De zeuven zaligheden (verhaal in Gelders dialect)

Zo af en toe vindt mien vrouwe ’t neudig enkele dagen op vremp te goan. Dan snuffelt zie de krante deur op zuuk noa een twee of drie daags goedkoop arrangement argens in de twaalf provinciën die ons land rieke is. Wie goat noa Broabant is heur ankondiging a’k varre van vroluk thuuskomme um dat den grutskloter, P…, ja dent ja, ’t weer neudig vond mien af te dreug’n tieds biljarten. Ie doet maar, ’t is mien um’t èven. ‘K binne nog te vulle van slag van wat die gadverhierense grutskloter mien hef anèdoan. Wie goat noa Luthommel in Broabant. Nou mooi, ie Luthommel maar an. Ik breng oe wel noa’t station. Maar ja dat gaf èffen weer vulle tjissemerante bie mien vrouwe hè.
Maar zo as Sjefke Peerdekop, ’t kusterke, pleegt te zeggen. Onze kruuslievenheer zal d’r in veurzien.
G-e-u-r-t ie goat te snel, de lèzersluu snap helegaar niet woar ie ’t oaver hep met die rare oetspraken. Ja doar kan’k in kommen, ik weet van mien eigense ok wel dat rontelom ’t biljart weinig geschoolde violisten loopt.
Goed dan, ik zal ievergans eerst wel weer oetleg geven.

Ik mos dus wel met mien vrouwe met.
Ha, ik veurvuul dat sommige violisten noe een smill rond hun bekkie hep en denkt wat een grutskloter.
Maar een Uddels sprèèkwoord verhaalt van.
Wolven huult altied rond de zwakste prooi, maar volgt de eigense wolvin trouw.
Ik mos dus mèt noa Luthommel in Broabant.
Woar’t krek lag was niet te vinn’n op de kaart, dus dan de Tom Tom maar roadplegen.
Maar ok dat ding had niet zo vulle geografiekennis in hoes um’t te vinn’n.
Argens tussen Eindhoven en Turnhout, in’t Kempenland doar mos’t liggen.
Afslag negen, nou ja da’s te doen.
Afslag negen gong prima, maar toen allene maar grèsland, een ende bos, en heide velden.
As dat effen te lange duurt dan hef mien vrouwe de drang um gadverhierengunter te mott’n zeggen da’w wel is verkeerd kunt goan.
Maar dat gefiepsel wark dan weer oaverechts op mien navegatie kunde, dus ’t gaf ok weer de neudige tjissemerante tussen ons geliefden.
Maar dan, zo maar ievergans lag doar een bruggeke, een bruggeke oaver een riviertje van niks, met an de veurkante een bordke, “Luthommel”.
De “Beerse” steet op een ander blauw bordje.
Een scheet streumpie, maar ai’j de deur hen mot loop’n woi’j wel zeik nat.

Ik zegge tegen mien vrouw loop d’r maar effen deur hen dan koel ie wel af, de stoom die ie noe afgeeft dut mien alleen maar de ruuten besloan.
Maar ach strovuurkes brandt bie ons nooit lang, en zo as Sjefke, ’t kusterke zegt.
Ons “kruuslievenheer” zal d’r in veurzien.
G-e-u-r-t!!. Ja mense wa moi.
Ai ‘j zo deur goat snap de lèzersluu nimmer en nooit wat noe de instèèk van’t verhaal is.
Ie bedoelt die luu kunt helegaar niet op een viool speul’n net zo min as biljarten.
Terwijl d’r toch een aantal bint die èholpen bint an staar, plus een nieje brille.
Da’s alleen maar bewies dat de zurgkosten best een heel ende noa benee’jen kunt.
Maar goed ik zal’t uule, fiepselkwezels oetlegg’n.
Dat geschrief van mien kump um dat de luu in’t Kempenland zo rare platteproat hep.
Zo mirakels rare platte proat da’k d’r eigens soms helegaar grutskloterig van worre.
En ik raak ’t niet zomaar weer kwiet, ’t zit mee èbakken in’t drie daagse arrangement zeg maar.
En doar wi’k uule verslag van doen, toch niet muuiluk he, fiepsels?.
Een viool is ok maar een striekkissien.
Doar een karktoor’n.
Woar?. Doa..hoar, kiek dan bèter oet oe duppes man.
Zol ie, vrouwe, toch maar niet eerst deur’t water loop’n, ander kon’t wel is en drie daags dramagement worren.

