Jaren 50



 

15. Tijdschriften (een selectie)

Geschreven door Ilse Steel

(klik op de plaatjes om ze te vergroten)

Weekbladen een selectie

De Katholieke Illustratie, sinds 1867, was tot in de jaren vijftig van de twintigste eeuw het lijfblad voor het katholieke gezin. Het geïllustreerd weekblad voor Katholiek Nederland, verscheen vanaf 1910 te Haarlem bij de katholieke N.V. Drukkerij De Spaarnestad (opgericht in 1906). Het was gedurende 101 jaar (1867-1967) een veelgelezen en alleen daardoor al invloedrijk familieblad en in de hoogtijdagen van de zogeheten verzuiling (tussen 1910 en 1960) een van de grootste tijdschriften van Nederland. Nog in de jaren ’50 – ’60 bezat het blad een ruime redactionele staf en bood het kwalitatief goede journalistieke artikelen en fotoreportages, naast een aantal vaste rubrieken. In de jaren zestig fuseerde De Spaarnestad, ook uitgever van het gezinsweekblad Panorama en het damesweekblad Libelle, met de de NV De Geïllustreerde Pers te Amsterdam, die onder meer het damesweekblad Margriet en het familieweekblad Revue uitgaf. Beide uitgeverijen gingen later op in de VNU (Verenigde Nederlandse Uitgeversbedrijven). Het katholieke karakter van de Katholieke Illustratie was al op de achtergrond geraakt en in 1968 werd het blad opgeheven. Het einde van de katholieke emancipatie was een feit in het jaar waarin de verzuiling in Nederland definitief ten grave werd gedragen. De overgang van Katholieke Illustratie naar Nieuwe Revu was kenmerkend voor het ingrijpende proces van secularisering dat ons land in zijn greep had gekregen.

Tijdschriften voor de vrouw

Voor veel vrouwen is hun vrouwentijdschrift iedere week of maand weer een bron van ontspanning, raadgeving, en vooral een vriendin. Het vrouwentijdschrift is een sterk gevestigd medium. Geen ander tijdschrift wordt zoveel gelezen. De tijdschriftpers en de adverteerders nemen vrouwenbladen heel serieus en er wordt veel geld en energie gestoken in marketing en onderzoek. Vanaf het ontstaan van Margriet en Libelle bieden zij abonneegeschenken aan als theelepeltjes, suikerschepjes en nylons. Beatrijs, katholiek weekblad voor de vrouw, verscheen in 1939 en in is 1967 opgegaan in Libelle.

1955

1950

1955

Libelle breiboek

jaren 50

Libelle breiboek

jaren 50

Libelle

Libelle, tijdschrift voor de vrouw, dat praktische informatie afwisselt met ontspanningsliteratuur. Libelle verscheen voor het eerst op 13 april 1934 tot 15 september 1944. Het blad was meteen een succes. De Nederlandse vrouw las graag over het huishouden, gezin en opvoeding, mode, koken, over de seizoenen en de feestdagen. Brievenrubrieken, reportages, verhalen, feuilletons, puzzels en advertenties vulden de overige pagina’s. Ook artikelen over vorstenhuizen werden populair. Het blad Libelle had geen expliciete religieuze of maatschappelijke signatuur.

Met een oplage van meer dan honderdduizend exemplaren bereikte het blad een groot vrouwelijk lezerspubliek. Dat bracht de adverteerders naar Libelle: de meeste van die vrouwen beheerden immers een huishoudportemonnee. Door papierschaarste en op last van de Duitse bezetter moest Libelle ophouden te verschijnen in september 1944. Tot vreugde van talloze lezeressen lag dit “vakblad voor de vrouw” weer op de deurmat vanaf 8 maart 1946.

Margriet

1955

Margriet, tijdschrift voor de (huis)vrouw, dat praktische informatie afwisselt met ontspanningsliteratuur. Voor het eerst verschenen op 30 september 1938 tot 23 april 1943. Vanwege de Tweede Wereldoorlog werd in april 1943 de uitgave van Margriet onderbroken. Vanaf november 1945 kwam dit damesblad terug, al duurde het tot 1949 voor het weer elke week verscheen. In 1948 werd het blad Moeder en kind onderdeel van Margriet.

