Jaren 60 en 70

13. Flower Power en drugs

Geschreven door Ilse Steel

(klik op de plaatjes om ze te vergroten en op de blauwe titel van de liedjes om ze te horen en zien)

(TIP: mocht uw internetverbinding niet snel genoeg zijn, klik dan links onder op II)

(er ontstaat dan een driehoekje met de punt naar rechts)

(laat u het filmpje downloaden en klik dan op het driehoekje)

Omdat de ervaringen van de oudere generatie voor de jongeren niet belangrijk waren, alleen zij telden, stak het egoïsme flink de kop op  en men sprong niet zo erg zorgvuldig met de gevoelens van de ander om, bewust of onbewust. Jaren later ging men inzien dat de weg van puur egoïsme ook niet alles was en begon alles wat meer te stabiliseren. Dit kwam het leefklimaat zeker  wel  ten goede  maar het eind was nog niet in zicht. Een nieuwe stroming stak de kop op, de Flower Power! Deze nieuwe jeugdcultuur die sterk de aandacht trok en zich snel verbreidde ontstond rond 1967 in  een vervallen wijk in San Francisco, Amerika.

Bloemen waren het symbool van de nieuwe vriendelijkheid en de Hippies, zoals ze zichzelf noemden, tooiden zich hier overdadig mee. Verder onderscheidden ze zich veelal door een losse, opvallende en soms sjofel aandoende kledij, lang haar, kralenkettingen  en een eigen vocabulaire met uitdrukkingen als:  “hoezo dan”, “te gek goed, weet je wel!” En het stopwoordje, “te wow”. Meisjes werden chicks genoemd en jongens hippe vogels. In Nederland was Q65 een einde-bietgroep! Ze woonden in groepen en hielden er een vrije seksuele moraal op  na.

In  het gebruik van LSD  en Marihuana zagen ze geen kwaad

De Hippies hadden geen  belangstelling voor politiek. Ze keerden zich af van de gevestigde orde in een geweldloos, romantisch protest, (Love and Peace) en een mystieke beleving van de natuur, gesymboliseerd in de kracht van de bloem. De popmuziek was er als uitdrager van deze idealen onverbrekelijk mee verbonden. Het thema “vrije liefde” werd bezongen en bedreven tijdens de popconcerten, waarvan Hyde Park en Woodstock wel de befaamdste waren. Men was lief voor  elkaar! De festivals straalden een positieve, creatieve anarchie uit!

1967 was een jaar van tegenstellingen

Enerzijds hielden in San Francisco 300.000 mensen een sit-in, waar vredig geluisterd werd naar muziek en poëzie, anderzijds stond de wereld op tal van plekken in brand! Beide werkelijkheden bestaan in 1967 nog goeddeels naast elkaar, maar spoedig zouden ze op elkaar gaan inwerken. Het jaar 1968 wordt daardoor een jaar van geweld en protest, waarin de twee tegenpolen van de jaren zestig openlijk met elkaar in conflict komen. De Hippie droom vervliegt!

Hyde Park

Op 5 juli 1969 geven de Rolling Stones een gratis concert in Hyde Park dat ze opdragen aan Brian Jones, de eigenlijke oprichter  van de  band,  die op 3 juli 1969 levenloos in  zijn  zwembad wordt aangetroffen. Mick Jagger betoonde eer aan Brian Jones door  een  gedicht van Shelley, Adonais voor te lezen, terwijl 3000 vlinders los worden gelaten.

Adonais

When this you see

remember me

and bear me in your mind

let all the world say

what they may

speak off me as you find.

Het was een aangrijpend Rock requiem waarvan zo’n 350.000  mensen getuigen waren. 

Woodstock

In  Augustus 1969 vond in Woodstock,  gelegen in  de  Amerikaanse staat  New York,  een ander beroemd popconcert plaats.  Een  half miljoen jongeren zaten en lagen vredig luisterend naast elkaar te genieten van de optredens van Jefferson Airplane,  Santana,  Joan Beaz en vele anderen.

Door  de  komst  van  zoveel jongeren  naar het plaatsje Woodstock ontstond er een tekort  aan voedsel en water. De plaatselijke voorzieningen konden deze grote stroom bezoekers niet verwerken en raakten ontwricht. In en om  Woodstock stonden  enorme files, maar het plaatsje werd wereldberoemd en haalde de voorpagina’s van de kranten over de gehele wereld. Men schreef er historie en Woodstock zou nooit meer hetzelfde  zijn!

Kralingse Bos

In Nederland zocht men naarstig naar een locatie voor een Woodstock van eigen bodem. Op 26, 27 en 28 juni 1970 vond in het Kralingse Bos in Rotterdam het eerste Nederlandse grote Popfestival plaats.

Het aantal jongeren werd geschat tussen de 50.000 en 100.00. De organisatie leed verlies doordat een groot aantal jongeren over de hekken klom in plaats van toegangsgeld te betalen.

