De Iessel (verhaal in Gelders dialect)

De eerste keer da’k met mien vader veur op de fietste mee mog noa de Iessel um te vissen heug ik mien nog mirakels goed. Want ‘t was toch wel een ende fietsen um in Terwolde of Niej’nbèke, net veur Voorst te komm’n. Maar ’t stuksien Iessel bie de steenfabriek en de latere camping “de Scherpenhof” in Terwolde, was, en is toch wel mien favorite stek. En vanaf die eerste dag hef de Iessel mien altied ètrökk’n. Töt op de dag van heden blief ik d’r regelmatig noa trug keer’n. En noe, terwijl ik op de kop van een kribbe oaver de Iessel hen weg drome besluut ik op zuuk te goan noa de oorsprong van de Iessel. En mien gids, op disse tocht is’t prachtige boek. Achter Rijn en Iessel van J.G. Vos.

Een meidoornstruuke en een bloeiende hondsroos stoat an de wieg van de olde Iessel. Doar in’t zwak glooiende weiland van boer Hoffjan in de buurtschap Grütlohn, tussen Raesfeld en Borken in de Pruus, doar begint de reis van 75 kilometer op weg noa de grens met Nederland. Veul biezunders is’t niet, dit bitje water wat doar uut de grond kump, disse bron van de Duutse Iessel in’t weiland van boer Hoffjan. En geen mense die d’r schienbaar bie stille steet dat hier toch een rivier ontsteet die in onze geschiedschrieving toch van grote betekenis is. D’r gruut wat thym en kruuzemunt en d’r stoat wat biezen langs de kante. Nee veul biezunders is’t niet. Zelfs de gruune kikker, die dromerig veur zich uut staart tussen de moerasvegetatie, kan d’r nauwelijks zien zwemvliezen nat holl’n. Maar een kilometer varder op, bie de oerolde havezathe Wickinghof, ku’j al sprèken van een bedding.
Doar is de Iessel al een meter breed. En dat geet in noordwestelijke richting op Isselburg en Anholt an um uuteindelijk de grens met Nederland te bereiken. Die bron doar bie de wilde pruum’nboom in’t weiland van boer Hoffjan is niet de enige plaats woarvan de Iessel zien water ontvangt. Links en rechts van’t dan nog kleine streumpie lik in die streek kleine moerasachtige stuksies onland, die hun oavertollige water ok afgeeft an’t ontstoan van de Iessel. Vaak bin’t maar kleine stuksies onland, verscholen tussen berken en elzenbossies, maar ’t bint blauwgraslandjes. Hier bluuit de bleekrode adderwortel, de beenbreek en de parnassia. Juust um dat dit land zo af en toe èheuit wordt, wordt veurkomm’n dat ’t berkenbos bezit nimp van’t hele terrein.
Een koepad voert oe deur de weilanden achter de kleigroeve van de steenfabriek in Etten. Maar argens hold dit op en begint de biez’n en russen bezit te nemen van’t land. En in een wie’je boage ligt d’r ok nog een olde, dooie Rijnarm. Biena dicht ègruuid met riet en ander waterkruud en wat wilgen. Vulle luu komt hier geerne op dit oord van eenzaamheid an um te kiek’n en te luusteren noa de donkere stem van de roerdomp. Hie kump d’r maar zelden maar hoapelijk geette d’r nog is een keer bruuien. De mei’jmachines hep nog late in’t land èroateld, maar noe is’t stille in’t olde Rijndal.