1957

Rosita

Rosita was een weekblad voor vrouwen, dat verscheen tussen 1958 en 1967. Met een abonnement betaalde je 45 cent per nummer, in de losse verkoop kostte het 55 cent. Het blad bevatte rubrieken zoals ‘Mode’, ‘Praktische rubrieken’, ‘Verhalen en artikelen’ en ‘Verder nog…’. Deze laatste rubriek bevatte een grote hoeveelheid varia: kleine columns, medische adviezen, ‘Vera geeft raad’, puzzels, gymoefeningen en adviezen op het gebied van omgangsvormen.

Romance

Op 4 oktober 1958 verscheen het eerste nummer van Romance, een blad voor mensen met een ‘hart, dat hunkert naar wat ontspanning en romantiek in deze tijd van atoom en techniek.’ Dat het voor deze doelgroep bestemd was kon niet missen: de omslag vertoonde de eerste jaren steevast een romantisch paartje. Romance maakte zijn belofte om wekelijks voor ontspanning te zorgen waar. Zo waren er liefdesverhalen in de vorm van fotoromans, tekeningen en cartoons.

Ook reportages over de wereld van de filmsterren,  zangers en zangeressen van toen. De wekelijkse rubrieken ‘Vraag het mij vertrouwelijk’, ‘Wees mooi als een filmster’ en ‘Wat doe jij morgen aan ?’ konden rekenen op enthousiaste lezeressen. Vanaf 1963 liet de uitgever, De Geïllustreerde Pers, het blad doelbewust evolueren naar een maandelijks kwaliteitsblad. Daardoor kon in november 1965 Romance naadloos overgaan in het eerste nummer van Avenue.

Tijdschriften voor het gezin

De Spiegel

1952

De Spiegel bestond van 1936 to 1969. Het was een Christelijk Nationaal Weekblad dat de opvattingen van de achterban weerspiegelde en de leiders van de protestantse zuil aan het woord liet. Zo versloeg De Spiegel in 1951 het begin van de televisie-uitzendingen. De voorzitter van de NCRV probeerde het wantrouwen weg te nemen: “Wij starten met televisie – die wij ook zien als een gave Gods – met het oog op de belangrijke religieuze en culturele winst die wij er van verwachten.”

Ondanks de wat achterhaalde onderwerpen (‘zo vissen negers’), is het blad vanwege de uitstekende zwart-witfotografie nog altijd de moeite waard.

De Spiegel verscheen op A3-formaat met op de omslag een full coverfoto: Winston Churchill die zijn hond aait, een pastoor met zijn ezeltje in Kreta, een driejarige Prins Charles en twee geiten die tegen elkaar zeggen: “Had jij gedacht, vrouw, dat we samen nog eens op de voorplaat van de Spiegel zouden staan ?”

Panorama

1955

Voor het eerst werd een tijdschrift gemaakt volgens een ‘nieuw procédé van illustratietechniek, de koperdiepdruk’. Toen het in 1913 voor het eerst verscheen, waren het vooral de foto-illustraties geweest die lezers trokken. De fotoreportages over de strijd aan het front (de Eerste Wereldoorlog) maakte het zelfs mogelijk dat het blad, tijdelijk, twee maal per week uitkwam. Panorama ontwikkelde zich met een mix van artikelen voor alle gezinsleden, cartoons, tips en strips tot ‘een vriend des huizes’.

De uitgever sprak de hoop uit dat Panorama zou worden tot een ‘geregelde en gaarne geziene gast’ in de Nederlandse huiskamers.

1957

Welnu, dat is gelukt, want Panorama bestaat nog steeds. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verscheen de Panorama tot om de veertien dagen. Op welke onderwerpen het blad zich tegenwoordig richt, en met welke middelen, zal de uitgever zich in zijn stoutste dromen niet hebben kunnen voorstellen.

Revue

1955

Revue, was een venster op de wereld in een tijd dat men zich nog zorgen maakte over de medische gevolgen van televisiekijken. Het blad kende een sterke internationale oriëntatie, met in het afgebeelde nummer bijvoorbeeld verhalen van Engelse auteurs in vertaling, reisverhalen uit Afrika, en de tachtigste verjaardag van Albert Schweitzer. Revue was een familieblad, met aparte pagina’s voor de ‘Revue der vrouw’ en de ‘jeugdrevue’.

In 1968 ging Revue samen met de (inmiddels niet meer katholieke Illustratie) op in Nieuwe Revu.