Maar ’t mense hef geliek, boaven de toppen van’t bossien veurmien zie’k ok en karktoor’n.
Nou dat kan niet meer mis goan, oaver ’t bruggeke recht oet en dan mott’n wie d’r van eigens komm’n.
Een toor’n steet van eigens op een karke, en woar een karke steet, doar is ok een café.
Een cafe? .
Vrouwe ie hep toch wel een hotel arrangement.
Ja natuurluk.
Wie mott’n wèzen in de “Zeuven Zaligheden”.
Zeuven zaligheden?
Nou ’t zal mien benie’j hoeveul zaligheden ik d’r van mee kriege.
Twee slingerbochten wieter rie ik zo keersrecht op de karke an en stoa’k zo maar op ens midden in Luthommel.
Tjissemerante wat een scheetderp, en niks gien hotel.
Wie bint niet goed vrouwe, wie zitt’n glad verkeert.
Nee, doar Geurt.
Woar doar?.
Doar op de gevel,
Kiek boaven an stiet. “de Zeuven Zaligheden”.
Maar vrouwe da’s helegaar gien hotel, da’s een café.
Ja nou, doar mott’n wie wèzen.
Gadsgrutskloterig gejimmieneer, noe wee’k zeker dat ons “kruuslievenheer” in veul dingen zal mott’n veurzien.
En ik begrieppe noe ok weurum ’t arrangement zo goedkoperig is.

Drie dagen, twee oavernachtigingen, twee personen, met ontbijt en eenmoal diner.
En dat allemoal veur vief en dartig euro.
Tjissemerante zo goedkoop he’k nog nooit op een viool heur’n speul’n.
’T striekkissien zal dan ok wel van waaiboom’n holt wèzen.
Bie binnenkomst steet de oetbater, Toon, hoewel dat bliek later pas, maar ik vermeldt ’t maar vast, glazen te spuul’n achter de tap.
Goeien dag, wuule komp veur’t arrangement.
Drie dagen, twee nachten, ontbijt en diner.
Ah zulle zijt van boven de Moerdijk.
Helegaar niet wuule komp van de Veluwe, en doar hei gien dieken.
Sjaan!!. Dat bliek zien vrouwe te wèzen.
De letste commercaals zunne gearriveerd!!!!.
Hallo, fijn dat gij d’r zijt, ik zal zulle eerst de kamer tonen met de beddekoets, en dan komt gij benee veur een pintje.
Hier de oploop op en dan rechts kamer zes.
Zo astamblief, hedde gij nog wensen madam.
Nee voorlopig niet.
Nou dan tot straks heè. Ja is goed.
De kamer oogt goed, en de beddekoets zo as zie dat hier zek, voldut an de eisen van de vrouwe.
Rontelom de kamer is alles zo schoon as een babykuntje en boav’n de deur hangt ons lievenkruusheerken.
En dat stelt mien mirakels gerust.

Veural um dat Sjefke de kuster steevast zegt.
Ons lievenkruusheerken zal d’r in veurzien.
Dus op noa de pint
Rustig Geurt, ik zolle noe maar eerst de lèzersluu oetleggen weurum ie zo ievergans de plattetoal van den leu oet de Kempen probeert te vergrutskloteren.
Niks vergrutskloteren vrouwe, ik schrieve op wa’k nog wete en de rest vul ik an woarbie ’t aantal Paterkesbier de heugte van’t woarheids gehalte bepaalt.
Ja want doar begint alles mee.
’t Paterkersbier.
A’w benee’j komp en’t café inloop is’t nog rustig, an enkele toafels wieterop zitten, zo as ik effen later begriepe de andere commercaals, en ok veur drie dagen.
Maar of’t ok veur die zuunige pries is?
Ik dagge ‘t wel want bint Zeeuwen.
En die bint nog zuuniger as wuule.
Wa zulle gij drinken?.
Oh doe mien maar een pilsje.
En gij madam. Graag een citroentje.
Dan kump Toon de uutbater terug met een citroentje en.……Tjissemerante wa’s dat veur donker gedoe.
Dat menneke, is ons Patersbier.
Ons donker Patersbier dat zo mild deur de strot vloeit en woarin een bitje wiesheid van de monniken in mee èbrouw’n is.
Proost op zunne santè.
Nou ja ’t mot maar, ons lie..
Ja drink noe maar, ie zemelt al genog

