Geschreven door: Marijke Wijnhoven

Niemand wil een testament. Eigenlijk is dat niet waar. Want iedereen denkt wel eens na over zijn nalatenschap en hoe hij wil dat die overgaat op diens naasten. Maar om vervolgens actie aan die gedachte te verbinden is lastig. Het verzandt in de dagelijkse beslommeringen.

Toch is een testament een nuttig document. Er is veel mee te regelen voor als je er zelf niet meer bent.

Maar ja, het vraagt uiteindelijk wel een gang naar de notaris om de zaken op schrift te laten stellen in een notariële akte. En daar zijn ook kosten aan verbonden. Hieronder treft u een lijstje waarom het goed is om daar tóch een keer de tijd voor te nemen.

Die punten staan los van elkaar en zijn zeer globaal beschreven. Over ieder item is een apart verhaal te schrijven. Daar is deze column echter niet voor geschikt. Maar deze punten zullen u wellicht aan het denken zetten en vervolgens in beweging brengen. En dat is goed!

U bepaalt zelf wie er iets van uw nalatenschap krijgen.

Wanneer u niets doet, dan bepaald de wet wie uw erfgenamen zijn. Dat zijn in eerste instantie uw echtgenoot en kinderen. Elk voor een gelijk aandeel. Hebt u die niet? Dan gaat het naar uw ouders en hun afstammelingen. Hebben uw ouders, behalve u, geen andere afstammelingen? Dan gaat het naar uw opa en oma en hun afstammelingen.

De meeste mensen zijn het met die eerste groep (echtgenoot en kinderen) wel eens. Maar valt u in de tweede of derde groep, dan wilt u misschien wel liever dat het naar een goede vriend of naar goede doelen gaat. Let op: dit kan dus ook het geval zijn als u later overlijdt dan uw echtgenoot en geen kinderen hebt. Is het in dat geval de bedoeling dat óók het vermogen van uw echtgenoot naar úw neven en nichten gaat? En niet naar die van haar? Regelt u niets, dan gaat uw en haar wens niet in vervulling.

Ook kunt u in een testament legaten opnemen. Een legaat kan een bijzonder element uit uw nalatenschap zijn. Bijvoorbeeld een kostbare vaas, waarvan u wilt dat die naar uw nichtje gaat. Dit kunt u apart beschrijven. Wel is het goed om te weten dat een legaat altijd als éérst wordt uitgekeerd. Daarna gaat de rest naar de erfgenamen. Als uw nalatenschap € 100.000 waard is, en u legateert een geldbedrag van € 100.000 aan uw buurman, dan krijgen uw erfgenamen dus niets meer.

U bepaalt zelf hoeveel uw erfgenamen krijgen.

U kunt elke erfgenaam een apart percentage uit uw nalatenschap toebedelen. Als het totaal maar optelt tot 100%. Wat veel voorkomt is dat in een testament staat dat de nalatenschap op basis van de wet wordt verdeeld, maar niet met gelijke delen. Daarop wordt in het testament dan afgeweken. Bijvoorbeeld door de echtgenoot 1% te geven en de kinderen de rest. Bij 3 kinderen, elk 33%.

Dit wordt gedaan omdat in de wet is geregeld dat bij het eerste overlijden, de gehele nalatenschap naar de langstlevende gaat. De kinderen krijgen nog niets. Die moeten wachten tot ook de langstlevende is overleden. In de verdeling tussen ouders en kinderen is het bij het eerste overlijden dus niet erg dat de echtgenoot maar 1% krijgt, want die krijgt toch alles. In deze situatie is het opnemen van een percentages dan ook vaak een middel om op termijn erfbelasting te besparen.

Maar als u geen echtgenoot of kinderen hebt kunt u ook percentages overwegen. Bijvoorbeeld uw zus 40%, uw broer 10%, een goede vriend 30% en een goed doel 20%.

