Afbeelding: Houten tollen. Foto: Speelgoedmuseum Kinderwereld.

Er waren twee soorten tollen.

Zweeptol
Een zweeptol zag er uit als een soort paddenstoel. De steel van de “paddenstoel” was in een punt geslepen net als een potlood. In de punt werd een bolle spijker geslagen. Je had dan ook nog een stok nodig met daaraan een lang touw. Het touw moest eerst zorgvuldig om de “steel van de paddenstoel” gewikkeld worden. Dan zette je de de punt van de tol op de grond en gaf met het stokje een harde ruk om de tol aan het draaien te krijgen. Dat moest je niet te hard doen en ook niet te zacht. Menige tol is daardoor door de lucht gevlogen en soms ook door de ruit van een woning. Als de tol eenmaal draaide moest je die zo lang mogelijk aan het draaien houden door met het touwtje aan het stokje tegen de steel van de “paddenstoel” te slaan. Dat viel nog niet mee. Als je te hard sloeg vloog de tol ver weg. Je moest het dus beheerst doen en daar was niet ieder kind voor in de wieg gelegd.

Haktol
Haktollen of kaptollen was een andere manier van spelen met een tol. Je gebruikte er ook een ander soort tol voor. De haktol leek een beetje op een stompe suikerbiet zonder loof. Deze had ook een spijker in het onderste deel. Je moest vanaf de spijker een los koortje om de tol winden. Aan het einde van het koord zat een lus die je om je vinger moest doen. Dan kon je de tol van je af gooien en door aan het touwtje te trekken draaide de tol dan rond. Het hakken of kappen is dat je dan je arm omhoog zwierde en terug en dan het uiteinde van het touw vasthield zodat de rest van de tol afrolde. Hoe harde je zwierde hoe harde de tol draaide. Als de tol van de een de tol van de ander raakte was het dolle pret.

Ook binnen werden er spelletjes met een tol gespeeld. Lees hier meer.