Uitgezonderd dit was er alles: een compleet medisch team en ook een drugteam ontbrak niet. De voedselvoorziening verliep probleemloos. Alleen het Hollandse weer gooide tussendoor roet in het eten. Of de regen viel met bakken uit de lucht of even later bescheen de zon uitbundig het Kralingse Bos en de  jongeren die meedeinde op de maat van de muziek.  Er was een afspraak  gemaakt met de politie dat deze zich afzijdig zou houden, ook als er drugs verhandeld werden. Al met al was het een geslaagd popfestival en de  optredens van The Byrds, Pink Floyd,  Jefferson Airplane, Santana  en anderen vielen bij de bezoekers van het festival erg in de smaak.

De popconcerten werden erg geliefd zowel bij de optredende bands als bij de bezoekende jeugd en beide genoten er met volle teugen van. De sfeer op deze popconcerten was prima en men genoot van elkaar en van de muziek.  Eten en drinken deelde men met elkaar en moest er even een noodstop gemaakt worden dan werd er op je spullen gepast en je plaats bewaard. Ook de bands droegen hun  steentje bij door bij aanvang van het concert de bezoekende jeugd te vragen om op elkaar te passen, zodat bij grote drukte de mensen die vooraan stonden niet platgedrukt zouden worden en wensten hun vervolgens een fijne avond.

Drugs

Narcotica, verdovende middelen. Een groot aantal bewustzijn beïnvloedende (psycho-actieve) stoffen met zeer uiteenlopende werking en met als enig gemeenschappelijk kenmerk, het gebruik als (verslavend) genotmiddel. De Nederlandse opiumwet maakt sinds de wijziging van 1976 bij de strafbaarstelling een onderscheid tussen hard en softdrugs. Sinds de wijziging van deze wet kent Nederland legale, vrij verstrekte genotmiddelen, middelen die niet legaal zijn maar gedoogd worden (softdrugs) en verboden middelen: de harddrugs. De harddrugs worden gedefinieerd als drugs met een onaanvaardbaar risico voor de gezondheid, en de softdrugs als producten waarvan de gezondheidsrisico’s kleiner worden geacht. In de koffieshops die in de jaren zeventig in de grote steden van Nederland geopend werden kon de jeugd ‘legaal blowen’.

Er werden wel een aantal voorwaarden gesteld waar de koffieshops aan moesten voldoen:

• A= geen affichering.

• H= geen verkoop van harddrugs.

• O= geen overlast veroorzaken.

• J = geen verkoop aan jongeren beneden de achttien jaar.

Deze voorwaarden gelden in 2008 nog steeds en kunnen bij overtreding leiden tot tijdelijke en bij regelmatige overtreding, definitieve sluiting. Om groothandel tegen te gaan geldt een maximale handelsvoorraad van een pond hasj en wiet. Per klant mag niet meer dan vijf gram verkocht worden.

Vanwege de uitzonderlijke goede kwaliteit is de vraag naar in Nederland geteelde wiet de laatste jaren sterk gegroeid. Op initiatief van wijlen de Tilburgse burgemeester, Johan Stekelenburg, schreven twintig burgemeesters van middelgrote steden een brief waarin ze aandrongen op legalisering van de wietteelt, juist om greep op de handel te kunnen houden en ongewenste bijverschijnselen uit te kunnen sluiten. Ze wilden dat er een einde kwam aan de merkwaardige situatie waarin de detailhandel gedoogd wordt, maar de bevoorrading van de winkel zich in de schemering van de illegaliteit afspeelt. De productie van Nederwiet is in het schemerduister van de illegaliteit uitgegroeid tot een volwaardige bedrijfstak, waarin vele miljoenen euro’s omgaan. Terwijl de autoriteiten dubben over een eventuele legalisering, halen de wietkwekers de ene na de andere oogst binnen.

Softdrugs

Hasjiesj. Gerookt of inwendig gebruikt genotmiddel uit de vrouwelijke stengeltoppen van hennep. Geeft aangename opwinding!

Marihuana. Gedroogde plantendelen van hennep.

Harddrugs

Opium. Ingedroogd melksap uit de onrijpe zaaddozen van de papaverplant (papaver somniferum). Een gevaarlijk euforistisch verslavingsmiddel.

Heroïne. Wit, reukloos, bitter smakend poeder bereid uit morfine.  Er treedt snelle gewenning op, zeer verslavend. Overdosis kan door onderdrukking van de ademhaling tot de dood leiden.

Morfine, bereid uit opium, sterk pijnstillend; slaapmiddel;  verslavend.  

Tripmiddelen

Effecten: hallucinaties, versterkte zintuiglijke belevenissen, angst, misselijkheid, aangetaste coördinatie, sterk aangetaste werkelijkheidszin, die soms tot gevaarlijk gedrag kan leiden. Geestelijke en lichamelijke afhankelijkheid zijn evenals gewenning zeldzaam.

Mescaline. Alkaloid uit de peyotecactus, een van de oudst bekende tripmiddelen. Dit middel werd o.a. door de Azteken gebruikt bij religieuze handelingen. Mescaline lijkt qua werking veel op LSD, de werkzaamheid is echter 500 tot 10.000 maal geringer. 