2.
De Rijn mot in de loop van de geschiedenis heel wat beddingen èhad hemm’n, want d’r lik nogal wat van die dooi’je armen, als woar ik zoèven van sprak, in’t Liemerse land. Was de boav’nloop nauw en bochtig, bie Anholt reeds vloeit de olde Iessel in’t olde Rijndal en hef hier vermoedeluk een veurmalige Rijnloop as zien bedding èkooz’n. Dat de waterstromen vrogger een geweldige oppervlakte van’t land konn’n oaverstroom’n, bliek wel uut de berigg’n oaver de vloed in 1855. Op 3 Maart 1855 brak de Rijn boav’n Emmerik deur en binn’n 4 uur was ’t water in Genderingen. Van hieruut denderde ’t water richting ’t westen en kwam saam’n met ’t Iesselwater bie Steenderen. Ok langs de oostkante van Doetichem zocht ’t water zien weg. ’t stroom’n oaver de stroatweg van Genderingen noa Doetichem, volgde de Slingebèèk richting Ijzevoorde en zo op Hummelo an. Ik goa op weg noa de vlakte. Ik goa op zuuk noa de olde Iesselstroom die zien water voorstuwt op de grens van Achterhoek en Liemers. En woar een grens is doar waar’n vrogger versterkingen. Versterkingen in de vurm van kastelen en kasteeltjes. Ai’j langs de Iessel optrek krie’j een indrukwekkende rie van zukke versterkte plaatsen te zien. Essel, Ringenberg, Rodenhorst, Wisch, Slot Ulft, Horsteler, Doesburg, te vulle um op te nuum’n. En woar een kasteel ligt, is ok een meul’n, en vaak is’t een watermeul’n woar’t koor’n èmaal’n wörd. Bie Laag-Keppel lig nog een watermeul’n, de rest is verdween’n. Doesburg had trouwens ok een watermeul’n in de olde Iessel.

3.
Onderweg sprak ik met molenaar Bennink uut Ijzervoorde bie Doetichem. Diens meul’n steet ok zo’n bitje op instorten, en da’s geen mooi gezichte maar zo as Bennink verwoordt. Van’t mooie gezicht ku’j noe eenmoal neet etten. De leu vindt de mölle allemoale mooi, maar gien mense gif oe een kwartje um’t dink op te knappen. An de Lichtenvoortseweg in Varseveld steet nog de “Engel” maar ok mirakels afètakeld. En zo bie molenaar Bennink zittend in’t achterende an de koffie met een beste pille stoete kump ’t gesprek op’t vissen, vissen in de olde Iessel. Uut verhaal’n van zien va en opa was’t vrogger een lust um een dag deur te breng’n an de Iessel. Snoekboars, blankvoorn, zeelt, broasem, zelfs rivierkreeft werd d’r met regelmoat èvang’n. Rond 1900 werdt d’r zelfs zoveul kreeft èvang’n dai’j ze regelmatig op de markt in Zutphen konn’n koop’n. Ok in de binn’nwateren werdt kreeft èvang’n. In Bredevoort woon’n vrogger een visser die in de Aaltense Slinge op kreeft vissen en disse in Winterswiek verkocht. ’t Verhaal geet dat zelfs in de viever van kasteel Ulenpas bie Hoog-Keppel kreeft veurkwam. Maar al dat moois is verlee’jen tied èwörden, de Achterhoek en de Liemers bint veranderd net zo as wuule, de “mens”. Landschapp’n, kastelen, mölens, planten en dieren alles verdwient, alleen de mens blif, en dat steeds in grotere getall’n. Volgens mien blief alleen maar verliezers oaver. Ik mot weer varder en pakke de olde weg.

