Het briefkaartje

Achter een nietig voorwerp kan een hele geschiedenis, soms een tragedie, schuilgaan.

Het is veertien mei. In een impuls pak ik het familieplakboek en licht er een kaartje uit. Hét briefkaartje, gestempeld Rotterdam en gedateerd dertien mei 1940.

“Geliefde kinderen”, staat er boven. Opa stuurde het aan zijn kinderen in Amsterdam en toen het op veertien mei daar aankwam was opa dood. Uiteengereten door een bom, die het huis binnengedrongen was.

Met het kaartje in handen word ik teruggeflitst naar dat Rotterdam, op veertien mei 1940 tien voor half twee. Er was plotseling een gruwelijk gedreun van overvliegende zware vliegtuigen en direct daarna  een gekmakende kakofonie van geluiden van meedogenloos inslaande, fluitende en krijsende bommen.

Wij woonden vlakbij de brandhaard. Ons huis schudde en trilde. Het leek voorover te vallen. Als je huis niet meer vaststaat, wankelt alles voor een kind. Dan is er niets meer waar je op aan kunt.

O, die mateloze angst, die je doorstond als kind. Je rilde en beefde en was ziek van de buikpijn. Als ik nu brandend rubber ruik, half verbrandde snippers zie en een dikke zwarte hemel komt het allemaal terug.

En niet lang daarna stromen radeloze mensen die door de straat joegen. Die weg wilden, ver weg van het inferno in de binnenstad. Ze sleurden kinderen mee en torsten soms de meest onzinnige voorwerpen. De ontzetting op de gezichten…

Toen gebeurde het allerergste. Er werd gebeld en een man stotterde dat opa omgekomen was. Een brisantbom had hem en andere bewoners van de Bergstraat gedood.

Mijn vader brak. En mijn moeder met hem. Ze stonden verloren in de kamer, armen om elkaar heen en huilden als radelozen.

Wij als kinderen schuilden wanhopig bij elkaar. In één keer was ons wereldje veranderd. Als je vader en moeder geen rust en veiligheid meer uitstralen, als je bij hen niet geborgen bent wat blijft er dan nog over?

Die twee dingen: die hel die om je heen woedde en die ouders verloren in hun verdriet, die twee dingen hebben een stempel op mijn leven gedrukt.

Was er niets verzachtends? Jawel, dat opa altijd vast verzekerd was geweest van zijn toekomst bij God en dat onze ouders ons spoedig daarna weer koesterden en omhelsden. Maar toch: het ergste ging nooit meer over, dat komt steeds in alle heftigheid boven, elke keer als ik dat simpele briefkaartje in m’n handen neem…