Han Hollander (5 oktober 1886 – 9 juli 1943)


Hartog Hollander (roepnaam Han) werd op 5 oktober 1886 geboren in Deventer. Op zijn geboortehuis in de Walstraat in Deventer is een plaquette aangebracht waarop staat dat hij daar geboren is. Het gezin was joods en had acht kinderen. Zijn vader was uitdrager van beroep. Niettemin ging Han naar de HBS in Deventer. In 1902 richtte hij samen met anderen de amateur voetbalclub Go Ahead op. De naam werd door Hollander bedacht. Vanaf dat moment speelde hij voor deze club.

Na zijn HBS-opleiding trad hij op 26 september 1904 in dienst van de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij (nu de NS). Daar vervulde hij verschillende administratieve functies.

Op 24 juli 1912 (hij was toen 25 jaar oud) trad hij in het huwelijk met Leentje Smeer. Uit het huwelijk werd een dochter geboren.

Voor de spoorwegen vestigde hij zich in Amsterdam. In 1921 nam hij ontslag en ging werken bij De Telegraaf als plaatsvervangend chef van de sportredactie. Deze functie vervulde hij tot aan de Tweede Wereldoorlog.

Radiocarrière

Zijn radiocarrière begon op zondagmiddag 11 maart 1928. De minister had aan de AVRO toestemming gegeven om de voetbalwedstrijd Nederland-België (of Holland-België zoals het toen nog heette), rechtstreeks uit te zenden vanuit het Olympisch stadion. Willem Vogt was toen directeur van de AVRO en hij kende Hollander nog van uit zijn militaire diensttijd. Bovendien wist hij dat Hollander enthousiaste voetbalverslagen in De Telegraaf schreef. Daarom vroeg Vogt aan Hollander of hij het verslag voor de radio wilde doen. En Hollander stemde ermee in. Op het dak van het Olympisch Stadion werd een reportagehokje gebouwd. Door de geweldige manier van verslaggeving door Hollander werd de uitzending een enorm succes. Een plaquette in het Olympisch Stadion, met onder het hoofd van Hollander de tekst “Ter herinnering aan Han Hollander. De eerste radioreporter, die een verslag gaf van een interland-voetbalwedstrijd in het Amsterdamse Stadion (Nederland-België 11 maart 1928)”, herinnert nog steeds aan deze gebeurtenis.

Overigens schreef Ir. Ad van Emmenes in zijn boek “Gouden voetbaljaren. Een halve eeuw sportjournalistiek” uit 1975 dat dit niet helemaal waar is. Op 12 juni 1927 werd in Kopenhagen Denemarken-Nederland gespeeld. Op de radio verklaarde een onbekende mannenstem opeens dat hij een telegram van de hoofdconsul van de NVB (Nederlandse Voetbal Bond) had ontvangen en dat de heer Herberts van deze organisatie om de vijf minuten voor de microfoon zou spreken. “Hilversum zal voor doorzending zorgdragen en dan, zo nodig, de Hawaianmuziek stopzetten”, aldus de stem. De luisteraars konden van deze flitsen maar weinig verstaan. Het was ook nog maar een experimentele uitzending. De stem was echter niet van de heer Herberts maar van de latere AVRO directeur Vogts, de man die Hollander vroeg voor de eerste echte uitzending.

Hollander was een enthousiast, maar ook kundig verslaggever. Hij wist de sfeer van de wedstrijd en van de mensen op de tribune als het ware in de huiskamer te brengen. Daardoor was hij zelfs populair bij niet sportliefhebbers. Hij gebruikte beeldend taalgebruik, in de trant van: “Daar komen de heren op het veld” .. “Voorzet van links, kopbal van Bakhuys, aaaai, over de lat.” “Ja dames en heren, uit een mooie pass van Van Heel, scoorde Andriessen op eminente manier.”

Vanaf 1930 had Hollander ook nog een wekelijks sportpraatje voor de AVRO radio.