Psychedelica of hallucinogenen. Natuurlijke en synthetische stoffen die het bewustzijn veranderen, zodanig dat de indruk ontstaat dat zich nieuwe en vreemde gebieden van de geest openen! Tot de psychedelica worden o.a. gerekend: hasjiesj en marihuana, LSD en verwante hallucinogenen als mescaline en psylocibine.

Wekaminen; benzedrine; ‘speed’

Amfetaminen kunnen worden gebuikt voor de kick, voor het tegengaan van depressie, slaap, honger en vermoeidheid. Bij veelvuldig gebruik kan amfetamine afhankelijkheid en paranoia veroorzaken.

XTC: Een middel dat vanwege het opwekkende effect als drug gebruikt wordt. Het middel brengt tevens milde bewustzijnsveranderingen met zich mee. Er bestaat geen kans op lichamelijke afhankelijkheid, maar er zijn wel lichamelijke bijwerkingen, zoals, spierpijn en misselijkheid. Wel bestaat de kans op geestelijke afhankelijkheid. XTC wordt vanwege het vermeende gunstige effect op het vrijen ook wel de love-drug genoemd! In de jaren negentig neemt het gebruik van XTC onrustbarend toe, vooral in de discotheken waar het openlijk te verkrijgen is. Door de combinatie alcohol en XTC vallen al snel de eerste slachtoffers

Voorlichting op muziek

In het kader van een legaliseringscampagne voor XTC werd begin december 1999 een van de succesnummers van de Nederlandse groep Doe Maar gebruikt. “Pilletje of niet” is een bewerkte versie van de hit “Nederwiet“. Het heeft een snellere beat dan het oorspronkelijke reggaenummer. Het gaat over XTC en legt uit hoe het veilig gebruikt kan worden. De componist schreef Nederwiet indertijd om mensen de zoektocht te besparen die hij had afgelegd voordat hij ontdekte hoe hij het beste cannabis kon kweken. “Pilletje of niet” werd gepresenteerd door het Comité Recreatief Drugsgebruik (CRD).

Nieuwe uitdrukkingen in drugswereld

Ook in de drugswereld verschenen een aantal nieuwe uitdrukkingen: marihuana en hasjiesj werden pot en shit genoemd. Op bijvoorbeeld LSD kon je “out gaan” of “totaal uitflippen” Van stuff kreeg je een “kick” of je werd “stoned’, maar je kon erg goed “high” worden op een fijne trip! Soms maakte men gebruik van een tripmaster die de link met de realiteit vasthield, je kon ook een bad trip hebben. Cold Turkey: ontwenningsverschijnselen bij het plotseling afkicken (afkicken behoort onder medisch toezicht te gebeuren).

Een Junkie is een verslaafde aan narcotica, afgeleid van het Amerikaanse woord voor ‘vuilnis.’ De term verwijst naar de zelfkantaspecten: de verpaupering en criminalisering in de illegale (sub) cultuur rond het gebruik van en de handel in  harddrugs, in de grote steden van Amerika en elders in de westerse wereld. 

Nederland

Onder de kabinetten Balkenende zet men het afschaffen van het gedoogbeleid in hoog tempo voort. Alle aspecten rond kweek, verkoop en gebruik van cannabis worden hard aangepakt. Het einde van de Nederlandse tolerantie komt in zicht!

Amerika

Een  groot  percentage van de jeugd raakte verslaafd en de maatschappij  had er weer een probleem bij!  De jonge generatie uit die tijd had geen enkele ervaring met drugs en dus werd er volop geëxperimenteerd met alle gevolgen van dien. Trouwens, deden hun idolen ook niet heftig  mee ? Ze  maakten inderdaad  de ene trip na de andere, vooral werd er veel  LSD gebruikt door de groepen.

Augustus Owsley Stanley III, chemicus, was in Amerika de man achter de eerste massaproductie van  LSD middelen begin jaren zestig.

The Beatles vonden LSD bruikbaar als middel om tot andere waarheden door te dringen en om andere structuren dan de dagelijkse te leren kennen. De ervaringen met LSD trips verwerkten de Beatles later in hun muziek en teksten. The Beatles verkondigden denkbeelden van de liefde, vrede, maatschappelijke veranderingen en geestelijk zelfonderzoek. Marihuana en LSD werden gebruikt als werktuigen om meer kennis van de geest op te doen!

De Britse groepen hadden in het begin de jaren zestig al op grote schaal amfetamine gebruikt. LSD stond centraal in de hippie-filosofie, Turn on, tune in and drop-out (wordt stoned en keer de samenleving de rug toe) luidde een populaire kreet uit die tijd. Deze levensfilosofie trok de gevestigde kapitalistische levensstijl in twijfel!    

Overigens begon het allemaal heel onschuldig.  Door  de vele en lange optredens van de groepen kwamen ze niet aan rust toe. Omdat ze toch wilden presteren begon men met het nemen van peppillen, zodat ze zich toch fit voelden en hun fans niet teleur hoefden te stellen. Daar kwam de druk van het beroemd zijn ook bij en tevens de nieuwsgierigheid naar andere geestverruimende middelen.

