Bach

27 jaar

Johann Sebastian Bach was een Duits componist, klavecinist, organist, violist en dirigent van barokmuziek. Hij wordt algemeen gezien als een van de grootste en invloedrijkste componisten uit de geschiedenis van de klassieke muziek en wordt door velen beschouwd als een genie en een meester van de protestantse kerkmuziek.

Zijn omvangrijk oeuvre, dat door Wolfgang Schmieder thematisch werd gecatalogiseerd en gerubriceerd in de Bach Werke Verzeichnis (BWV), valt met name op door groot componeer-technisch vakmanschap en sterke emotionele zeggingskracht.

Als tweede naam kreeg de dopeling de naam van zijn peetvader, Sebastian Nagel, stadsblazer uit Gotha. Johann, Sebastian Bach kreeg op jonge leeftijd vioolles van zijn vader Johann Ambrosius Bach.

Op negenjarige leeftijd werd hij wees en kwam hij vervolgens terecht in het gezin van zijn oudste broer Johann Christoph Bach III, die kerkorganist was in het dorp Ohrdruf. Hij was het die het bijzondere muzikale talent van de jonge Johann Sebastian opmerkte en die zijn jongste broer de beginselen van het muziek maken bijbracht, vooral wat betreft het bespelen van het orgel en het klavecimbel.

Johann Ambrosius

Bach

Bachkirche

Arnstadt

In zijn 18de levensjaar vond Bach tijdelijk werk in Weimar, als violist (“Laquey”) in het plaatselijke hoforkest. Niet lang daarna, op 13 juli 1703, wijdde hij het nieuwe orgel van de Neue Kirche (thans Bachkirche) in Arnstadt in. Bach werd in de administratie van de kerk ten onrechte hoforganist genoemd (hij was in deze periode nog slechts violist aan het hof) en mogelijk hierdoor ontving Bach voor het inwijden van het orgel een riante financiële vergoeding.

Een maand later werd Bach tot organist van de Neue Kirche in Arnstadt benoemd. Ook voor deze functie werd Bach, gezien zijn leeftijd en staat van dienst op dat moment, royaal betaald (hij verdiende ongeveer het dubbele van wat zijn opvolger zou krijgen).

Buxtehude

Nadat deze zaak onderzocht was, werd Bach aangeraden toch met koor te musiceren. In plaats hiervan nam Bach vier weken vakantie op en vertrok te voet naar Lübeck. Bach wilde hier Dietrich Buxtehude (1637-1707) ontmoeten.

Bach bleef veel langer weg  dan de overeengekomen vier weken en kwam pas na zestien weken (in februari 1705) terug in Arnstadt. Bach werd hiervoor door het consistorium berispt. Tegelijkertijd werd hem meegedeeld dat zijn koralen ‘te ingewikkeld waren’, waardoor de gemeente in de war raakte, dat zijn koraalpreludes te lang waren en dat hij nog steeds weigerde met het schoolkoor te musiceren.

In het contract was overeengekomen dat Bach een jaarsalaris van 85 florijnen zou ontvangen en daarnaast een salaris in natura (brandhout, aanmaakhout en graan). Als tegenprestatie werd van Bach verwacht dat hij zich loyaal naar het stadsbestuur zou opstellen en dat hij “zich bereid zou tonen om de taken die van hem werden verwacht uit te voeren en te allen tijde beschikbaar zou zijn en zich met name oprecht en ijverig in zou zetten voor diensten op zondagen, feestdagen en andere heilige dagen.” Verder werd, stilzwijgend, van Bach verwacht dat hij zou samenwerken met de stadsmusici en met koorzangers en instrumentalisten van het plaatselijke gymnasium.

Gedenkplaat op

Blasiuskirche

Marienkirche

Op 1 juli 1707 trad Bach in dienst. In Mühlhausen ging Bach voor het eerst in zijn leven zelfstandig wonen. Korte tijd na zijn indiensttreding (op 17 oktober) trouwde Bach met zijn nicht Maria Barbara Bach.

Later in 1735, zou Bachs derde zoon Johann Gottfried Bernhard Bach in Mühlhausen organist worden in de Marienkirche. Bij de auditie van zijn zoon, werd Johann Sebastian Bach als eregast ontvangen en inspecteerde hij gratis het orgel van de kerk.

In 1708 werd Bach hoforganist en kamermusicus, later concertmeester, van Wilhelm Ernst, Hertog van Saksen-Weimar, een strenggelovig maar kunstminnend vorst. In deze periode componeerde Bach het overgrote deel van de orgelwerken waarmee hij later beroemd geworden is.

Hij maakte in deze periode furore als virtuoos organist, klavecinist en briljant componist. Het verhaal deed de ronde dat Bach op het orgelpedaal loopjes kon uitvoeren die de meeste organisten niet eens met de handen gespeeld kregen.

Wilhelm Ernst

Door interne conflicten in de hertogelijke familie, die het hofleven sterk beïnvloedden, keek hij gaandeweg uit naar een post elders. Het vorstenhof in Köthen bood hem die kans.

In 1717 werd Bach kapelmeester aan het Hof van de muziekminnende vorst Leopold van Anhalt-Köthen (1694-1728) in diens vorstendom Anhalt-Köthen. Prins Leopold behandelde Bach met respect en vriendschap en Bach gaf hem in ruil daarvoor prachtige composities.

Anhalt-Köthen

Bach als

hofkapelmeester

Van hofkapelmeester Bach werd verwacht dat hij zich toelegde op wereldlijke muziek als concerten, feesten en speciale gelegenheden zoals de verjaardag van de prins. Bach kreeg de leiding over een klein (uit 17 musici bestaand) beroepsensemble van een zeer hoog muzikaal niveau. De kern ervan werd gevormd door acht kamermusici, waarvan er vijf solist waren geweest in de Pruisische hofkapel in Berlijn en Potsdam.

In de zes jaar die hij in Köthen werkte, schreef hij voornamelijk stukken voor kamerorkesten en solo-instrumenten; ‘pour le divertissement et le plaisir’ voor vorst Leopold van Köthen en zijn hof en hovelingen.