A’k mien rontelom in’t café kieke dan is’t gien nie’j spul van gisteren, helegaar niet.
Maar argens he’k ’t gevuul van vertrouwdheid.
Een huuskamer gevuul zeg maar.
An de achterkante van’t spul is een grote zaal, twee keer in de wèke in gebruuk veur ’t dameszangkoor.
En zelfs drie keer in de wèke maak de Fanfare doar gebruuk van.
En op de onte oavunden de Pompiers.
Die hep eerdaags een jubileum, dus die oefent zich ok ’t blauwzuur.
Hier, maar dat bliek dan weer later op de oavund, word na afloop van de repetities alle vergimmenissen van de derpsbewoners besprook’n.
Of wel, afèkeurd, dan wel goedèkeurd.
Kobeke Paf brengt dat noa de neudige Paterkesbier nog al ruwweg onder woorden.
Ach meneer de commercaal. Zijde gij maar niet ontewel al dee’s grutskloters, fiepselkwezels en vitroolzeikertjes, dee zulle ons “kruuslievenheer” …..uh…uh….santé
Toen wisse ’t schienbaar niet meer.
Ik zol dan zeggen, hold dan liever zulle grutskloteruge snater dicht.
Maar Sjefke Peerdekoper ons kusterke, ja dent van, ons lie….hef doar een verkloaring veur.
Ach meneerke, dee zulle alteed slechterikke motte weez’n um de heiligen te doen oetblingken.

Toen kreeg ik ok een slechte gedachten.
Ons lievenkruusheerken zal’t mien vergeev’n, maar toen dag ik zo.
Ai’j zovulle wiesheid bezit, dan hei ok al mirakels vulle Paterkersbier töt oe ènomm’n.
Want zo as Toon zei, een scheetbitje wiesheid van de monniken is mee èbrouw’n.
Maar ik mag geenszins zukke dingen van Sjefke zeggen.
Ons Sjefke bezet namelijk een belangrieke plaats in dit scheetderp.
Noast kusterke en rechterhand van de olde Pastoor is ons Sjefke ok orgelist en solozanger tieds de roomsedienst.
Maar hie’s ok nog doodgraver, en an ’t end van zonne begrafenis tekent ons Sjefke ok nog veur’t zingen van ’t lofzang, “Benedictus”.
Zunne man hef de zegeningen van ons “lievenkruusheerken” al lang verdient.
Mien past, kleppe dicht.
Maar ik goa weer veuls te hard, trug nao’t eerste Paterkersbier. Noa ja eerste?.
Noa drie Paterkersbier, en veur’t diner, wil mien vrouwe wel eerst effen de umgeving van’t scheetderp bekiek’n.
En’t is een scheetderp.
Rontelom ’t karkplein steet uuteraard de karke.
Stief tegen de karke an steet de frituurkroam, die èrund wordt deur de oldste zeune van Sjefke, maar de eigenaar is Toon.

Ja, ja, Toon van de Zeuven Zaligheden.
Dan krie’j ‘t vrome nonnekesklooster met doarnoast ’t olde mannekesgesticht.
An de oaverkante de meissiesschool van vroomnonneke, zuster Theodata, en doarweer noast de jongensschool van meester Blokhoven.
’T mag dan wel twee doezend elf wèzen, maar scheiding van sekse op schole is nog steeds update.
Ik snappe dat niet goed.
Ons lievenkruusheerken hef toch èproclameert.
Goa hen en vermenigvuldig.
En volgens mien geet dat ’t beste ai’j jong bint, te beginnen met de veurbereiding op schole.
’T hele derp was deur onze lievenkruusheerke zomaar tussen twee slingerbochten van de Beerse in neer èvlijt. En dat met de beste bedoelingen.
En doar zulle gij ’t op houden. Aldus Sjefke.
Want zulle zijt een gelovig volk, dat graag een achterdeurtje openhoudt veur grutskloteruge tie’jen. “Hij” schiep ons zo klein van geleuf en derp, maar groot van vertrouwen.
Zulle leven bij het ogenblik, maar zulle houden een Paradijs achter de hand voor de jongste dag.
Vrouwe wie mott’n op ’t diner an, ‘t is tied.
’T diner gebeuren is ok in’t café, alles gebeurt in’t café.
Joa wie hadden ’t ok op de kamer kunnen kriegen maar Sjaan hef iets oaver zich van.
Loop niet te grutskloteren.