4.
‘t is d’r eenzaam, zo eenzaam dat d’r dagen veurbie goat dat alleen de wind en règen ’t zand beroerd en hun grillige spoor’n achterloat. Een ende veurmien ploegt een boer’nkarre deur ’t rulle zand op weg noa een schroale akker of een grindgraverietje en verdwient dan tussen wat dennenbomen en struukgewas langs de weg. Ja, eenmoal waar’n d’r glorierieke daag’n in’t bestoan van disse olde wègen, die her-en derwaarts de Achterhoek deurkruust. Bekend bint de koopluu in hun blauwe kielen, de z.g. Hessen. Die ok hun naam gaav’n an disse wègen. Meestal vervoer’n zie in hun witgehuifde, deur hengsten ètrökk’n, zwoare karr’n potten en kruuk’n op weg noar ’t westen. Ok trokk’n d’r ezelkaravaan’n langs, die s’nachts bie een posthuus of boer’nharbarg stille hiel’n. Ezels zwoar beladen met twee grote körven, gevuld met allerlei glaswark. Ik wille uule een verhaal dat mien verteld werd deur een olde boer, en die had ’t weer van zien olde opa, en die ik antrof an de kante van de weg niet ontholl’n. Elke harbarg had knechten in dienst die allerhande spandiensten verleende an disse handelsluu. Zo kon’t gebeur’n dat as een koopman sóavunds nog wol deurreizen dan gin”k d’r een knecht mee met een hond um alles veilig langs de gevoarluke punt’n te breng’n. Speciaal de Vennebulten, de Remmelinkstegge, en de Hallerdieks Beddestea stonn’n in een kwoi’je reuk.

5.
Zo is d’r een verhaal van ’t Aaltense boertje dat s’margensvrog noa de Hengelose peerdemarkt geet um een peerd te koop’n. ’t Geld droege achter zien rood-baaienhemp in een linn’nzak. In de Remmelinksteggen treftte een kèrl die met een piepe in de snuutte ’t boertje um een vuurtje vrug. Hei ok een betjen vuur veur miej, vreug de man. Maar ’t boertje die een valstrik vermoedde en van mening was dat ’t hier um zien marktgeld te doen was, antwoorde, datte gien vuurslag bie zich had. Maar de kèrl nam doar gien genoegen met en eiste vuur, anders za’k oe ens duftig rammelen. Maar inplaats dat de boer een vuurslag pakk’n kwam d’r een revolver uut zien tuk. Ai’j dan met alle geweld vuur wilt hemm’n dan za’k oe vuur geven. Holt doar de dupp’n dan maar is veur. Olde landwègen bint verbonden met geschiedenis. En in disse geschiedenis speult verhaal’n van moord en doodslag een veurname rol. Eigens gien wonder want de plattelandsbevolking hef altied te lie’jen èhad van luu die met minder goeie bedoelingen ’t platteland optrökk’n. Noa Zelhem voert de Hessenweg oaver de Zelhemse Es en de Wittebrink noa de harbarg het wapen van Heeckeren. Ok disse pleisterplaats is een olde hessenharbarg. Bie Hoog-Keppel ontmoet de olde weg ’t Rijndal en volgt de loop van de olde Iessel noa Doesburg, woar de Gelderse Iessel bereikt wordt. Da’s tevens ’t end van de Achterhoekse Hessenweg.

6.
’t Mot wel umtrent 200.000 joar èlee’jen wèzen dat de Berghse heuvels èvurmt werden. De oaverlèvering hef ’t oaver de machtige waterstroom’n van Rijn en Maas, die biena oaver ons hele land grote hoeveulheden grint en zand afzett’n. Dat dit gebeurde onder hoge druk is aftelie’jen an de scheef geduwde zand en grintlagen die te veurschien komp in de zandgraverie’jen in ‘t Berghse land. Zo is vast èstelt dat de Hettenheuvel in die tied meer dan 40 meter omheug is èduwd. Of de grote zandgroeve op de weg van Zeddam noa Kilder. Maar da’s allemoal voer veur geschiedschrievers en geoloog’n, doar kan’k mien niet in verdiep’n. Dan zou’k wel een kop as ’t ende van een rioolbuize motten hemm’n, um op tied achterhaalde wetenschap te kunn’n looz’n. Mien kop is zo al rood genog van inspanning um tegen die bulten op te trapp’n. Veur mein is’t al muuiluk genog ’t volksgeleuf zo as dat vrogger bestond een plekke te geev’n in mien gedachtengang. Ik valle weer met de snuute in de bötter a’k op weg noa Zeddam midden op de hei een lekke band kriege maar net veur de deure van Jannegi Möhè, heur plaggenhutte. Dat mense is gastvrie genog, maar ie kunt mark’n dat zie niet zo veul anloop krig. D’r goat ok rare proatjes rond oaver Jannegi en heur zwarte katte, enge proatjes. En bei’jen, ja ik kan’t mis hemm’n, schat ik toch wel op dik oaver de honderd joar. Hier krieg ik dan ok een verhaal te heur’n oaver een marskramer die op een dag bie heur veur de deure steet.

