WOII – deel 4: Na de bevrijding

We waren bevrijd, mar overal kwaamde wel wê tegen: scherven in deurstêlen, of iets hullemal kapot. De wederopbouw kwam, je kreegt un vergoeding om de schooi te herstellen, mar ons ouw heus was toch gespaord gebleven. 32 grenaoten rondom ut heus en gin enkele op ut heus! Moeder zêê toen: ‘waren er mar un paor opgevallen, dan han we misschien wel un nuuw heus gehad’.

Ut was toch gevaorlijk om ergens te lôôpen, want ze han overal mêênen gelee. Er zên mêênse die gedood zên, die mee pêêrd en kêêr de de ouw baon op un mêên ree. Unne gemintewerker was de slôôt aon ut schôônmaoken. Kender van Bernaerts Han minutie gevonden en was ontploft. Floor is toen gestorven. Harrie Michielsen hai ok minutie gevonden en hee un hand en un ôôg verloren.

Wij waren bevrijd en stillekes werd overal ut werk hervat, mar over de grôte rivier de Maos waren nog nie bevrijd en hebben honger geleeên en is veul gebombadeerd. Die hebben moeten wochten tot 5 Maai.

School
De kender moessen toch wir nar school, mar die was kapot geschoten.Iedere klas moes twee uur nar school, dê was op den graonzolder bij Johan de Jong tussen de zakken mêêl. As de twee uur omwaren, mee oe boeken en schriften nar heus en theus heuswerk maoken. Mar licht was er nie en alles moes ’s avonds mee un kerske of un bronollie lamp verlicht worren. Zo was ik aon de taofel aon ut heuswerk maoken en moeder begon de erpel te stampen: de spette kwamen op men schrift terecht.

Kerk
Ok hil de spits van de kerktoren is op de kerek gevallen. Jammer dê Pastoor Binck hil de kerek afgebroken hee en van die stinen un nôôdkerek gebouwd is. Dê is nouw in 2008 ut geminschap heus. Vur de zondag werd de achterse reumte vrijgemaokt en daor werd de H mis opgedraogen, zodê we ok nar de kerek konnen. Pastoor Bink is ok alle meensen afgewiest om geld bij elkaor te krêêgen om un nuuw kerk te bouwen. 2 Juli 1955 was de nuuw kerk klaor en is ze ingezegend.

Werk
Ut werk op de boerderij hai un maond stilgestaon. In Jan Mulders haai zaten de erpel nog in de grond, ut was Allerheiligen toen wij die erpel gestoken hebben. Bert Heeren was weer bij ons en hee mee geholpen om erpel te raopen. Mar ut was zuu kouw dê we kouwe handen kregen. Ok lagen daor 5 Deutse soldaoten begraoven mar as daor mêênen gelegen hadden, waren we ok verongelukt.

Hulp
Daor op de ouwe Rielse weg hee nog hêêl lang unne Deutse tank gestaon mee un grôôt rôôi kreus erop. Mar in unne tank vervoerde gin gewonde, dê was natuurlijk camuflatie. In de school kwam un Hulp Actie Rôôi Kreus, de HARK. Daor lagen un hôôp kleren en dan mocht en we daor kleren eutzoeken die u paste en die mochte dan mee nar heus nemen.

Op ut schoolplêên stonden ok barakken en daor moesten wij in overblêven of ut un overblêêfsel van de Deutsers was of  han ze er die nirgezet om er in over te blêven. Wij han toen allen mar roggebrood om op te eten. Ok hai iederin leuzen en kropen zomar over de banken, die moessen theus behandeld worden. Sommige kinderen han un sort schurft en wij moessen nar school komen en wieren hullemal ingesmeerd mee un sort kalk.

Herdenking, herinnering
De Poolse soldaoten die Alphen bevrijd han en ok de Alphense die in 1940 gesneuveld waren zên allemal op ut kerkhof begraoven en hebben unne mooie gedenkstêên. ’s Zondags nor de tiende Maai worden die ieder jaor herdocht.

Toen we 10 Jaor bevrijd waren, is er unne optocht gehouwen van 10 jaor bevrijd. Toen hebben pa, Ria en ik ieder un gedicht gemaokt over de bevrijding. Ut zal wel ongevêêr ut zelfde gewiest zên, dê ging toen van: Alphen vooruit! Pieter van Eijk hij daor de leiding van. Ik heb 50 jaor naderhand on Pieter van Eijk gevraogd of die bewaord gebleven zên. Hij wies ok nie waor ze geleven waren, in ieder geval nie bewaord.

Pa hai ok un dagboek bijgehouwen hêê iemand gelind en hee ut nôôt mer teruggehad. Dê is wel jammer.

Omdê er in Alpen Oosterwêêk gin heuzen afgebrand waren en alle heuzen er nog stonden, de êên hij we mêêr schôôi dan de ander, hebben ze un kapelleke laoten bouwen eut dankbaarheid. Hêêl veul jaoren hebben we daor ieder zondag om half twee un rôzenhoedje gebid. Ad Stuik bidde altij vur en hul de straot kwam dan efkes bidden om te bedanken, efkes buurten heurde er ok bij, mar u plicht hadden gedaon as ge daor nar toegewiest waar.