlegger van het Christendom in Nederland. Hij bouwde in Maastricht de eerste kerk in Nederland, de Onze Lieve Vrouwe Kerk, op de resten van Romeinse tempels voor Fortuna, Juno en Jupiter, aan de rand van het castellum, het ommuurde fort dat het hart van Romeins Maastricht vormde. De Onze Lieve Vrouwe Kerk kan zo dus beschouwd worden als de moederkerk van het Christendom in Nederland; van hieruit begon Servatius zijn missie het Christendom in de Nederlanden te verspreiden.

Sintt Servatius
St Servatius altaar St Laurentiuskerk Schwimbach (Duitsland).

Feiten
Rond 340 werd Servatius bisschop van Tongeren. Later verplaatste hij die bisschopszetel naar Maastricht, om zichzelf en kunstschatten beter te kunnen beschermen tegen barbaren. Hoewel zijn sterfdatum niet met zekerheid kan worden achterhaald, wordt over het algemeen ervan uitgegaan, dat hij in 384 te Maastricht is overleden.

Rond 550 bouwde bisschop Monulphus op zijn graf een kerk. Dit was de voorloper van de huidige Sint-Servaasbasiliek. De naam is afgeleid van het Latijnse werkwoord servare wat ‘redden’ betekent. Servatius is de patroonheilige van Grimbergen en Maastricht. Servatius is de derde van de vier IJsheiligen.

13 mei is zijn feestdag.

Bonifatius van Tarsus

Bonifatius van Tarsus was een Romeins burger die in 307 de marteldood stierf tijdens de christenvervolgingen onder keizer Diocletianus.

Over het leven van Bonifatius is weinig bekend. Hij werd geboren in Rome in de derde eeuw. Hij zou ooit samen hebben geleefd met de rijke Romeinse vrouw Aglae. Nadat zij was overgegaan tot het Christendom, moest Bonifatius van haar naar Tarsus (Turkije). Hij kreeg de opdracht om de relieken van martelaren terug naar Rome te brengen.

Hij bemerkte dat in deze Romeinse stad vele christenen de dood vonden door de christenvervolging. Bonifatius ging openlijk tot het Christendom over en werd door de soldaten van de keizer gevangen gezet en gefolterd en op 14 mei 306 stierf hij de marteldood, nadat hij in gloeiende pek werd geworpen. Zijn lichamelijke resten werden door zijn metgezellen naar Aglae teruggebracht als relieken van een martelaar. Bonifatius behoort tot de ijsheiligen. In het jaar 1969 werd hij echter van de heiligenkalender gehaald.

Zijn naamdag is 14 mei.

Bonifatius
Sint Bonifatius gemaakt door Dmitry Korin,1887

Advertentie



Einde advertentie

Versjes IJsheiligen

Verhalen

Liedjes IJsheiligen

Bronnen:
Isidorusweb
Wikipedia

We gebruiken cookies om er zeker van te zijn dat u onze website zo goed mogelijk beleeft. Als u deze website blijft gebruiken gaan we ervan uit dat u dat goed vindt. Meer informatie

Wij gebruiken cookies om ervoor te zorgen dat onze website voor de bezoeker beter werkt. Daarnaast gebruiken wij o.a. cookies voor onze webstatistieken.

Sluiten