De scene waar de popartiesten in verkeerden gaven hun ook gemakkelijk toegang tot het  gebruik  van deze  middelen en er was altijd wel iemand op een van de vele bijeenkomsten of feestjes aanwezig die drugs aanbood aan de artiesten. En wat begon als oppepping voor het jachtige leven dat ze leidden, eindigde vaak in een verslaving. Vele popmuzikanten raakten verslaafd aan drugs en maar weinigen lukte het om er in latere jaren vanaf te komen of het gebruik te matigen.  Verschillende artiesten bezweken aan een overdosis. 

Brian Jones, oprichter van de Rolling Stones, overlijdt in 1969 aan een fatale combinatie van pillen en alcohol.

Jimi Hendrix, een van de invloedrijkste gitaristen van de jaren zestig en een man die van het gebruik  van drugs bijna een religie heeft gemaakt, overlijdt op vrijdag 18 september 1970 aan een overdosis slaaptabletten. Hij werd slechts 27 jaar.

Al Wilson, van Canned Heat, sterft in 1970 door het overmatig gebruik van slaappillen, LSD-tabletten en drank.

Janis Joplin die door haar uitdagende podiumacts regelmatig aanvaringen heeft met de autoriteiten en al eens in de cel gezeten heeft voor vermeende obsceniteiten sterft aan de gevolgen van een overdosis (4‑10‑1970).

Tommy Bolin, de vroegere gitarist van Deep Purple, sterft in 1976 aan een overdosis heroïne.

De lijst van drugsdoden in de muziekwereld zou de jaren daarna nog langer worden.

Het gevecht en de overwinning van een gitaarheld

Eric Clapton, (54 jaar) opent in 1998, op het eiland Antigua, een kliniek voor drugs en alcohol­verslaafden! De kliniek heet Crossroads, naar een van zijn favoriete liedjes van Robert Johnson. Hij opende deze kliniek in Antigua om iets terug te geven aan een gemeenschap die hulp nodig had en die hem zelf had gesteund in zijn donkerste tijden. Tijdens zijn studietijd, hij studeerde kunst, kwam hij voor het eerst in aanraking met drugs. In 1969 dronk hij daarbij ook nog twee flessen wodka per dag. Zijn drugsverslaving kostte hem in 1974  zo’n 2.000 euro per week!

Toen hij op het hoogtepunt van zijn verslaving (heroïne) was, midden jaren zeventig, verbleef hij om de belasting te ontduiken een paar jaar op de Bahama’s. Daar werd hij een echte alcoholist. Drank was er heel goedkoop en er was niets anders te doen en dus dronk Eric de hele dag stevig door. Dit had een verwoestend effect op hemzelf, zijn vrouw Patty Boyd (eerder de vriendin van George Harrisson, Beatles), zijn familie, zijn muziek en zijn zakenrelaties.

In 1982 liet hij zich voor de eerste keer behandelen. Zelf zegt hij: “Tot ik nuchter was wist ik niet wat er mis met me was, tot dan dacht ik dat ik gek was! Toen me gezegd werd dat ik een ziekte had dacht ik: oké, ik ben niet slechter af dan iemand met kanker of diabetes. Ik pleegde geen zelfmoord omdat ik dan niet meer kon drinken.” In 1987 gaf Eric Clapton de alcohol en drugs definitief op.

De grootste klap in zijn leven was de dood van zijn vier jaar oude zoontje Conor in 1991, geboren uit een kortstondige verhouding met de Italiaanse actrice Lori del Santo. Het kind komt om het leven door een val van 200 meter uit een openstaand raam van een appartement op de 53ste verdieping van een New Yorkse wolkenkrabber. Hij vertrekt naar Antgua, huurt een huis en schrijft liedjes over zijn zoon (“Tears In Heaven“, 1992). “Dat, en de steun van een heleboel mensen, sleepte me erdoorheen.” zegt hijzelf. “Ik stond toen al drie jaar droog en dat was mijn geluk, ik wist hoe ik erdoorheen moest komen zonder een borrel te nemen of iets geks te doen en ik kon mijn verdriet met anderen delen.”

Omstreeks 1994 begon hij in het ziekenhuis Roehampton Priory in Zuid-Londen, waar hij in therapie was, te werken met alcohol en drugsgebruikers. Hij genoot van dit werk. In die tijd dacht hij erover nooit meer naar Antigua te gaan. “Toen ik dronk en drugs gebruikte, was het de hemel op aarde, maar toen ik ermee stopte, dacht ik dat ik daar niet veilig nuchter kon blijven. Pas toen begon ik de problemen van andere plaatselijke verslaafden te zien.”

