SeniorPlaza | Wereldwonderen

Home / Wereldwonderen

Wereldwonderen

De colossus van Rhodos

(met dank aan Liesbeth de Nijs voor het geleverde materiaal)

(klik op de plaatjes om ze te vergroten)

Pindarus

Volgens de Griekse dichter Pindarus (omstreeks 522-442) is het eiland Rhodos een kind van de zonnegod Helios en de nymf Rhoda. De naam van het eiland heeft daarom niets te maken met het Griekse woord Rhodon = roos. Toch is het niet fout om het van bloemengeur doordrongen eiland rozeneiland te noemen.

De Byzanthijnse schrijver Philo merkt in zijn fantasievolle stijl op dat Chares met zijn Helios een tweede zon aan de wereld gaf

Van de zeven wereldwonderen is over de Colos van Rhodos wel het minste bekend. Dankzij de schrijver Philo van Byzantium weten we gelukkig iets over de bouw van dit beeld. Ook Plinius de Oudere beschouwde de Colossus, met zijn vingers die langer waren dan de meeste gemiddelde beelden, zelfs in zijn gevallen staat, als een wonder.

Helios, zoon van Hyperion, broer van Selene en Eos.

Zonnegod Helios

In een door vier gevleugelde sneeuwwitte paarden getrokken wagen reed hij dagelijks langs de hemel van oost naar west. In een door Hephaestus vervaardigde gouden boot ging hij s nachts langs de noordrand van de aarde terug naar het oosten.

Hij gold als een god die alles zag en hoorde. De haan was hem gewijd. Hij werd afgebeeld met wapperende mantel en een stralenkrans om het hoofd.

Korte beschrijving van het beeld

Een 33 meter hoog bronzen beeld van de zonnengod Helios in de haven van Rhodos, (dat als vuurtoren diende) gebouwd ter ere van de herdenking van de grote overwinning van Rhodos. In 305 – 304 v. C. werd de Rhodische metropool tevergeefs door Demetrios 1 Poliorketes belegerd, heerser van Syrië. Zijn naam betekent ‘overwinnaar’, maar bij Rhodos moest hij het onderspit delven. Hij en zijn vader Antigonos trachtten namelijk het wereldrijk van Alexander bijeen te houden.

Toen hij zich van het eiland terugtrok, liet hij zijn materieel achter. Het volk van Rhodos verkocht dit allemaal en om de overwinning te vieren (die ze overigens te danken hadden aan het ingrijpen van de bevriende Ptolemaeën) Hiermee werd de Colossus bekostigd en gebouwd, als beeltenis en ter ere van hun zonnegod Helios, de beschermheer van Rhodos.

Rhodos

De sokkel was gemaakt van wit marmer en allereerst werden de voeten en de enkels gefixeerd. Verder kreeg het beeld een ijzeren en stenen raamwerk waarover het brons werd aangebracht. Toen het geheel rechtop stond was het ongeveer 33 meter hoog. Oude geschiedschrijvers beweerden dat, na het omvallen van het beeld, maar weinig mensen de duim konden omvatten met hun armen. Nu nog steeds weten we niet precies de juiste omvang van de Colossus, maar moderne reconstructeurs komen waarschijnlijk veel dichter bij de waarheid dan de vroegere.

Van de dag van gereedkomen tot zijn vernietiging zijn er niet meer dan 56 jaar overheen gegaan, toch verdient de Colossus het werkelijk een plaats in de lijst van 7 wereldwonderen. Het was niet alleen een reusachtig beeld, maar vooral een symbool van eenheid voor het volk dat woonde op het prachtige eiland Rhodos.

Fort Agios Nikolaos

Het fort

Oude ansichtkaart

We weten nog steeds niet waar de Colossus heeft gestaan, de bronnen vermelden het eenvoudigweg niet. Mogelijk ligt het middeleeuwse fort Agios Nikolaos, voordien de St. Nicolaaskerk, op de plek waar de Colussus heeft gestaan.

Men heeft steeds gezegd dat het beeld precies aan het begin van de haven stond, zelfs met het ene been aan de ene kant van de ingang en het andere been aan de andere kant, echter opgravingen hebben aangetoond dat het beeld iets ten oosten van de huidige Mandraki haven (oude haven van Rhodos stad = hoofdstad van Rhodos, in het uiterste noorden van Rhodos) moet hebben gestaan of zelfs nog iets meer landinwaarts.

Geschiedenis

Griekenland werd in die tijd beheerst door een groot aantal steden die ieder voor zich volledige autonomie hadden. Drie van deze steden op Rhodos: Lalysos, Kamiros en Lindos besloten zich te verenigen tot één groot gebied, dit gebeurde in 408 v. C. en het kreeg één hoofdstad. Commercieel gezien boerde de stad goed en had het sterke economische banden met Egypte.

In 305 v.C. belegerden de Antigonen van Macedonië het eiland in een poging de sterke banden tussen Rhodos en Egypte te breken. Ze konden de stad echter nooit innemen. In 304 werd de vrede gesloten en lieten de Antigonen een ware rijkdom aan militaire uitrusting achter.