Naast voetbal, ging Han Hollander ook andere sportevenementen voor de radio verslaan. Vanaf 1 augustus 1936 vonden de beruchte Olympische Zomerspelen van Berlijn plaats, waarbij Hitler en de nazi’s een prominente rol speelden. Het Nederlands Olympisch Comité stuurde zo’n 150 sportmensen naar deze nazi-Olympiade. Er werd verslag van gedaan door kranten en filmjournaals. En (de jood) Han Hollander deed er rechtstreeks verslag van voor de AVRO radio. Vanwege zijn positieve bijdrage aan deze Olympische Spelen kreeg hij later een door Hitler ondertekend certificaat toegestuurd.

Op 22 mei 1938 werd Hollander nog gehuldigd ter ere van de vijftigste uitzending van een voetbalinterland.

In 1940 brak de Tweede Wereldoorlog uit. Op 15 mei, de dag na de capitulatie, mocht de AVRO van de Duitse bezetter al weer uitzenden. De uitzending werd zelfs afgesloten met het Wilhelmus. Vanaf 20 mei 1940 mochten de omroepen weer hun reguliere uitzendingen hervatten, zij het onder strikte regels. Op 21 mei en kort daarna ontsloeg Willem Vogt, de directeur van de AVRO, veel joodse medewerkers. Daaronder was Han Hollander. Vogt nam dit besluit in overleg met het bestuur van de AVRO en de programmaleider. De reden zou zijn dat de programma’s steeds verder ingekort moesten worden omdat de zenders steeds vroeger gesloten werden, er meer nieuws moest worden uitgezonden en er steeds meer zendtijd door de Duitsers gevorderd werd. De door Hollander gepresenteerde sportrubriek kwam in zijn geheel te vervallen omdat er geen sportevenementen meer waren.

Voor de laatste maal hield Han Hollander zijn sportpraatje op 16 mei 1940. Hollander zag er de noodzaak niet van in om onder te duiken. Hij vertrouwde erop dat het certificaat dat, na de Olympische Spelen in Berlijn, door Hitler ondertekend was, hem voldoende zou beschermen. In 1942 werd hij echter met vrouw en kind weggevoerd naar het Judendurchgangslager Westerbork. Door zijn enorme populariteit werd hij door de bewakers wel op een bijzondere manier behandeld. Hij verbleef niet echt in het kamp, maar in de barakken van de bewakers die buiten het kamp stonden. Het verhaal gaat dat zijn vrouw een onvoorzichtige opmerking maakte, waarna de familie op transport gesteld werd naar Sobibor in Polen. Daar zijn ze allen omgekomen. Op 9 juli 1943 stierf Han Hollander, op 56-jarige leeftijd, in Sobibor door ondervoeding en uitputting.

Met Han Hollander begon eigenlijk de echte sportverslaggeving via de ether. Anderen volgden hem na, zoals Dick van Rijn, Jan Cottaar, Leo Pagano, Bob Spaak, Barend Barendse, Henk Terlingen, Koos Postema, Theo Koomen, Mart Smeets… Allen waren of zijn ze in staat om de spanning van wedstrijden over te brengen op het publiek.

Op het hoogtepunt van zijn roem nam Han Hollander ook nog een aantal grammofoonplaten op. Hieronder volgen twee van die liedjes, waarvan de tekst niet helemaal volledig is. Maar het geeft in elk geval een prima indruk.

Han Hollander met Willem Vogt op het dak van het Olympisch Stadion

Het zwemlied (tekst Pieter Goemans)

Een stipje op de wereldkaart is onze kleine natie

Toch worden we op sportgebied door ieder land geacht

Door luchtvaart en door voetbalsport, maar ook door de prestatie

Van ’t zo roemruchtig zwemmend deel, van ’t sterke zwakgeslacht

Wat maakten in de laatste tijd de Nederlandse vrouwen

De Nederlandse sportnaam weer bij iedereen bekend

Wat wisten ze, al zwemmend, onze driekleur hoog te houwen

Wat zijn ze meesteressen van ’t vochtig element

 

Refrein:

Zwemmen is ons leven, zwemmen onze lust 

Nooit wordt door ’t water wedstrijdvuur geblust 

Laat ons zwemmend streven, man zowel als vrouw 

Nieuwe glans te geven, Neerlands rood-wit-blauw 

 