Clapton bundelde zijn krachten met de Amerikaanse eigenaren van de Roehampton Priory, die een aantal klinieken over de hele wereld wilden openen. Maar al snel trokken deze financiers zich terug (Clapton had toen al 12 miljoen gulden in het project gestopt). Nu stond hij voor een dilemma, zijn nek uitsteken en gewoon doorgaan of ermee stoppen. “Als ik dat zou doen wist ik dat ik niet meer op Antigua terug kon komen, omdat ik allerlei beloftes had gedaan aan de bevolking.”  Hij besloot door te gaan en verkocht honderd van zijn gitaren om zijn project te kunnen blijven financieren! “Een van de belangrijkste dingen die ik tijdens het herstel van mijn ziekte leerde”, zegt Eric Clapton, “is dat ik me goed wil voelen over mezelf, respect heb voor mezelf, en als ik dit project de rug toegekeerd had, dan had ik al mijn geld nog gehad maar ik had me niet goed gevoeld over mezelf.” 

Door  de  belangstelling  voor  oosterse wijsheid reisden vele jonge mensen  eind jaren zestig naar India, Afghanistan en Nepal. Het leven  was daar  goedkoop en verdovende middelen behoorden tot het cultuurgoed. Het  werden  ware bedevaartsoorden.

Ook  veel  popgroepen reisden naar India om de zin van het leven te vinden! The  Beatles brachten  er maanden door en deze periode was duidelijk hoorbaar van invloed op hun volgende LP  “Magical Mystery Tour” (The Beatles op de surrealistische toer), eigenlijk bedoeld als speelfilm maar werd bewerkt en op tweede kerstdag 1967 op de BBC uitgezonden. Een pretentieuze mengelmoes van nachtmerrie-achtige sequenties (herhaling van een motief in een andere toontrap) en door drugsgebruik geïnspireerde levensfilosofie! Het werd de eerste echte flop voor The Beatles!

In de LP “St. Pepper Lonely Hearts Club Band” van The Beatles (een plaat met een doorlopend thema, idee van Paul McCartney, uitgebracht in de zomer van 1967), zag men een enorme culturele gebeurtenis. Het luidde een nieuw tijdperk in van alternatieve waarden, hernieuwde beloften en frisse energie! Met deze LP liepen The Beatles in een klap weer voorop in de popmuziek en werden door de artistieke kwaliteit van de LP gerespecteerde musici. De boodschap van The Beatles: ze verkondigde door hun muziek en de openbare uitspraken die ze deden dat het mogelijk was om oude patronen te doorbreken en een nieuwe werkelijkheid te scheppen. Je kon het zelf proberen of  met zijn allen, dan kan het slagen! 

De zomer van 1967 werd ook wel de Summer Of Love genoemd!

“All You Need Is Love“, (John Lennon, Beatles, 1967) wordt het lijflied van de Flower Power generatie. Het eenvoudige sentiment en de Zen-achtige gemeenplaatsen, ‘there’s nothing you can do that can’t be done,’ werden gecombineerd met elementen uit het verleden zoals de big band-hoornsectie en het geleidelijk wegstervende refrein van “She Loves You”.

De Rolling Stones bleven zoals gebruikelijk niet lang achter, met hun single, “We Love You” (1967), maar konden ondanks de lieflijke tekst toch hun cynische afstandelijkheid handhaven.

Muziek die verwijst naar drugs

Nederland had in 1969 met het nummer: “Zo stoont als een garnaal“, tekst en muziek, K. van Kooten, W. de Bie en H. Schoonderwalt, ook een “drugslied”. 

 Psychedelisch / Surrealistisch

Het begin was gemaakt voor het ontstaan van de Psychedelische rock! De Britse scene concentreert zich in Londen, rond clubs als UFO en MIDDLE EARTH. Belangrijkste vertegenwoordigers: Pink Floyd, Soft Machine en topgroepen als: The Beatles, The Rolling Stones, The Byrds, Cream, The Jimi Hendrix Experience, en de zangers: Bob Dylan en Donovan kennen hun psychedelische periode. 

Nederland blijft niet achter en komt met psychedelische groepen als: Dragonfly (Vlissingen), Mother’s Love (Tiel), Groep 1850, (Den Haag) en The Zipps (Dordrecht). Zelfs de Golden Earring(s) kende een psychedelische periode.

Paradiso en Fantasio waren de bekendste clubs in die tijd waar vaak psychedelische bands uit binnen en buitenland optraden.

Om de tegenstelling met bestaande burgerlijke culturen aan te geven in deze tijd (1966-1967), spreekt men in dit verband  ook vaak van “underground“. De muziek die men speelt varieert van blues en folk tot hardrock en elektronica, er wordt veel geïmproviseerd en de teksten kenmerken zich, behalve door openlijke of verborgen verwijzigingen naar drugs, door een algemeen “alles wordt anders” gevoel.

Peace and Love waren de kreten in 1967

Het drugsgebruik nam steeds meer toe onder de jeugd en het leek het begin van het einde te worden. Niemand  kende de verstrekkende gevolgen voldoende en zo er al tegenstanders waren dan was hun stem niet krachtig genoeg om te worden gehoord! In plaats van dit drugsprobleem aan te pakken vanaf  het beginstadium liet men het gebruik van drugs gewoon op z’n beloop. Vele jongeren  hebben er een puinhoop van gemaakt. De oudere generatie greep niet of durfde niet in te grijpen, mede door het gebrek aan kennis van verdovende middelen en de maatschappij (lees politiek) liet het ook afweten.

