Licht

Ook in Den Haag had de Rock en Roll cultuur z’n intrede gedaan. Voorgegaan door Amerika, waar ene met spuuglok uitgeruste Bill Haley, zelfs de klok liet rocken, gingen ook wij met de tijd mee. Dat merkte je behalve aan de opvrolijkende muziek en de spannende kleding, ook aan het meubilair.
In sommige huiskamers van mijn vriendinnetjes pronkten al bankstellen met dikke meerkleurige kussens. Op de vloer lag vrolijk gespikkeld zeil, met daarop karpetten in fel gekleurde motieven waarop lichte dressoirtjes, radiomeubels en salontafels op dunne pootjes jolig stonden te swingen. De muren waren in allerlei zachte kleuren geschilderd en voor de ramen wapperden gordijnen met Picasso-motief. Het was net of de vrolijke, lichte meubels de loodzware calvinistische sfeer van de voorafgaande jaren ophief. Wekenlang zeurde ik m’n moeder gek om de sombere meubels te vervangen door Rock & Roll. Voor mij licht en leven.
Dat m’n moeder ook wel wat behoefte aan verlichting had bleek uit de aanschaf van een niervormig salontafeltje met sprietdunne pootjes dat op een dag na schooltijd op een knalrood kleed midden in de huiskamer stond. Dat de rest van de meubels nog erg armoedig toonde kon me niets schelen.
Op m’n vrije woensdagmiddag ging ik naar de meubelafdeling van de Bijenkorf in de Wagenstraat om me te vergapen aan de nieuwe lichte levensstijl. Ook de etalages van V&D en Pander werden met m’n vettige vingerafdrukken opgesierd. Zo, en niet anders zou ’t bij ons thuis ook worden.
Op een middag na zo’n missie fietste ik opgetogen naar m’n oma, die op een bovenhuis in een zijstraat van de Veenkade woonde. Het was een van die lange armoedige straten die Den Haag rijk was. Al generaties lang leefden grote families daar dicht op elkaar in oude verzakte huizen.
Ik smeet m’n fiets snel tegen ’t raam van ’t pas opnieuw heropende winkelpandje onder het huis van mijn oma. Het was een stoffige sombere ruimte vol donkere meubels en prullaria uit een lang vervlogen verleden. ‘Antiek en Curiosa’, stond er op ’t raam.
Toen ik me bij m’n oma verontwaardigd beklaagde dat toch niemand meer zulke ouwe rotzooi mocht verkopen, begon ze te grinniken en zei: ‘Kind die meubels benne geld waard. Als je daar koopt koop je iets voor ’t leven’. Voor ’t leven? Uhhhgg. Ik snapte d’r niks van en draaide vol walging m’n hoofd af als de eigenaar, een dertiger met een wit no-iron hemd en een hoogopgeschoren coupe Colijn me vriendelijk toeknikte.
Dat m’n oma het niet begreep vond ik niet erg. Ze was al zeventig. Op haar bovenhuis vol ouderwetse troep kwam ik graag. Daar heerste wel licht en vrolijkheid, maar dat kwam door haar. Ze was een vrolijk zingende, onbaatzuchtige vrouw in een gebloemd schort en palingen in haar altijd afgezakte kousen. Door haar moeilijke voeten liep ze een beetje als Charlie Chaplin. Met haar zwarte ouwe vrouwenschoenen een beetje naar buiten gericht, stond ze met iedereen op goeie voet. Ik hield veel van haar en kon me daarom ook niet voorstellen dat juist zij degene zou zijn die m’n plannen zou doorkruisen.
Omdat m’n ouders er bijna twaalf en een half jaar huwelijk op hadden zitten, besloot m’n oma hen te verrassen met een feestje en een duurzaam cadeau. Daar moest wel lang voor gespaard worden. Met zegeltjes en het brood uit d’r mond. Voor haar was het meer dan een cadeau. Ze wilde er bij m’n ouders de moed inhouden. Dat was ook wel nodig want ze leden erg aan elkaar.
Een jaar lang mocht ik elke woensdagmiddag het geld tellen dat oma, onder het uitstieten van het vrolijke: ‘Heb meelij Jet, heb meelij Jet, is d’r voor mij dan geen plaats meer in bed’ ( mijn oma had in haar jonge jaren nog deel uit gemaakt van het leger revuemeisjes van Lou Bandy dat optrad in het Scalatheater in de Wagenstraat) met een opgetogen gezicht over ’t donkerbruine kleed van de grote tafel uitspreidde.
Op een middag stond ze me voor de deur van het curieuze winkeltje op te wachten. ‘Kom eris mee, kijken naar het kedo’, zei ze samenzweerderig en duwde me zachtjes de ouwe, muffe stinkwinkel in. ‘Daar staat ie’ en ze wees op een monsterachtig bruin theekastje. Het geslepen glas van de deurtjes aan de voor- , achter- en zijkant was met krullerige lelies kunstig ingegraveerd. ‘En kijk eris wat ik er van buurman op afbetaling bij mag kopen.’ Toen buurman me uitnodigend grijnzend zes tinnen potten en kannetjes op een antiek blaadje voorhield, werd het me teveel. ‘En het licht dan’, wilde ik schreeuwen. Maar een blik op oma’s van opwinding glimmende rooie wangen was genoeg om me huichelachtig te laten piepen: ‘Mooi.’
Op de dag van het feest toen het bruine monster compleet met de tinnen kannen trots door Oma de versierde kamer in werd gesjouwd zag ik het gezicht van m’n moeder even verstrakken. De weerschijn van het rooie karpet die een zachte warme gloed over haar, altijd bleke wangen had getoverd, leek met de komst van ’t donkerbruine onding plotseling verdwenen.
Het cadeau heeft nooit een bijdrage kunnen leveren aan de stabiliteit van een huwelijk. Want slinks werd de ene na de andere tinnen kan door m’n zus en mij met een harde knal ver achter in een van de keukenkastjes gekeild.
Toch bleef Oma tijdens haar wekelijkse bezoekjes dapper het kastje met het enige nog overgebleven kannetje oppoetsen. Nooit heeft ze een onaardig woord gezegd over de onwaardige behandeling van een geschenk voor het leven.
Toen brak de dag aan dat ook het kastje, kreupel en met barsten in ’t geslepen glas met een plof in de vuilniswagen belandde. Om eindelijk plaats te maken voor een door mij zo fel begeerd meubelstuk; een modern radiomeubel op dunne pootjes met een groot groen oog dat oplichtte in het donker. Helaas bracht het nieuwe meubelstuk nooit de door mij zo vurig gewenste lichte sfeer in onze huiskamer. Die hing alleen bij m’n oma thuis.
Want zij alleen had de gave om je licht te voelen, vrij van zwaarte en duisternis. Mijn oma: een Rock en Roller in hart en nieren.