Veur vief en dartig euro loop ik mien niet gadverhierengunter de kont oet de noad.
En geliek hef ze. Alhoewel, de kont oet de noad loop’n valt wel mee, want alle drie gangen hep zie op eén bord èpleurt.
Plate nuump zie dat, nou ja, den kruuslieven….
Wie goat effen, noa diner, op de kamer rusten.
Alle indrukken en’t nudige Paterkesbier eist zien tol.
Effen, noa halfacht, besluut wuule um toch maar efkes noa beneej’n te goan.
Op de kamer is’t grutskloterig en de T.V ievergans.
Gadverhierengunter, a’w café in komt bint noagenog alle plaatsen bezet
Eèn bonke lawaai van’t geroezemoes, en een toal die de luu oetbraak.
Kempentoal, da’s duudeluk. De Friezen van’t zuui’j.
En doar oaverhen de klanken van de Fanfare die an’t oefenen bint in de achterste zaal.
En dat klinkt as een manke keldermotte die aodum te köt kump.
Die köperbloazers bloast zich de longen an gort um een bitje geluud uut die toeters te krieg’n.
Maar Janis Mertens, commandant van de Pompiers, hef zo zien bedenkingen doar oaver.
Dee zulle ievergans nooit een grote brand worre.
Nou ’t is mien ievergans um’t effen.

Wuule vindt nog een plekkie an de bar, een goei plekkie want an de bar heur ie altied de laatste roddels en vergimmenissen.
Noast mien Gradus van Poppel, doar noast Bartje Lampoen, Janis Mertens zit noast mien vrouwe en doar weer noast Kobeke Paf.
En uuteraard achter de tap, Toon.
Gadverhierengunter wat een grutsklotere toal hep die luu.
Wie krieg d’r weinig van mèt.
’T hold veur ons op met joa en nee knikken
Maar donkerpaterskesbier des temeer en mien vrouwe de neudige citroentjes.
En uule weten ’t wel, ai’j te vulle drank töt oe nimp leer ie vanzelf alle toal’n sprèken.
Ik reure mien danig, en mien vrouwe nog meer.
Soms verschiet ik d’r zelfs van hoe dat mense, mien vrouwe, de Kempentoal vergrimmeneert.
Maar zeg Kobeke Paf.
Ne mens met een goei geweten hoeft niet te verschieten.
Ongemerkt is’t late èworden, dat bliekt as doar opens een agent, lange Sjaarl is zien naam, in de deuropening steet en zeg.
Politie uur mensen en vertrekt gelieke weer.
Allèè zulle alle nog een pint pakken en dan…..
Binnen een kwartier is de hele tente lèèg. Hou,w Doe.
Wuule marcheert af noa de kamer, noa ja marcheren?.
De kop geet mien tekeer as een heuischudder.
In de kamer noast mien heur ik de beddekoets kraken, en toen een zachte kreet, en nog ene.
Dat kan pienne betekenen maar ok mirakelse verrukking, ie weet’n ’t niet. ’T ligt allemoal zo dicht bie mekander.
In’t licht van de moan zie’k ons lievenkruusheerke boav’n de deure hangen, en’t hef een oetdrukking van.
Ik kan’t ok niet helpen.
Begriepend val ik in sloap.
’T Is mooi weer de volgenden dag smargens.
Een dag um te fietsen.
De vögeltjes fluit nog harder dan de vrogge zunne kan schienen.
Fietsen hef Toon al kloar stoan, noe geliek onder ’t ontbijt een lunchpakketje kloar maken, en vot.
Wat is ’t Kempenland mooi mensen.
Rontelom Luthommel, de Rijtse Hei, de Pielis en’t Palenbos, wat een rust en natuurschoon.
Op de trug weg, en in’t Patersbos komp wuule langs ’t klooster van…..
Nee gien klooster, een Abdij. Oh gut Hendrika weer.
Dus een Abdij, en’t ’tis te bezichtigen.
Dat liek mien intresant, kost wel vief euro maar allee, ons…. Gad tjissemerante wa’s zunne Abdij mooi, en met modarne trekken.
Een restaurant woar zunne alles verkoopt wat ons lievenheerke van de gezondheidsdienst veur waarschouwt, niet doen, ongezond.
Maar de Prior, bie èstoan deur broeder Juniperus en broeder Sirurgus raak ievergans van de koak a’k hun doar op wieze.

