Erfenis
De Amsterdamse feministe Marjan Sax, beschikte sinds 1973 over een flinke erfenis, nadat haar ouders overleden. Lange tijd wist ze niet wat ze ermee moest. In die tijd was de vrouwenbeweging nauw verbonden met de linkse beweging, beide waren antikapitalistisch. Het hebben van geld was in die dagen dan ook verdacht. Marjan Sax: ‘Als ik een bank binnenging, keek ik eerst om me heen of niemand me zag’.

Een vriendin drong er op aan panden te kopen waar alleen vrouwen konden wonen. Sax zag daar wel iets in. Ze bracht een deel van haar kapitaal onder in de Marieke Ariëns Stichting, die twee ‘vrouwenhuizen’ in Amsterdam aankocht. Maar eigenlijk wilde ze iets anders. ‘Het geld moest rollen, in beweging zijn’, zegt ze 38 jaar later. Samen met andere lesbische vrouwen uit de vrouwenbeweging smeedde ze een plan. Met z’n vijven waren ze. Eerst Marjan Sax, Dorelies Kraakman en Patti Slegers en even later ook Lida van den Broek en Tania Leon.

Het plan was er al 1982, maar de feitelijke, statutaire oprichting van Stichting Mama Cash, ‘particulier fonds voor vrouwenprojecten’, vond plaats in 1983. Mieke van Kasbergen, destijds een Amsterdamse taxichauffeur, bedacht de naam ‘Mama Cash.’ Vrij naar zangeres Cass Elliot – Mama Cass – van zanggroep The Mamas and the Papas.

Jaarlijks steunt Mama Cash meer dan 100 organisaties, netwerken en vrouwenfondsen. Sinds 1983 heeft Mama Cash bijna 60 miljoen euro aan subsidies toegekend aan groepen vrouwen, meiden, transgenders en intersekse personen die luid en duidelijk opkomen voor hun mensenrechten.

Mama Cash geeft prioriteit aan vrouwen, meiden of transgenders die meer dan wie ook in de hoek zitten waar klappen vallen en daar stelling tegen nemen. Meiden die uitgebuit worden in de kledingindustrie. Inheemse vrouwen die opkomen tegen machtige bedrijven die hun leefomgeving exploiteren en vernietigen. Sekswerkers die moeten opboksen tegen seksueel geweld, politiegeweld én een hele stapel vooroordelen. Vrouwen met een handicap die zich teweerstellen tegen gedwongen sterilisatie.

Mama Cash wisselt ook kennis uit en biedt volop netwerkmogelijkheden en -gelegenheid. Want kennis is macht, en samen met collega-activisten strategieën ontwikkelen biedt inspiratie, steun en vaak ook een grotere slagkracht.

Naast de noodzakelijk financiële steun om de rechten van vrouwen en meisjes te bevorderen, mobiliseert en inspireert Mama Cash het publiek om zich te bekommeren om vrouwenrechten en zich daarvoor in te zetten in Nederland en wereldwijd. En dat is hard nodig want nog altijd zijn discriminatie en geweld tegen vrouwen, meiden en transgenders aan de orde van de dag.

De oprichters schreven in het voorwoord van het eerste jaarverslag dat Mama Cash het eerste vrouwenfonds in Nederland was, dat ‘financiële steun biedt aan de veelheid van initiatieven die het feminisme in praktische en theoretische zin bevorderen.’ Ze realiseerden zich op dat moment niet dat hun initiatief veel revolutionairder was: ze hadden het eerste internationale vrouwenfonds ter wereld opgericht. Tot in 1987, geïnspireerd door Mama Cash, het Global Fund for Women in San Francisco werd opgezet, was Mama Cash het enige vrouwenfonds dat over de eigen landsgrenzen keek en internationaal financierde.

Mama Cash was net als andere feministische en linkse organisaties in die tijd internationaal georiënteerd. Autonome vrouwengroepen in de ‘Derde Wereld’ (zoals veel landen in het Zuiden in die tijd werden genoemd) die de zelfstandigheid en bewustwording van vrouwen bevorderden, financierde Mama Cash graag. Zo subsidieerde ze in die begintijd onder andere vrouwenstraattheater in Jamaica en een bijeenkomst over vrouwengezondheidszorg in Mexico.

In de jaren 1983 – 1986 gaf Mama Cash 517.000 euro aan 199 vrouwengroepen. Al het werk werd door vrijwilligers gedaan. Meer dan drie decennia later is Mama Cash nog altijd dat: een aanjager van feministisch activisme en een supporter van bewegingen van vrouwen, meiden en transgenders die opkomen voor hun rechten.

Mama Cash organiseert ieder jaar op Internationale Vrouwendag (8 maart) het Mama Cash Feminist Festival. Mama Cash biedt feministische kunstenaars en activisten op die dag een platform, want zoals Bell hooks zegt: ‘The function of art, is to do more than tell it like it is – it’s to imagine what is possible’.