Griezelfeest

De oorsprong van het feest Halloween

Op 31 oktober wordt op vele plaatsen in wereld Halloween gevierd. Die naam is afgeleid van Hallow-e’en, ofwel All Hallows Eve (Allerheiligenavond), de avond voor het katholieke feest met de naam Allerheiligen, dat wordt gevierd op 1 november. Het Halloween zoals we dat nu kennen is een samensmelting van herfstfeesten uit drie oude tradities: de Keltische, de Romeinse en de katholieke cultuur.

Halloween begon waarschijnlijk in county Meath, de vroegste basis van spirituele (druïden) en politieke macht in Ierland. Vanaf de Hill of Tara regeerden hoge Koningen. Dat was een centraal punt in het landschap van county Meath, dat nog steeds vol ligt met mysterieuze menhirs en andere voorchristelijke overblijfselen. Newgrange is een enorm groot voorchristelijk grafmonument van wel 5000 jaar oud.

De Kelten vierden hun Nieuwjaar, dat Samhain werd genoemd, op 1 november. Dit feest markeerde het einde van het seizoen van de zon en het begin van het donkere en koudeseizoen. De Keltische Nieuwjaarsavond begon op het moment dat het nieuwe jaar begon met de donkere tijden van het jaar. Samhain was de laatste oogstperiode van het jaar en alle gewassen moesten geoogst worden.

Tijdens dit oogstfeest werd meestal een stropop verbrandt samen met natuurlijke offergaven. Dit deden zij om de natuurgoden gedienstig te zijn en de vruchtbaarheid door te geven.

De Kelten geloofden dat de geesten van de overleden voorouders in de nacht van 31 oktober en 1 november zouden ronddwalen, omdat in de nacht van Samhain de grens tussen de wereld van de levenden en de doden zou zijn opgeheven en de deur naar de andere wereld open stond. Maar ook nare geesten, die alleen slecht in de zin hadden, zouden vrij komen. En daarvoor was men zeer bevreesd. Om die af te wenden, werden de vuren in de huizen gedoofd en bezweringsformules gepreveld. Met dwaaltochten probeerde men de Boze geesten buiten het dorp te houden en om niet herkend te worden ging men verkleed en schuil achter maskers.

Samhain was ook de tijd van de dood. Dieren werden geslacht en het was een tijd waarin veel oudere stamgenoten aan de dood bezweken omdat de koude zijn intrede deed. Zo ontwikkelde Samhain zich langzaam tot een dodenfeest, waarbij de doden van het afgelopen jaar werden herdacht.

De Romeinen vierden in de periode rond 1 november een oogstfeest dat gewijd was aan de godin Pomona. Toen zij in de eerste eeuw na Christus het land van de Kelten veroverden en bezetten, versmolten de tradities en rituelen van de twee verschillende heidense culturen zodat er een gezamenlijk herfstfeest ontstond. Onder invloed van de Romeinen werd er heel wat zoet fruit gegeten.

Pomona was de Romeinse godin van de boomvruchten, ze woonde in een heilig bos bij Rome.

Haar geliefde Vertumnus was de god van de herfst die de boomgaarden bewaakte en een overvloed aan vruchten schonk. Het feest van Pomona werd in oude tijden gevierd in de periode waarin de bosgeesten aan de vooravond van de lange donkere winter werden verjaagd.

Paus Gregorius de vierde (ca 795-844), besliste dat op 1 november Allerheiligen wordt gevierd. Men bakte gevlochten broodjes en krakelingen die uitgedeeld werden aan de armen.
Het Katholieke feest van Allerheiligen (1 november) en ook Allerzielen (2 november) is een loutere kerstening van het heidense feest. De kerk slaagde er niet in om ervoor te zorgen dat de mensen hun wortels vergaten: op 31 oktober bleven de gelovigen de mix van het Pomona- en het Samhainfeest trouw vieren. In protestants christelijke kringen vond het feest geen ingang omdat de protestanten verering van heiligen afwijzen.

Griezelverhaal

Halloweenhapjes

Op www.lekkerinhetleven.nl staan nog meer griezelige Halloweenrecepten

Het huidige Halloween

Halloween, zoals wij dat nu kennen is overgekomen uit de Verenigde Staten. Omstreeks 1840 mislukte de aardappeloogst in Ierland en vele Ieren vluchtten massaal naar de Amerika. Daar zochten ze steun bij elkaar en onderhielden de feesten en gebruiken uit hun geboorteland. In Amerika duikt dan de bekende jack-o’-lantern op, die in de hele wereld wellicht het bekendste gezicht van Halloween is.

In de Verenigde Staten en Canada gaan kinderen ‘s avonds met Halloween langs de deuren met lampionnen om lekkernijen te vragen. Halloween wordt op steeds meer plaatsen in Nederland en België gevierd. Van oorsprong wat het gebruikelijker om op 11 november, de dag van Sint Maarten, langs de deuren te gaan. Het snoep ophalen komt van een heel oud gebruik. Vroeger geloofde men dat het ‘offeren’ van kleine stukjes fruit, koeken of ander voedsel hen zou vrijwaren van pesterijen door de (natuur)geesten of elfen. De afschrikwekkende lampionnen waren bedoeld om de Boze geesten weg te jagen.

Halloween is de dag dat er gegriezeld mag worden. Geesten uit de onderwereld komen op bezoek. Kinderen verkleden zich als spook, heks of zombie, maar ook volwassenen verkleden zich in allerlei angstaanjagende creaties om de boze geesten te weren. Voor volwassenen zijn er ook Halloween party’s.

Nederland
Sinds de jaren ´80 van de twintigste eeuw is Halloween ook in Nederland bekend. Vooral onder scholieren en volwassenen is het feest de laatste jaren sterk in opkomst. Scholen, buurthuizen, cafés, clubs, discotheken zijn de plaatsen waar Halloween-party’s worden georganiseerd. De feesten hebben nogal eens een besloten karakter. Ze kunnen onderling sterk verschillen, maar een belangrijk onderdeel is steeds het griezelig verkleed gaan (er worden wel prijzen uitgeloofd voor het beste, afschrikwekkendste kostuum).

Ierland
Ben je een echte fan van Halloween dan is een bezoek aan Ierland meer dan waard! Met duizenden jaren ervaring in het vieren van Halloween, weten de Ieren als geen ander hoe je een betoverend en mysterieus feest kunt maken van de griezeligste dag van het jaar!

Op internet wordt eveneens veel reclame gemaakt voor Halloween-attributen: via websites kan men kennis nemen van de nieuwste versiering, muziek, kostuums, snoepjes, recepten, geschenken, boeken, kaarten, afbeeldingen, video’s, films enz. Ook in andere media en bij bedrijven neemt de reclame voor en verkoop van Halloween-artikelen toe.

Geschreven door: Ilse Steel

Foto’s en bronnen:
www.fopenfeestwinkel
www.groenvandaag.nl
www.buitenlevengevoel.nl
Stenaline Line Nederland
Meertens Instituut
Volksverhalenalmanak
Encyclopedia Britannica: www.britannica.com.