Antigonus

Generaal van Alexander de Grote

De beeldhouwer Chares van Lindos heeft het bouwproject op zich genomen en had daarvoor vele arbeiders, die de bronzen lichaamsdelen vervaardigden. Het bouwen duurde 12 jaar en het beeld werd voltooid in 282 v. C. Chares was een leerling van de beeldhouwer Lysippus die in Olympia, Klein-Azië en op Rhodos werkte en talrijke borstbeelden maakte van zijn broodheer Alexander. Waarschijnlijk is er ook iets van Alexanders uiterlijk doorgedrongen in de Helios van Rhodos. Chares, die waarschijnlijk een ontwerp heeft gemaakt van een figuur met een krans van vlammen rond het hoofd en losse krullen die er uitzagen alsof de wind ermee speelde. De kenmerken waren karakteristiek voor de zonnegod, en de Colossus had mogelijk het realistische, bijna engelachtige gezicht met de lichtjes geopende lippen dat we ook op munten met afbeeldingen van Helios uit die tijd aantreffen. Zowel de inwoners van Rhodos als bezoekers van buiten moeten onder de indruk zijn geweest van het beeld dat hoog boven de stad uittorende en schitterde in het zonlicht. De eenvoudige vorm zorgde ervoor dat het beeld bleef staan. Het trok de aandacht door het formaat, de gebruikte materialen en de prominente plaats.

De bouw van de Colossus

Wetenswaardigheden:

Hoogte: 33 meter

Borst: 18,5 meter

Oksels (lengte): 6,2 meter

Dijbeen: 3,5 meter

Enkels: 1,5 meter

De Colossus was zo groot dat het niet mogelijk was om de ledematen en de torso afzonderlijk te gieten en vervolgens aan elkaar te bevestigen. Philo schrijft dat Chares het beeld ter plekke goot, maar wel in delen.

In 294 v. Christus begon men met het gieten van de voeten, die op een wit marmeren voetstuk werden geplaatst. Het volgende deel, de onderbenen, werd boven op de voeten gegoten, waarbij wederom van tevoren gemaakt gietvormen werden gebruikt. Zo verrees de Colossus, stukje voor stukje. Het was een hol beeld, dat van binnen werd versterkt door een ijzeren raamwerk met horizontale dwarsbalken en stenen gewichten.

Naarmate het werken aan de Colossus op een steeds hoger niveau plaatsvond, werd de naast het beeld aangelegde aarden heuvel steeds meer verhoogd, zodat de kunstenaars een soort vlak hadden waarop ze het volgende deel konden vormen en gieten.

Het knappe aan de hele werkwijze is dat Chares pas wist hoe de Colossus eruitzag toen het allerlaatste deel was gegoten en op zijn plaats stond.

Pas toen de aarden heuvel werd afgegraven, was de Colossus voor het eerst in zijn volle glorie te zien. De hoeveelheid brons die nodig was, zou het eiland van zijn gehele voorraad koper en tin hebben beroofd, maar gelukkig was Rhodos een belangrijk handelscentrum, zodat verdere voorraden per schip konden wordPas toen de aarden heuvel werd afgegraven, was de Colossus voor het eerst in zijn volle glorie te zien. De hoeveelheid brons die nodig was, zou het eiland van zijn gehele voorraad koper en tin hebben beroofd, maar gelukkig was Rhodos een belangrijk handelscentrum, zodat verdere voorraden per schip konden worden aangevoerd. Een van de redenen waarom de Colossus per jaar slechts 2 tot 2,5 meter hoger werd, was waarschijnlijk het verkrijgen van de benodigde hoeveelheid brons. Ook kostte het tijd om de metalen te smelten en het brons te gieten, om de aarden heuvel op te werpen en te verhogen en om de Colossus zelf te bouwen. Wilde een beeld van een dergelijk formaat de natuurkrachten doorstaan, dan moest het de vorm van een zuil krijgen. De armen hingen waarschijnlijk dicht langs de zijden of waren boven het hoofd geheven, omdat het beeld anders door het gewicht en de omvang niet stabiel was.en aangevoerd.

Een van de redenen waarom de Colossus per jaar slechts 2 tot 2,5 meter hoger werd, was waarschijnlijk het verkrijgen van de benodigde hoeveelheid brons. Ook kostte het tijd om de metalen te smelten en het brons te gieten, om de aarden heuvel op te werpen en te verhogen en om de Colossus zelf te bouwen.

Wilde een beeld van een dergelijk formaat de natuurkrachten doorstaan, dan moest het de vorm van een zuil krijgen. De armen hingen waarschijnlijk dicht langs de zijden of waren boven het hoofd geheven, omdat het beeld anders door het gewicht en de omvang niet stabiel was.

De Colossus stond niet schrijlings boven de ingang van de haven, zoals een vijftiende-eeuwse pelgrim meldde; dat zou hebben betekend dat er een afstand van 120 meter moest worden overbrugd. Helaas heeft de Colossus maar kort overeind gestaan. Hij werd in 282 v. Christus voltooid, maar viel 226 v. Christus als gevolg van een aardbeving om. Het beeld was door deze aardbeving gebroken op zijn zwakste plek, de knie. Ondanks het feit dat de Egyptenaren aanboden om de gehele restauratiekosten te betalen, is het beeld nooit gerestaureerd vanwege het feit dat een daarvoor geraadpleegd orakel dit ten strengste afraadde. De overblijfselen bleven de nodige bezoekers aantrekken.

Het beeld heeft bijna een eeuw in brokstukken op de grond gelegen tot in 654 de Arabieren een inval deden op Rhodos. Zij haalden het beeld verder uit elkaar en verkochten het aan een Joodse handelaar uit Syrië. Men zegt dat er 900 kamelen voor nodig waren om de resten van het beeld te vervoeren.

Fotogalerij