’t Was eens (??) Marie Baron en thans weer Will den Ouden

Ze is toch met Rie Mastenbroek de ster van deze sport

En duiken ze in ’t water, kan geen sterveling ze houden

Thans stellen ze om beurten weer een splinternieuw record

Het hele volk heeft diep respect voor hare sterke armen

De zwemkampioene zelf is door die opspraak niet gegriefd

We roemen, naast haar krachten, evenzeer haar charme

Wanneer ze, als een zeemeermin, de koele golven klieft

 

Refrein

 

Ons landje is een waterland, het lokt de mens tot zwemmen

We voelen ons in badkostuum haast allemaal gelijk

In ’t heerlijk frisse water kan geen crisis ons beklemmen

We zetten voor een poosje alle zorgen aan de dijk

Het zwemmen zit ons in ’t bloed, we duiken duizend malen

We duiken in ’t zwembassin, in ’t meer of in de zee

Wat is er beter denkbaar zo je hart eens op te halen

En daarom zingt, wie zwemmen kan, dit zwemrefreintje mee

 

Refrein

 

 

Wij zijn niet bang (tekst Pieter Goemans) 

 

Ze kruipen met z’n allen bijna in de radio

Zo’n zondagmiddag, voor een interland

’t Is plotseling gedaan met crisis, politiek en zo

De voetbaltoon beheerst nu ’t verstand

Men ziet verlangend naar ’t moment dat de verbinding komt

Daar, plots’ling, hoort men een bekend geluid

En als de laatste klanken van ons volkslied zijn verstomd

Dan rolt ’t schel de luidspreker al uit

 

Dus (??) nu om ’t (??)

Fluks naar ’t doel gesneld

Ze trappen zich wat los

Nou winnen wij de toss

En Wim brult al: “Hoera”

“Je kop dicht”, moppert pa

De scheidsrechter, die fluit

Daar gaat ‘ie dan, vooruit

We hebben wind in rug

Dat scoort nog eens zo vlug

En Wimpie, die trapt mee

De divan ligt in twee

Maar pa die merkt ’t op

’t Kost Wim een vrije schop

Die op ’t aller laatst

Zeer zuiver wordt geplaatst

En eventjes daarna

Schopt ma de scheen van pa

Van louter vreugd’ en jool

Want Holland maakt een goal

En de familie, rond de radio, geniet

Met stemverheffing plegen zij dit voetballied

 

Refrein:

Wij zijn niet bang 

Om achter een voetbal aan te sjouwen 

Wij zijn niet bang 

Op onze jongens kan je bouwen 

Ons kranig Hollands elftal is niet te verslaan 

Zolang er zulke keien voor de doelmond staan 

 

Van Nelle is er als de weerlicht met de bal vandoor

Vooruit nou Welp, neem ’t leder op je voet

Een prachtig staaltje samenspel van spil en middenvoor

Het voetbalspelen zit hen in ’t bloed

En keihard schopt Van Bakhuys, ai…, precies tegen de lat

En Wimpie schreeuwt of je nog peultjes lust

Ik wed met jullie, zegt ie hevig opgewonden, dat

De stand voor ons 3-0 wordt, voor de rust

 

Maar pa zegt: “Let nou op

Daar komt een vrije schop

Voor ’t Nederlandse doel”

Hij siddert op z’n stoel

Ma zegt: “Doe niet zo gek

We hebben een reuze back”

“Wat jou betreft”, zegt pa

“Zeg ik volmondig ‘ja’ ”

Hands wordt geconstateerd

Maar Wimpie protesteert

Pa commandeert: “Nou stop

Of ik leg m’n hands d’r op”

“Da’s vals”, zegt Wimpie snel

“Want ik blijf buitenspel”

Wat wordt er nou gedaan

Die sluwe Benny Kaan

Beraamt een overval

Hoera, hij krijgt de bal

Jaagt langs de vleugel voort

Alweer een punt gescoord

En de familie, rond de radio, geniet

Met stemverheffing plegen zij dit voetballied

Refrein

90
Gerard Reve (14 december...
18
Hans de Beer (1957)

We gebruiken cookies om er zeker van te zijn dat u onze website zo goed mogelijk beleeft. Als u deze website blijft gebruiken gaan we ervan uit dat u dat goed vindt. Meer informatie

Wij gebruiken cookies om ervoor te zorgen dat onze website voor de bezoeker beter werkt. Daarnaast gebruiken wij o.a. cookies voor onze webstatistieken.

Sluiten