Dat zulle gij niet moeten doen broeders.
Och gij ongeleuvige grutskloter, snoof broeder Juniperus.
’T is den lievenheer die ’t allemaal bestiert.
Kom vrouwe wie goat, loat den gadverhierengunterse grutskloters met die stomme klotjes op de kop maar de ievergans krieg’n. Weer vief euro noa de …
Een ende veur’t derp, en bezie’j ’t bruggetje oaver de Beerse, an de zandweg noa de waterkuul’n steet zo maar opens een klein Kapelletje.
Kapel van’t Zwart lievrouke.
Doar bint vrogger mirakels gebeurt.
Er hangt nog een stel vermolmde krukken an de wand, van dankbare kreupelaars die genezen bint.
Maar de Kempenaars geleufd d’r niet meer zo in,
’T is allemoal een bitje verwaarloosd, wat zeg ik, ‘tis gewoon ievergans verimmineert.
Maar ja bezichtigen kost gien vief euro.
Wie bint op tied trug veur’t diner.
Eerst een paar pintjes veuraf, ik vuul gewoon da’k al weer wiezer worre. En dan de plate diner.
Alles is weer broedeluk op eén bord èhutselt.
Niet arg, zo weet ie ok niet krek wai’j èt.
Um halfacht is’t tied um van de beddekoets af te kommen, mien vrouwe wil weer noa benee’j.
’T is weer grutskloterig druk maar Gradus Lampoen hef twee barkrukkies vrie èholl’n veur ons.
Gut ik wisse niet da’k zo makkeluk vrienden maak’

’T bint noe niet de köperbloazers die de boel vergrimmeneert , maar “Loof Amalia”.
Loof Amalia, onder leiding van Zalige Bartha van de Sint Annacongregatie.
Tjissemerante geef mien dan maar die köperbloazers.
Zalige Bartha, met dat hele “Loof Amalia” zangkoor kan bèter……., ach loat maar.
A’k zo an de tapkaste mien wedervaar’n van de dag vertelle en anland bie de Abdij zie’k Toon verschieten, en de rest wordt stille.
He’k wat verkeerd èzijt?, mien vrouwe Hendrika soms? want dat mense kan ok redenatie,s holl’n die een oorlog dut onstaon, nee dus.
Maar algauw geet licht bran’n bie mien.
Toon hef ok wat te verhapstukken èhad met de broeders.
Maar ja ik komme van boaven de Moerdiek.
Ik binne niet èèn van zunne.
Ik worre wel zoveul wiezer da’k begriepe dat Toon tramelant hef èhad met Siepke Meulenbeek, ’t veldpiepertje, of wel de wildschut tieds Toon zien nachteluke streupersronde.
Ja d’r zit heelveul tjissemerant onder de bewoners.
Sjefke Paardekop, kuster, orgelist en doodgraver schient wat te hemm’n èhad met een zigeunerin die zomaar opens met heur foorwagen in’t derp verscheen.
Sjefke die een wietje vot trug ziene vrouwe, Janneke van de Mortel ten grave had motten dragen, um dat zie ’t liet afweten tieds de baring van’t viefde kind.

En sindsdien op zuuk was noa een nieuw beddekoetsvrommeke en moeder veur ziene kindren.
Maar ik kan d’r niet achterkomm’n, hoe of wat, want ik binne niet èèn van zunne.
En da’s merkbaar.
De Paterkesbier begint alweer de heuischudder op te starten, ‘kvind heel niet arg as zomaar weer opens Sjaarl de diender in de deur opening steet en zegt, Politie uur.
Allee zulle nog èèn pintje…..
Hou;w Doe, ik goa noa bedde.
Veur da’k de ogen dicht doe kiek ik nog effen noa ons lievenkruusheerken boav’n de deure.
Ik zal mien wel vergissen maar’t was net offe mien een knipeugie gaf.
Man man drink dan niet zoveul.
Smargens veur tien uur onbijten en dan vot wèzen.
Ach lievenkruusheerken èèn van de zaligheden is, ai’j s,oavunds weer in oe eigen beddekoets stap.
Doar kan gien goeikoop arrangement tegen op.