Voor de gewone burgers waren de verdovende middelen het duidelijkste bewijs dat de jonge generatie verdorven was. Met opvallende eensgezindheid beweerden voor- en tegenstanders dat het gebruik van drugs vergaande gevolgen had! Velen verslaafden werden voor het leven getekend en sommige knokten zich er met bovenmenselijke inspanningen weer bovenuit. “Positief” was dat men nu wel mensen had die, door ervaring wijzer geworden, anderen met dit probleem konden helpen en bijstaan.

Klinieken en de  zogenoemde afkickcentra werden uit de grond  gestampt  maar het probleem bleef bestaan. De drugs zouden voortaan een onderdeel van ons bestaan worden en het zou nog tot ver in de jaren negentig duren voordat men geleerd had, de maatschappij  en  de samenleving, om hier op een betere manier mee om te gaan.

De harddrugs, waaronder cocaïne en heroïne, is een ander verhaal dat na de jaren zestig en zeventig een grote rol zou gaan spelen, zowel op  het politieke vlak als op het maatschappelijk sociale vlak. Het aantal verslaafden aan cocaïne en heroïne steeg in de jaren zeventig onrustbarend, vooral in de Nederlandse hoofdstad Amsterdam, en tegelijkertijd zorgden deze verslaafden voor steeds meer overlast. Omdat de harddrugverslaafde een doorlopend tekort aan geld had, en om toch aan een dagelijkse portie heroïne of cocaïne te komen, pleegde hij kleine diefstallen (openbreken van auto’s werd een ware plaag). Het zou nog erger worden en velen kwamen in het criminele circuit terecht.

De overheid had zijn handen vol aan dit probleem en eind jaren negentig had men voor deze problematiek nog steeds geen afdoende oplossing gevonden. Wel opende men in Rotterdam Spuit- en Snuif lokalen voor dakloze junks, om de overlast in de wijken te beperken en het gevaar van rondslingerende gebruikte spuiten in de portieken van woningen tot het minimum te beperken.

Afkickcentra

Jellinek Kliniek

Alvin, M. Jellinek, de Canadese arts en pionier op het gebied van studie van alcoholisme, toonde het verband aan tussen het ontstaan van grote bevolkingscentra en de mate van alcoholgebruik. De Jellinek kliniek (Medisch Consultatiebureau voor Alcohol en Druggebruik) te Amsterdam verleent poliklinische hulp en geeft begeleiding aan alcoholisten en druggebruikers. De Jellinek kliniek was in de jaren vijftig opgericht al alcoholkliniek en is in de loop der decennia uitgegroeid tot de grootste verslavingsinstelling van Nederland.

Jongeren Advies Centrum, JAC

Het JAC is de Nederlandse dienst voor alternatieve hulpverlening aan jongeren (15-30 jaar), opgericht in 1970, die beoogt de bestaande hulpverlenende diensten aan te vullen of te vervangen vanuit een maatschappijkritische benadering. Hulp bij verslaving, maatschappelijke problemen etc. wordt gratis en anoniem verstrekt door beroepskrachten. Vaak wordt bij problemen van de jongeren die bij het JAC aankloppen gezocht naar een deskundige of de juiste instantie. Er zijn vele centra over Nederland verspreid. De jeugd, die thuis niet over hun problemen konden of wilden praten, vonden bij deze instantie een luisterend oor en werden opgevangen. Vooral gedurende de jaren zeventig werd het JAC als het ware overspoeld door aanvragen om hulp.  

Eind  jaren  zestig en een groot gedeelte van de  jaren  zeventig werden er regelmatig invallen door de politie gedaan in dancings en disco’s en zodoende kon men constateren dat er heftig stickies gerookt werden, ook openlijk op straat. De jeugd vond dat dit ook bij hun vrijheid hoorde en weigerde om  toe  te geven dat ze eraan verslaafd waren geraakt.

Meer drugsproblemen

In Paradiso, Amsterdam, mogen dealers in 1976 alleen dealen als het niet zichtbaar is! Van de popgroepen die verdovende middelen gebruikten werden de Rolling Stones hier  het meest  op aangesproken. Ze hebben inderdaad menige veroordeling aan hun broek gekregen, maar werden door de media ook tot zondebok gebombardeerd!  David Bowie werd in 1976 in New York opgepakt wegens bezit van marihuana. Het drugsprobleem sleepte zich voort maar men was vooralsnog niet in staat om  het in goede banen te  leiden.