Tijdschriften voor mannen

Elsevier

Het eerste nummer van Elsevier verscheen op 27 oktober 1945 en vier jaar later had het blad al een oplage van 120.000 exemplaren. Een blad dat niet zo gezapig en kleurloos was als de bestaande tijdschriften. De redacteuren genoten bijna allemaal aanzien in literaire en journalistieke kring. Zoals de bekende schrijvers Godfried Bomans, Anton van Duinkerken, J.W.F Werumeus Buning en Piet Bakker. Het blad maakte indruk door zijn allure, zijn fraaie papier en zijn grote variëteit aan reportages, verhalen en illustraties.

De autokampioen

1957

De Autokampioen, het lijfblad voor de automobilist. Al in 1949 komt het blad met verkeerstechnische tips, autotests, toeristische informatie, juridische zaken, wegenwacht nieuws, autosport, en de ‘Autogids 1949′ met vele inmiddels uitgestorven automerken. Nog steeds actuele thema’s als ‘de veel te hoge motorrijtuigenbelasting en de benzineprijs’, het tekort aan wegen en veiliger auto’s passeren de revue.

De Autokampioen staat bekend als het langst lopende automagazine van Nederland. In 2006 vierden ze hun 75-jarig jubileum.

De Lach

1951

De Lach verscheen van 1924 tot 1972. In eerste instantie wilde de uitgever ontspannende, pretentieloze lectuur bieden aan treinreizigers. Moppen, korte verhalen en sensationele foto’s. Verder damesrubrieken en natuurlijk dé klantenbinders bij uitstek:  prijsvragen. Naarmate bloot en erotiek in brede kringen acceptabeler werd ruimde het blad hiervoor meer plaats in. De ‘badnummers’ (foto’s van meisjes in badpak) waren zeer populair. In de bezettingstijd kon het blad op de oude voet doorgaan (tot 1942). In 1946 pakte het blad de draad weer op.

De ontwikkeling tot erotisch ‘mannenblad’, vóór de oorlog al begonnen, zet zich onder invloed van de concurrentie van de opkomende ‘blootbladen’ versneld voort. In 1968 wordt de naam gewijzigd in Lach 69, desondanks daalt de oplage, totdat in 1972 besloten wordt de verschijning stop te zetten.

Het Beste

1958

Reader’s Digest werd aan het eind van de Eerste Wereldoorlog bedacht door de Amerikaan DeWitt Wallace; de eerste aflevering verscheen in 1922. Het blad bevat voornamelijk ingekorte grappen, citaten en dergelijke; het verkondigt een doorgaans zeer conservatief standpunt met een grote nadruk op moraal en burgerzin.

Deze boekjes waren populair en in vele huishoudens te vinden en in wachtkamers van tandartsen en ziekenhuizen.

De Leesmap of Leesportefeuille

De leesportefeuille is een typisch Nederlands fenomeen dat eind jaren vijftig begin jaren zestig van de vorige eeuw in de markt werd gezet. Vanaf midden jaren vijftig was er in veel huishoudens de leesmap te vinden. Het was elke week weer feest als de man van de leesmap aan de deur kwam, om de oude map voor de nieuwe om te ruilen. Afrekenen aan de deur.

De inhoud van de Leesmap: bv. Libelle of Margriet, Donald Duck en Panorama, damesromannetjes, de Piccollo en De Lach (die ook vaak uit de leesmap werd verwijderd door vader) en ………Lord Lister. Als een jong paartje ging trouwen kreeg het vaak De Leesmap als huwelijkscadeau.

Elke week een tijdschrift in huis was in de jaren vijftig nog een luxe waar het hele gezin naar uitkeek. Als het salaris het toeliet viel er zelfs een weekblad voor vader én moeder in de bus ! En de kinderen waren blij met de Donald Duck, de Robbedoes of Kuifje. Wat een verschil met nu, we worden overvoerd met weekbladen die elkaar beconcurreren in: mooier, beter en spectaculairder. En lezen we ze helemaal uit ? Deze tijd bestaat volgens mij uit veel bladeren ! De generatie die opgroeide in de jaren vijftig las alles van a tot z en genoot met volle teugen.

Bronnen:

Koninklijke Bibliotheek

Het Geïllustreerd Tijdschrift in Nederland

Vrouwentijdschriften.nl

Dossier Libelle

Wikipedia

Eigen boekenkast

Terug naar het overzicht van de Jaren 50

We gebruiken cookies om er zeker van te zijn dat u onze website zo goed mogelijk beleeft. Als u deze website blijft gebruiken gaan we ervan uit dat u dat goed vindt. Meer informatie

Wij gebruiken cookies om ervoor te zorgen dat onze website voor de bezoeker beter werkt. Daarnaast gebruiken wij o.a. cookies voor onze webstatistieken.

Sluiten