7.
Ooit was d’r een marskramer die de hele dag de derp’n afliep um goar’n en band en ellewaren te verkoop’n. De verdiensten waar’n gering en hie verdienn’n met zien handel nauweluks genog um te zurgen dat zien vrouw en kinderen niet van de honger umkwaam’n. Op een heite zomerdag was de marskramer varder van huus èwes dan gewoonluk um te probeer’n in de afgelègen streken klanten te vinn’n veur zien nering. Muui en hongerug stapp’n hie sóavonds deur’t mulle zand van de barre heide op weg noa huus. ’t zal wel an de drukkende warmte èlègen hemm’n en an zien prakkezoatsies um an geld te komm’n, in elk geval opens bemerkte datte mirakels afèdwaald is. Hie hef gien flauw idee welke kant hie op mot, van aremoei en op goed geluk stapte maar weer wieter. De zunne begon reeds weg te zinken, toenne op een old karrespoor stiet en hoewel ’t in een heel andere richting liep isse dit spoor toch maar goan volgen. Maar dan zutte boaven wat struuk’n uut een strooien dak, hoastig verlutte ’t karrespoor, dat varder de hei in voer’n, en geet op weg noa de heidehut. De marskramer lichtte de klink van de deur en stapp’n noa binn’n. Volluk, maar gien antwoord. Van de heerdplaat kwam langzaam een zwarte kater umheug en liep met stieve poot’n deur ’t vertrek noa een klein deurtje in de achterwand, dat op kier stond. Volluk riep de marskramer nogmaals, noe in de richting van de deur, maar zonder resultaat. Hie was juust van plan ok maar is achter dat deurtje te kiek’n, as dat plotseling open geet en Jannegi de kamer binn’n kump.

8.
Wat moi’j hier vreug ze argwanend, ‘k hep niks neudig. De marskramer strak ankiekend. Ik kwam ok niet um wat te verkoop’n, hoe graag ik dat ok zou will’n, want ik binne zo arm as een luus, maar ik binne verdwaald en hep mirakelse dös, kan ik hier wat te drink’n krieg’n. Jannegin bekik hum is stilzwiegend, en terwijl de zwarte katte heur langs de been’n wrif antwoord ze. Ik zal een komme geit’nmelk veur oe haal’n , da’s ’t beste tegen dös.
Goat d’r maar zitt’n en rust wat. Jannegi sloft de kamer uut en de marskramer zet zich op de enige stoel bie de toafel. Hie loer’n is wat rond in de kamer en doarbie viel zien oog op een keuls pötje, dat op een planke stond. De marskramer stond op, en keek is in’t pötje en rook d’r an.
Ha, da’s zure oal, krek zien lievelingskostje.
Hoe lang hatte al gien zure oal meer ègèten.
Begerig keeke noa ’t pötje maar d’r an komm’n dosse niet, hoe groot de verleiding ok was. Eff’n later kump Jannegi weer de kamer in met in heur handen een komme geitenmelk. Hier drink en èt, geliek ok een stuk brood uut de kaste griepend en dit veur de marskramer op toafel legt. Maar zien oog blif op ’t pötje met de lekkernij gericht. Is doar zure oal in? vreug hie tenslotte zien begeerte niet langer bedwingend. Jannegi kik de marskramer indringend an, de zwarte katte hield op met spinn’n en streek met zien kop langs de rok van Jannegi. ‘t was net of de katte Jannegi töt iets anspoor’n.