Nederland, een gedeelte van een artikel uit de Telegraaf van 22 juni 1970

Uit een enquête op 156 scholen in Nederland blijkt: gebruik harddrugs zal nog toenemen. Kunstschoolleerlingen gebruiken het meest verdovende middelen, gevolgd door middelbare scholieren en HTS leerlingen. Bijna 65% rookt alleen hasjiesj en marihuana, 11,69% bepaalt zich tot harddrugs (LSD, heroïne e.d.) en 23,47% tot beide. Dit zijn enkele van de resultaten van de enquête die prof. dr. W. Buikhuizen en de student-assistent H. Timmerman van het Criminologisch Instituut te Groningen hebben gehouden onder eindexamenklassenleerlingen van het middelbaar onderwijs en leerlingen van de eerste klas van de HTS en het kunstonderwijs. Over heel Nederland verspreid werden 156 scholen in 21 plaatsen geënquêteerd! De gemiddelde gebruiker is 18 jaar.

Ook is vast komen te staan dat meer jongens dan meisjes drugs gebruiken. In een rapport dat aan alle scholen is verzonden, die aan de enquête hebben meegewerkt, wordt gepleit voor een goede voorlichting, zodat de te verwachten ontwikkeling misschien in gunstige zin zal kunnen worden omgebogen. Die voorlichting zou een van de vaste programmapunten op de scholen moeten worden.

De samenstellers concluderen dat de groep scholieren die harddrugs gebruikt, reden tot zorg geeft. Niet alleen omdat het symptomatisch kan zijn voor andere moeilijkheden of conflicten, maar vooral ook omdat ze in principe veel gevaarlijker zijn dan hasjiesj of marihuana, die voor zover bekend geen schadelijke gevolgen voor het menselijk organisme hebben en niet lichamelijk verslavend werken. Harddrugs doen dat wel, zij hebben ook een psychotiserende werking, zoals LSD. Zij waarschuwen voor de invloed van de onderwereld die de verboden middelen verhandelen, wat betekent dat scholieren in contact komen met een bepaalde laag uit de maatschappij, waarvan de waarden, normen en opvattingen niet altijd gunstig zijn voor de verdere ontwikkeling van de scholier.

Drugsverslaafden op leeftijd

(samenvatting van een artikel uit de Telegraaf van 28-10-1999)

‘Welkom’ in pension Hommeles

Om ook de oudere junkies niet aan hun lot over te laten, ging in Rotterdam begin oktober een uniek project van start. In het bestaande seniorencomplex Sophiahof is ruimte vrijgemaakt voor de huisvesting van verslaafden op leeftijd: het eerste bejaardenhuis voor drugsgebruikers in ons land. Blijdschap bij de (zeven) nieuwe bewoners, omdat ze veelal na jaren zwerven eindelijk onderdak hebben. Nogal wat woede bij de niet verslaafde bewoners, die zich ronduit bij de neus genomen voelen.

Het pleit voor de stad Rotterdam die deze uitdaging aan durfde te gaan, al zal er uiteraard weer een maatschappelijke discussie op gang komen (wat in feite alleen maar toe te juichen is). Men kan er niet langer om heen dat drugsgebruikers op leeftijd ook gehuisvest zullen moeten worden (hoe je het ook wendt of keert: dit zijn oudere mensen die af en toe hulp nodig hebben). Het zijn de vruchten (enigszins wrange) van de afwachtende nonchalante politieke houding ten opzichte van drugs in de jaren zestig en zeventig. Carmel Knutsen (53) een van de bewoners van het gloednieuwe seniorencomplex voor verslaafden is ervan overtuigd dat het project een succes blijkt te zijn als er over een paar jaar wordt gekeken of het seniorencomplex voor verslaafden blijft bestaan. ‘De andere mensen die hier wonen hoeven niets te vrezen; we kijken wel uit; willen hier allemaal graag zelf oud worden’ zegt Carmel Knutsen.

Musicals

Hair

Doordat de rockmuziek hoog aangeschreven staat in het begin van de jaren zeventig worden twee musicals een groot succes. De musical Hair die het  leven van de  New Yorkse hippies weergeeft slaat geweldig goed aan. In 1967 vindt de première in Amerika plaats.

Hair mengt religieuze, modieuze en sociale elementen tot een aanstekelijke vorm van theater. Na bewerking van  Tom O’Horgan  verloor  de musical zijn lieflijk karakter en had nog meer succes. Door in een scène al hun bonte kleding af te werpen probeerden de  acteurs en actrices het  publiek te shockeren. Misschien  juist daardoor werd de musical in deze versie zo’n groot succes.

In 1969 werd Hair ook in Engeland opgevoerd, uiteraard door een Brits gezelschap. Beide landen gingen op tournee met de musical Hair en trokken volle zalen. Ook  grammofoonplaten van de musical gingen als zoete broodjes over de toonbank. De song “Aquarius” wordt eerst door Paul Jones en daarna door de groep Fifth Dimension een wereldhit. Olivier zingt “Good Morning Starshine” de hitlijsten binnen en Three Dog Night doet hetzelfde met “Easy To Be Hard“. The Cowsills scoren met de titelsong “Hair” en het nummer “Let The Sunshine In” (beetje vreemd filmpje). Amsterdam heeft in 1970 de Nederlandse première van de musical Hair. Het was een show en een belijdenis van een houding uit deze tijd, maar de jonge generatie begreep de vage boodschap. 