U bepaald zelf wat uw erfgenamen verkrijgen
Regelt u niets, dan krijgen uw erfgenamen het volle eigendom van uw nalatenschap. Zij treden in feite in uw voetsporen. Maar u kunt ook regelen dat u de nalatenschap in twee termijnen over laat gaan naar een uiteindelijk beoogde erfgenaam. U geeft dan bijvoorbeeld uw echtgenoot het vruchtgebruik van uw nalatenschap en uw kinderen het zogenaamde “blooteigendom”. Na het overlijden van uw echtgenoot gaat het dan alsnog in vol eigendom naar uw kinderen. Ook dit is vaak een middel om op termijn belasting te besparen. Maar hebt u geen echtgenoot of kinderen dan kan vruchtgebruik en blooteigendom ook een manier zijn om meerdere personen van uw nalatenschap te laten genieten.

U kunt bepalingen opnemen die zorgen dat er uiteindelijk minder erfbelasting verschuldigd is

Behalve de eerder beschreven maatregelen kunt u in een testament een rente afspreken. Ook als u de wettelijke regeling wel prima vindt en dus helemaal geen testament nodig hebt, is de rente alleen al een reden om wél een testament op te stellen. Waarom is dat?

Uw echtgenoot krijgt de hele nalatenschap, uw kinderen moeten wachten. Zij krijgen een vordering op uw echtgenoot.

Doet u niets, dan is in de huidige economische omstandigheden over deze schuld, van u aan hen, geen rente verschuldigd. Dat betekent dat de schuld even groot blijft. Als u vervolgens als tweede komt te overlijden dient deze schuld eerst te worden uitgekeerd, voordat de rest van de nalatenschap wordt verdeeld. Dan is het prettig als deze schuld groter is geworden en daardoor uw nalatenschap kleiner. De rente hoeft u namelijk niet te betalen, die wordt bijgeschreven bij de vordering van uw kinderen op u, de langstlevende ouder. En daarom wordt de schuld van u aan hen steeds groter. Een bijkomend effect is dat hierdoor minder erfbelasting verschuldigd is.

U kunt bepalen wie de afwikkeling van uw nalatenschap op zich neemt
Regelt u niets, dan moeten uw erfgenamen samen de nalatenschap afwikkelen. Dat gaat lang niet altijd goed. Veel nalatenschappen eindigen in ruzie en getroebleerde relaties. Soms onherstelbaar. U kunt in een testament daarom een executeur aanwijzen die de nalatenschap afwikkelt. Dat kan een naaste zijn, maar u kunt ook een professioneel executeur benoemen.

Wel goed om te weten dat de executeur het voor het zeggen heeft. Meestal gaat dat in goed overleg met de erfgenamen. Maar bij onenigheid is hij degene die de beslissing neemt. De anderen hebben zich te schikken. Het is daarom belangrijk dat hij weet hoe u wilt dat zaken geregeld moeten worden. Dit kan door middel van nalatenschapsregistratie. Daarover in een volgende column meer.

U kunt regelen wie er voor uw kinderen zorgt als u er niet meer bent
Als u nog kinderen onder de 18 jaar hebt, kunt u vastleggen wie u wilt dat de voogd van uw kinderen wordt als u er niet meer bent.

Kortom er zijn redenen genoeg om een testament op te maken. Dit is slechts een greep van de vele redenen. Voor veel mensen is het ingewikkelde materie en dat “verlamd” hen om actie te ondernemen. Om u beter voor te bereiden op wat u nu precies wilt regelen kunt u mijn boek “Het ABC van erven en nalaten” lezen. Daarin staat ons Nederlands erfrecht en de belastingheffing zo eenvoudig mogelijk uitgelegd. Ook daarna zal het nog geen makkelijke materie zijn, maar u komt wel beter beslagen ten ijs.

Marijke Wijnhoven geeft nalatenschapsbegeleiding en financieel advies.