10.
Een lichte huuvering trök deur ’t lichaam van de marskramer. Hoe wiet ge dat doar zure oal in zit? vreug Jannegi. Toen ik hier binnenkwam liep ik juust langs dat pötje, en zure oal is mien lievelingskostje. Jannegi keek de zwarte kat an en antwoorde, doar zit heioal in en niet iedereen wil ervan etten. Maar is die wel lekker vroeg de marskramer. ’t scheen dat Jannegi een tweestrijd met zichzelf voerde, maar toen de kater nogmaals langs heur rok streek, kloar’n heur gezicht op. Een klein stukkie mai’j hemm’n ai’j ’t lust, zei ze, maar niet meer dan een stuksien.
De marskramer liet zich niet langer noden en stak zien vinger in’t pötje, nam een klein stuksien oal en liet ’t geliek in zien mond verdwien’n. Is’t lekker vreug Jannegi? Hm, lekker, lekker, d’r zit een apart smaakie an maar ‘tis wel lekker fris. Noa Jannegi uutbundig bedankt te hemm’n geet de marskramer weer op weg, goed geluumd en met volle buuk. Krek op een tweesprong motte eff’n noadenken wat Jannegi ok al weer èzeg had oaver de route. Maar terwijl hie doar zo steet heurte plotseling een krassende stem uut een boom langs ’t pad. Nou die man is ook nog laat op pad, zou hij niet weten dat het lang niet veilig is in deze streek zo laat bij avond. Een andere stem kraste terug. Achter de bosjes ginds liggen drie rovers, die hem wel van zijn geld en goed zullen afhelpen…

11.
Ach wat, zei de eerste stem weer, van zo’n marskramer is toch niets te halen, straks komen er kooplui voorbij en die hebben zakken vol geld.
Je weet toch nog wel dat zij vanmiddag al overlegd hebben toen de kooplui uit de stad vertrokken?
Kijk ik zie de hoofden van de paarden al boven de landweer uit komen.
De marskramer keek verwonderd noa boav’n en zag toen twee raven zitten. Noe begreepe meteen datte de toal van de vogels kon verstoan. Maar dan mos die zure heioal, een hazelwurn èwès wèz’n, wie die opat kon immers de vogeltoal verstoan. Mirakels alleen al de gedachten hieran deed hum de maag umkeer’n en ok ’t stuksien hazelwurn kwam noa buut’n. Krek op dat moment schoot een raaf op ’t stuksien hazelwurm af en gin’k d’r mee vandeur. Onpasseluk wil de marskramer varder goan, maar dan herinnerd hie zich het gesprek van de raven. Als die mensen gevoar loop dan mo’k ze waarschouwen. Snel lutte zien mars van de scholder glie’jen en verstop ‘t onder een boom. Zo hard asse kan loop’n geette op weg de koopluu tegemoet, die al vanachter de begruuide rieze’nwalle te veurschien komp. Hijgend vertelte de koopluu zien avontuur met de raven, die ogenblikkeluk hun wapens te veurschien haalt um de rovers een warm onthaal te bezurgen. De arme marskramer krig van de dankbare koopluu een som geld, meer dan hie in een heel joar kan verdien’n.