Jesus Christ Superstar

Andrew Lloyd Webber, Brits componist, (geb.1948) schreef de muziek voor deze musical uit 1970. Later schreef hij de muziek voor de musical Evita (1976) en Cats (1981) die een wereldsucces werden.  

Opvallend fenomeen, dat in deze tijd met de juiste muziek en de juiste acteurs en zangers, zelfs het Bijbelverhaal over het leven en lijden van Jezus van Nazareth een succes kon worden als rockopera! Daniel Beretta speelt de rol van Jezus.

In 1971 is de muziek uit de film al razend populair. In 1973 komt de LP opnieuw uit en blijft 59 weken in de LP hitlijsten staan met een eerste plaats als hoogste notering. Jesus Christ Superstar, zowel in film als musical vorm een groot succes! Kijk en luister naar “I Don’t Know How To Love Him“.

Rock opera’s

In 1968 brengen The Pretty  Things een van de eerste rock opera’s uit. Deze groep vertolkt blues-nummers op een eigen emotionele manier en door hun ruige spectaculaire optredens maken ze hun publiek wild enthousiast. Met het uitbrengen van de rockopera, SF Sorrow baren ze veel opzien!  

The Kinks maken van popmuziek een opera, Arthur, in 1969. De ondertitel van de plaat “Het verval van het Britse rijk”, past bij de met name door Ray Davies bezongen Engelse kleinburgerlijkheid! De opera zit boordevol mild sarcasme en een opmerkelijke eenheid van tekst en muziek.

Tommy

Pete Townshend van The Who schrijft deze rockopera als de groep al geruime tijd op non-actief staat. Het slaat in als een bom en wordt beschouwd, ondanks dat ze niet de eerste zijn (The Pretty Things en de Kinks zijn The Who net voor), als de eerste geslaagde poging om een rockopera op de plaat te zetten.

In 1974 wordt Tommy verfilmd door regisseur, Ken Russel, met in de hoofdrollen: Ann-Margret, Olivier Reed en Roger Daltry. Op de dubbelelpee die er van de film verschijnt, spelen behalve The Who ook Elton John, Eric Clapton en Tina Turner mee. Kijk en luister naar een stuk uit Tommy.

The Wall

Een van de grootste rockshows aller tijden, gebaseerd op het gelijknamige dubbelalbum van de groep Pink Floyd. In 1979 maakte Roger Waters met Pink Floyd een laatste meesterwerk, The Wall. Het idee ontstond in 1977 toen Pink Floyd het ene na het andere stadionconcert gaven in Amerika. Waters voelde een muur tussen hem en het publiek en die wilde hij zichtbaar maken. The Wall moet de vervreemding voorstellen tussen Pink, (Waters) en zijn publiek. De single “Another Brick In The Wall“, getrokken van het album wordt overal in de wereld een hit maar in Zuid-Afrika als subversief ( = revolutionair) beschouwd en door de regering verboden.

In 1980 en 1981 vertoont de groep over de hele wereld hun spectaculaire Wall-show. Er komt ook nog een gelijknamige speelfilm uit, naar een scenario van Roger Waters en Alan Parker. De hoofdrol wordt vertolkt door Bob Geldhof. Het verhaal gaat over een popzanger die verstrikt raakt in zijn eigen populariteit.

In 1989 als de Berlijnse muur tegen de vlakte gaat, acht Waters de tijd rijp voor een hernieuwde uitvoering van de Wall. Op een voormalig stuk niemandsland verrijst een gigantische muur van piepschuim als onderdeel van een show die live op tv op 21 juli 1990 de hele wereld over gaat. Het spektakel werd bezocht door zo’n 350.000 toeschouwers van over de hele wereld, en een miljard tv-kijkers hingen thuis voor de buis. In artistiek opzicht blijf het optreden enigszins onder de maat. Het geluid valt meer dan eens weg zodat de fans die  verder weg staan zo goed als niets kunnen horen en daarnaast blijkt het een moeilijke opgave om het verhaal van de Wall op deze grote schaal duidelijk en logisch over te brengen. Toch wordt het een groot succes en de live-registratie van het concert verkoopt als warme broodjes.  

De Flower Power periode heeft zeker bijgedragen tot een andere visie op hetgeen wat er in de wereld gebeurde. Doordat protestzangers hun kritiek op de maatschappij muzikaal verwoordden vond deze vorm van protest vooral bij de jongere generatie een gewillig oor. Een hele generatie maakte zich vastbesloten op om de wereld te verbeteren!

Enkele jaren later en een paar illusies armer kon men een andere droom najagen: lief zijn voor elkaar! Een mooi ideaal dat men echter al snel moest opgeven, achterhaald door de nietsontziende realiteit. Maar de denkbeelden en visies die in deze tijd ontstonden zouden niet verloren gaan! Het geweldloze en romantische protest stierf dan wel een zachte dood, maar het zette mensen ook aan het denken. De Oosterse filosofie sprak velen aan en dat op zich is al een grote verdienste van de Flower Power periode!

Ga terug naar het overzicht Jaren 60 en 70