Kwatta komt oorspronkelijk uit Suriname. Daar had de Nederlander Gustaaf van Emden halverwege de negentiende eeuw een cacaoplantage in de buurt van Paramaribo. De plantage heette Kwatta. ‘Kwatta’ zou ‘één vierde’ betekenen en verwijzen naar het feit dat één vierde van het chocoladerecept uit cacao bestaat. Een andere verklaring verwijst naar de inlandse naam quatto voor de Zuid-Amerikaanse bosduivel, een grote zwarte slingeraap.

In 1883 kwam Gustaaf van Emden naar Nederland en richtte chocoladefabriek de Bondt en Co op (samen met P.A. de Bondt). Na een jaar samenwerking ging van Emden alleen verder onder de naam N.V. Stoom Cacao-en Chocoladefabriek Kwatta.

10 jaar later werd het bedrijf overgenomen door de broers Eugene en Jules Stokvis. De fabriek werd sterk uitgebreid en gemoderniseerd. In 1913 werd het Nederlandse bedrijf een Belgisch-Nederlandse onderneming met fabrieken in Breda (Princenhage) en Bois-d’Haine. Bijna een eeuw lang werkten honderden mannen en vrouwen/meisjes bij dit Bredase bedrijf. Het bedrijf is tegenwoordig geen Nederlandse onderneming meer, sinds 2001 is het een onderdeel van het Amerikaanse concern Heinz.

In de eerste wereldoorlog waren de Kwatta repen zeer geliefd bij de Nederlandse soldaten tijdens de mobilisatie. De fabriek brengt in 1907 de eerste verpakte chocoladereep op de markt. Het Nederlandse leger is aanvankelijk de enige afnemer. Chocolade is voedzaam, lang houdbaar en daarom zeer geschikt voor het leger. De chocoladereep is ‘het krachtvoedsel van het Nederlandse leger’ en werd in kazernes verkocht onder de naam ‘manoeuvre chocolade’.

De Kwatta-repen waren in elke kazernes te koop, en beroemd om zijn wikkel met het soldaatje erop. Kwatta’s Manoeuvre chocolaad. De beste vredestichter” stond in een advertentie uit de Eerste Wereldoorlog.

Spaaracties

In de jaren 50-60 had Kwatte een spaaractie bij de chocoladerepen. Je kon de soldaatjes van de wikkel uitknippen en sparen. Voor 100 uitgeknipte soldaatjes kreeg je een flexibel Kwatta soldaatje en vijf soldaatjes gaven recht op een gratis reep of een tinnen soldaatje. Hiermee zorgde Kwatta voor de eerste spaaractie bij chocolade en werd de reep zeer populair bij kinderen. Ook voor de ouders was er van alles te sparen. Kwatta werd synoniem voor chocoladereep.

Kwatta was te koop in de smaken bitter in roze wikkel (verwekt geen dorst, stond op de zijkant), melk in de blauwe wikkel en volle melk met hazelnoot in de bruine wikkel. Hoewel Kwatta een soortnaam was geworden, kreeg het bedrijf al gauw sterke concurrentie. De slagzin, ‘Aller oogen zijn gericht op Kwatta’ kreeg een aanvulling met ‘Kwatta houdt al zijn concurrenten onder de duim’.

Het mocht niet baten. Na de Tweede Wereldoorlog verloor Kwatta terrein. De komst van overzeese candybars als Mars en Snickers betekende de genadeklap voor de repenfabriek. In 1972 ging Kwatta over in de handen van Continental Foods, het fusiebedrijf van twee Antwerpse voedingsconcerns. Vanaf dat moment werd Kwatta in België een bekend merk, maar dan van chocopasta en hagelslag. Toch staan de Kwatta-repen in het geheugen van veel chocolade liefhebbers gegrift.

Jan Kwatta

Geschreven door: Ilse Steel

Bronnen:
alchoclate.com
StraatKaart
Joods erfgoed