12.
Blie en opgewekt geette op huus an um zien vrouw en kinderen ’t vremde avontuur te vertell’n, en de blinkende daalders te loaten zien. As Jannegi uut vertelt is blif ze mien een bitje sloerig ankiek’n, en de zwarte katte wil langs de rokk’n van Jannegi striek’n. Ik kriege de kriebels.
Jammer Jannegi maar ik mot vot.
En terwijl ik de zokk’n d’r in zette kan’k ’t niet loat’n regelmatig achterumme te kiek’n, op zuuk noa zwarte raven. Volksgeleuf? Ja, ja, weurumme mos ie dan vrogger ai’j de hik hadd’n, ’t riempie op zeggen.
Ik en de hik oaver ’t meer, de hik vleug weg en ik was d’r weer.
Of bie koorts? s’margens vrog opzeggen.
Van kop töt teen, door voet en hand, Netel, ik geef oe de brand.
Ik kriege ’t d’r kold van, verrek das’t joargetied, ik mot op huus an. ’t wörd te kold um nog langer op de fietse rond te jakkeren. Volgend veurjoar of zomer goa’k wel weer op pad.
Weer zindert de zomer oaver de ruige stoppels van’t roggeland, ’t koor’n is binn’n de buurte maakt zich op veur ’t kommend feest. ’t Stoppelhanenfeest. Ik binne weer bie Knelis van ons liefheerken, uule vast nog wel bekend van mien eerdere uutstappies. Al bin’k noe niet met de hittensjees maar gewoon met de auto. ‘K binne ok een bitje late in’t seisoen maar in’t veurjoar ha’k wat medische opstakels. Vandoar da’k noe pas in’t noajoar weer wierig genog binne. ’T stoppelhanenfeest zou dood wèzen, nou hier dus niet. En van oavund goa’k met de hele schoer op weg noa ’t boer’nspul van Gait-eume.

13.
De grote “niendure” noa de deel steet al wagenwied lus as wuule ankomp. ’T is nog bliksums warm dus hoapeluk brengt dat wat verkoeling. De jonge luu stoat nog allemoal bie de ingang vroluk te proat’n, maar de oldjes heb al een goed plaatsie èzog in de koestal, woar wat banken bint neerèzet. ’T Zut d’r allemoal nogal primitief uut, de verlichting besteet uut enkele olde stallanteerns die onder de hilde hangt, en ’t bloasorkest telt drie boer’n muzikanten. In’t midden van de deel steet op de leem’nvloer een koor’nschoof van vier garven. Kwistig versierd met rooi’je linten en wat veldbloem’n, deur “ons volk” noa vespertied kloar èmaak. Ok Hendrik-eume, de ongetrouwde breur van de boer kump met zien harmonica. Den kan zo ewig mooi spöll’n, zeg Drikus van de smid. Hendrik nimp plaats op de hakselkiste, hangt zich de trekkaste um de nekke, steet op en rup. En now de boer’n-quadrille. Hendrik-eume kent nog vulle meer dansen. De Drikusman, de Hoksebarger, de Riepe Gaste, allemoal oogstdansen. De meeste luu hier kent de dansen wel maar Drikus van de smid is gangs met een stadsdeerntje, een deerntje helemoal uut Amsterdan bliekt later. ’T kon ok hoas niet anders gezien heur schroale kleding en rooi’je piraat’nbroek. Ze bint zo druk met mekander gangs dat ’t de anderen opvalt en d’r heimeluk um wordt èlagg’n.

14.
De olde luu achter in de koestal, woar regelmatig de blanke flesse rond geet, schud meewarrig hun heuf. Dook’n en vrouwluu mo’j neet bie’j de lampe koop’n” lut Willen van’t Goor weet’n, maar bie Drikus kump dat niet oaver. Dat gaf veur de vrouwluu weer voer um d’r lustig op lus te roddelen. De moane hangt as een uutgeholde kaasküste boav’n ’t hakholt, as’t feest op zien ende kump, en’t volk weer op huus an stieffelt. ‘T stoppelfeest is weer veurbie, maar ik heur’n ze tegen mekander zeggen, “töt took’n joar”. Maar ’t giet veurbie, de jongeluu wilt anders, ‘t is oaver. Maar Hendrik-eume droomt nog van olde tie’jen en speult zien oogstdansen sóavunds op de rand van de waterputte. Het jonge volk wil dat olderwetse neet meer. Wat za’k doen ik kan achterlangs, via Angerlo, Hengelo, en Vorden op Zutphen an, maar veur dat Hendrika mien weer in de warre brengt, ik goa veurlangs op Doetinchem, krek um dat Doetinchem de belangriekste plaats van Achterhoek en Liemers is. ’T is dinsdag dus Hendrika hef ok een meevaller. Twee markten maar liefst, veemarkt en lappenmarkt. De stad zelf is niet vulle an, wat olde geveltjes maar vulle historisch gedoe is verdwenen. Ik mot varder ik goa op de Poort van de Achterhoek an, Doesburg, hier kump de olde en de Gelderse Iessel saam’n. Doesburg is lang een vestingstad èwès en had töt veur een tiental joar’n èlee’jen nog een garnizoen. In’t begin van de 18de eeuw bint d’r zelfs nieuwe wall’n anèlegd. Disse wall’n bestoat nog steeds, tenminste an de kante van Drempt. De grote waterpartie’jen vurmpt noe een dorado veur de vogels die doar een prachtig broedgebied vindt.

15.
Ok de naam’n, Koepoort, Ooipoort, en Hameipoort herinnerd an de olde vestingstad. Weurumme, Hameipoort? Een Hamei was een sluuthekke dat in de poort èplaats kon worden um de toegang te versperr’n.
En dan op Dieren an. Halverwège Dieren passeert wuule nog “het olde Canael” ofwel zo as ’t thans wordt ènuump “de verlamde Iessel” maar dan is Dieren bereikt. En hier wil Hendrika oavernachten, geen probleem dag ik, maar verdulleme sóavunds an’t diner kump d’r een echtpaar bie ons an toafel zitt’n, die wat mien betreft, geliek hadd’n kunn’n verzuup’n in de Iessel.
Begint die malloot’n met Hendrika te proat’n oaver Bronchorst.
So wat? Ja maar daar moet u ook een kijkje nemen dat is zo’n schattig dorpje!
Gadsamme, ik valle pas in sloap a’k zegge, goed deerne ie oe zin, margen Bronchorst.
Trug dus op Doesburg en dan Steenderen anholl’n, effen iets links stuur’n en, kiek uut Bronchorst is maar klein, zo’n 60 huuz’n, en pakweg twee honderd inwoners. Dat he’k niet van mien zelf, maar da’s te lèzen op een bordje an de gevel, net zo a’k op een ander bördje een riempie lèze. Bergh de riekste, Baer de oldste, Bronchorst de edelste, Wisch de stoutste. Zo lèès ie hier ok dat Bronchorst vrogger een stad was met maar liefst vier burgermeesters, en een groot kasteel woarin vrogger ene heer van Bronchorst woon’n.

16.
’t Hef een heel rieke historie, maar ja dat hef de hele streek woar’k deur hen ètrökk’n binne, vol sagen en oaverlèveringen die oe noe nog de kriebels kunt bezurgen. Maar ’t is een mooi derpsien, alleen de priez’n van een komme koffie en later de te kleine omelet mogg’n wel wat minder. Via Warnsveld bereik wuule Zutphen, hier blief wuule oavernachten want margen is d’r markt en mien vrouwe wil inkoop’n doen want wuule zitt’n noe stik weer boav’n op ’t begin van de reis. En Zutphen is mooi, as olde Hanzenstad een rieke geschiedenis en prachtige olde gebouw’n. Wuule mag graag deur Zutphen slenteren, en stèvast bezuuk wuule dan de Walburgskerk met zien prachtige beeldhouwwerken en wandschilderie’jen, en dan de Librije die joarluks deur vulle luu uut alle deel’n van de wereld wordt bezog. ’T Is prachtig wandelen deur Zutphen, met zien hofjes en smalle streutjes, goa zelf maar kiek’n. De laatste dag. Via Voorst, Niejénbèke, riej’t wuule in Wilp de diek op richting Dèventer en Terwolde. Zo de reis is volbracht. En terwijl ik oaver de Iessel de stroomrichting afloere besef ik dat disse rivier zien grootste reis volbracht hef en noa Kampen verloor’n geet in ‘t grote Iesselmeer.